Kosovu je ostalo manje od mjesec dana do glasanja ministara spoljnih poslova zemalja članica Savjeta Evrope (SE) koji određuju da li će najmlađa zemlja na kontinentu postati 47. članica organizacije za ljudska prava. Očekivanja su različita jer je u pitanju formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom: da li je to preduslov ili neformalni zahtjev Zapada?
Osnivanje Asocijacije bi bio „važan korak” u obezbjeđivanju zaštite prava kosovskih Srba, rekla je izvjestilac Dora Bakoyannis tokom zasjedanja Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope 16. aprila, i „treba da bude uključen u buduću reviziju zahtjeva Komiteta ministara za članstvo Kosova u Savjetu Evrope, kao obaveza posle učlanjenja“.
Ovo piše u članu 11 mišljenja izvjestiteljke Bakoyannis.
Međutim, drugi glasovi nastavljaju da odjekuju suprotno od onoga što piše u izveštaju koji je odobrio 131 delegat Savjeta Evrope, posredno zahtjevajući Asocijaciju kao preduslov za članstvo, iako to nije napisano na papiru.
Nedavno je predsjednik Francuske Emmanuel Macron rekao da „u kontekstu puta Kosova ka članstvu u Savjetu Evrope, Francuska pridaje značaj brzom i nepovratnom napretku Kosova ka formiranju Asocijacije”.
Iz istog razgovora premijer Albin Kurti je izvukao još jedan zaključak. On je poslije telefonskog razgovora sa Macronom izrazio uvjerenje da će Francuska nastaviti da „podržava članstvo Kosova u Savjetu Evrope, bez dodatnih preduslova, u skladu sa mišljenjem Skupštine Savjeta Evrope i istorijskim glasanjem od 16. aprila (2024)“.
Inače, ne spominjući doslovno pojam Zajednice, Kurti je tokom svog boravka u Njemačkoj 26. aprila rekao da ćemo „takođe prioritetno riješavati otvorena pitanja sa kojima se suočavaju naše manjine, njihova prava i potrebe, uključujući i srpsku manjinu na Kosovu“.
Sama predsjednica Vjosa Osmani, premijer Albin Kurti i predsjednik Skupštine Kosova Glauk Konjufca su u martu 2024. godine poslali pismo izvestiteljki Bakoyannis, u kojem se obavezuju da će poštovati sve odredbe Briselskog i Ohridskog sporazuma, uključujući uspostavljanje Zajednice.
Vlada Kosova nije odgovorila na pitanja Kallxo-a da li postoji mogućnost da se nacrt statuta uputi Ustavnom sudu prije posljednjeg koraka ka Savjetu Evrope.
Zahtjev međunarodnog faktora da Kosovo osnuje Asocijaciju više puta su ponovile zemlje Kvinte.
Jorn Rohde, ambasador Njemačke na Kosovu je prošle nedjelje ostao pri svom stavu, rekavši da Kosovo treba da preduzme opipljive korake, što znači „slanje nacrta statuta Asocijacije na razmatranje Ustavnom sudu“, kako bi ubjedilo vlade koje se dvoume oko glasanja za članstvo Kosova.
Zvaničnici na Kosovu iznose sasvim drugačije navode, ni u jednom trenutku ne govoreći o Asocijaciji kao preduslov.
Kreshnik Ahmeti, zamjenik ministra spoljnih poslova Kosova, ujedno i lider Međuinstitucionalne grupe za članstvo u Savjetu Evrope, izjavio je da je pitanje Asocijacije obaveza koja mora da se riješi nakon članstva Kosova u Savjetu Evrope.
ZSO – „neformalno uslovljavanje Kosova“
Viši saradnik u Savjetu za politiku demokratizacije (DPC) sa sedištem u Berlinu, Bodo Weber, kaže da je jasno da glavne prestonice EU/Zapada neformalno uslovljavaju podršku kandidaturi Kosova za članstvo u Savjetu Evrope napretkom u Ohridskom osnovnom sporazumu, odnosno uspostavljanjem Asocijacije.
Prema njegovoj analizi, to je u potpunosti u skladu sa dosadašnjom praksom, što znači da su prethodni napori Kosova za članstvo u Savjetu Evrope „koja nije imala podršku saveznika Kosova tako propali“.
Weber kaže da za razliku od drugih posmatrača i mnogih aktera na Kosovu, on uopšte nije iznenađen ovakvim razvojem događaja. Prema njegovim riječima, javnost na Kosovu je pomalo prevarena u pogledu kandidature za članstvo u Savjetu Evrope, pa je, kaže, donedavna percepcija bila u potpunosti usmjerena na formalni proces prijave.
On kaže da je podrška Zapada želji Kosova da postane članica Savjeta Evrope uvijek bila usko povezana sa sudbinom, dinamikom političkog dijaloga.
Kao rezultat toga, Weber kaže da su to formalni uslovi prijave za članstvo, a potom i politički uslovi o kojima će se odlučiti konačnim, posljednjim korakom – odlukom Komiteta ministara.
Weber dodaje da bi takav zahtjev, osnivanje Asocijacije, bio značajan, posebno u prvim godinama dijaloga, kada je postojala progresivna dinamika, ali i sada kada je ono što naziva „neprikladna njemačko-francuska inicijativa“ dovela do totalnog kraha dijaloga, najniže tačke kosovsko-srpