Srpski dinar slobodno cirkuliše u svim opštinama sa srpskom većinom na Kosovu. Pored srpskih preduzeća, sa njima plaćaju i albanska preduzeća koja posluju na sjeveru. Ova upotreba je nezakonita i stručnjaci kažu da omogućava povećanje neformalnosti. Neformalnost u prodavnicama na sjeveru se lako može provjeriti – oni ne izdaju fiskalne kupone za robu koju prodaju.
Ustav Kosova predviđa da se u republici kao važeće sredstvo plaćanja koristi jedinstvena valuta. Zakon precizira da je to euro.
Međutim, u opštinama sa srpskom većinom koristi se druga valuta.
U četiri sjeverne opštine, ali i u nizu mjesta južno od Ibra, srpski dinar mnogo više cirkuliše od eura.
U Štrpcu pokazuju da su Albanci obavezni da mijenjaju euro za valutu države Srbije, kako bi kupovali hranu i druge proizvode.
Shpejtim Arifi, odbornik Pokreta Samoopredjeljenje u ovoj opštini, ima zahtjev prema centralnim institucijama.
„U Opštini Štrpce se koristi zvanična valuta srpske države, odnosno dinar. Ovo je prekršaj i protivzakonito, pa pozivam državne organe Kosova da se pozabave ovim slučajem i intervenišu kako se ova nelegalna valuta više ne bi koristila, ne samo u Štrpcu, već na cijeloj teritoriji Kosova“, rekao je Arifi.
Ni u Sjevernoj Mitrovici, u nekim od srpskih prodavnica, nema govora o plaćanju u eurima. A, gdje se plaća u eurima, kusur se vraća u dinarima.
Ali, ne posluju samo srpske radnje ovom ilegalnom valutom. Čak i supermarketi sa albanskim vlasnicima to lako prihvataju.
Da bi dokazao njegovu upotrebu, tim Kohe je u nekima kupio proizvode, gdje se plaćalo u dinarima.
Bivši guverner Centralne banke Kosova Fehmi Mehmeti kaže da je promet stranog kovanog novca i novčanica, osim onoga što je definisano Ustavom, nezakonit i suprotan zakonu o Centralnoj banci Kosova.
„Promet dinara u bilo kom dijelu Kosova smatra se nezakonitim i neustavnim, a prije svega to omogućava povećanje neformalnosti, odnosno povećanje pojava koje su veoma negativne u zemlji, uključujući i utaju poreza“, rekao je on.
Srpska preduzeća na sjeveru koja koriste dinar ne plaćaju porez. KOHA ih je prilikom kupovine kod njih, pitala za izdavanje fiskalnog računa, ali su prodavci rekli da ga nemaju. Umjesto fiskalnog računa, prodavnice izdaju račun sa ukupnom kupovinom.
U vezi sa ovim problemom, KOHA je poslala pitanja Poreskoj upravi Kosova, čiji zvaničnici su priznali da imaju poteškoća u poslovanju na sjeveru, ali smatraju da i druge institucije imaju iste probleme.
„Na sjeveru se odvijaju i aktivnosti Poreske uprave Kosova, izuzev nekih slučajeva kada se provjere moraju obaviti uz asistenciju Policije Kosova. Vredi napomenuti da je jedan od privrednih subjekata u tom dijelu najveći beležnik prihoda mitrovačkog regiona, potreba za uvođenjem svih privrednih subjekata u poreski sistem svakako je još veća, ali su teškoće za poslovanje u tom dijelu kod svih institucija“, navodi se u odgovoru PAK-a.
Prema ovoj instituciji, broj aktivnih preduzeća u četiri opštine sjeverno od Mitrovice je 1.292.
„Prihodi četiri sjeverne opštine Leposavić, Zubin Potok, Zvečan i Sjeverna Mitrovica za period januar-avgust 2022. godine iznose 1.217.957 eura, dok su za isti period ove godine 1.132.213 eura“, navodi se u odgovoru.
U Centralnoj banci nisu konkretno odgovorili na pitanja koje mjere preduzimaju kada je toliki promet dinara i koji je najveći promet srpskog dinara na Kosovu za godinu dana.
Službenici ove institucije su izjavili da je, prema zakonu na snazi, na Kosovu zvanična valuta za obavezna plaćanja euro i da je CBK po zakonu ovlašćena da snabdjeva privredu ovom valutom.
„Obavještavamo vas da se prema Ustavu Republike Kosovo, odnosno članu 11, kao važeće sredstvo plaćanja koristi samo jedna jedinstvena valuta. Republika Kosovo je jednostrano prilagodila upotrebu eura sa tadašnjim zakonodavstvom. Prema zakonu koji je na snazi, u Republici Kosovo zvanična valuta za obavezna plaćanja je euro“, navodi se u odgovoru CBK.
Kosovo je 2002. njemačku marku zamjenilo eurom, a Srbi na sjeveru i u drugim naseljima u kojima su većina i dalje koriste dinar.
Izvor: Koha/Kossev
Međutim, u opštinama sa srpskom većinom koristi se druga valuta.
U četiri sjeverne opštine, ali i u nizu mjesta južno od Ibra, srpski dinar mnogo više cirkuliše od eura.
U Štrpcu pokazuju da su Albanci obavezni da mijenjaju euro za valutu države Srbije, kako bi kupovali hranu i druge proizvode.
Shpejtim Arifi, odbornik Pokreta Samoopredjeljenje u ovoj opštini, ima zahtjev prema centralnim institucijama.
„U Opštini Štrpce se koristi zvanična valuta srpske države, odnosno dinar. Ovo je prekršaj i protivzakonito, pa pozivam državne organe Kosova da se pozabave ovim slučajem i intervenišu kako se ova nelegalna valuta više ne bi koristila, ne samo u Štrpcu, već na cijeloj teritoriji Kosova“, rekao je Arifi.
Ni u Sjevernoj Mitrovici, u nekim od srpskih prodavnica, nema govora o plaćanju u eurima. A, gdje se plaća u eurima, kusur se vraća u dinarima.
Ali, ne posluju samo srpske radnje ovom ilegalnom valutom. Čak i supermarketi sa albanskim vlasnicima to lako prihvataju.
Da bi dokazao njegovu upotrebu, tim Kohe je u nekima kupio proizvode, gdje se plaćalo u dinarima.
Bivši guverner Centralne banke Kosova Fehmi Mehmeti kaže da je promet stranog kovanog novca i novčanica, osim onoga što je definisano Ustavom, nezakonit i suprotan zakonu o Centralnoj banci Kosova.
„Promet dinara u bilo kom dijelu Kosova smatra se nezakonitim i neustavnim, a prije svega to omogućava povećanje neformalnosti, odnosno povećanje pojava koje su veoma negativne u zemlji, uključujući i utaju poreza“, rekao je on.
Srpska preduzeća na sjeveru koja koriste dinar ne plaćaju porez. KOHA ih je prilikom kupovine kod njih, pitala za izdavanje fiskalnog računa, ali su prodavci rekli da ga nemaju. Umjesto fiskalnog računa, prodavnice izdaju račun sa ukupnom kupovinom.
U vezi sa ovim problemom, KOHA je poslala pitanja Poreskoj upravi Kosova, čiji zvaničnici su priznali da imaju poteškoća u poslovanju na sjeveru, ali smatraju da i druge institucije imaju iste probleme.
„Na sjeveru se odvijaju i aktivnosti Poreske uprave Kosova, izuzev nekih slučajeva kada se provjere moraju obaviti uz asistenciju Policije Kosova. Vredi napomenuti da je jedan od privrednih subjekata u tom dijelu najveći beležnik prihoda mitrovačkog regiona, potreba za uvođenjem svih privrednih subjekata u poreski sistem svakako je još veća, ali su teškoće za poslovanje u tom dijelu kod svih institucija“, navodi se u odgovoru PAK-a.
Prema ovoj instituciji, broj aktivnih preduzeća u četiri opštine sjeverno od Mitrovice je 1.292.
„Prihodi četiri sjeverne opštine Leposavić, Zubin Potok, Zvečan i Sjeverna Mitrovica za period januar-avgust 2022. godine iznose 1.217.957 eura, dok su za isti period ove godine 1.132.213 eura“, navodi se u odgovoru.
U Centralnoj banci nisu konkretno odgovorili na pitanja koje mjere preduzimaju kada je toliki promet dinara i koji je najveći promet srpskog dinara na Kosovu za godinu dana.
Službenici ove institucije su izjavili da je, prema zakonu na snazi, na Kosovu zvanična valuta za obavezna plaćanja euro i da je CBK po zakonu ovlašćena da snabdjeva privredu ovom valutom.
„Obavještavamo vas da se prema Ustavu Republike Kosovo, odnosno članu 11, kao važeće sredstvo plaćanja koristi samo jedna jedinstvena valuta. Republika Kosovo je jednostrano prilagodila upotrebu eura sa tadašnjim zakonodavstvom. Prema zakonu koji je na snazi, u Republici Kosovo zvanična valuta za obavezna plaćanja je euro“, navodi se u odgovoru CBK.
Kosovo je 2002. njemačku marku zamjenilo eurom, a Srbi na sjeveru i u drugim naseljima u kojima su većina i dalje koriste dinar.
Izvor: Koha/Kossev
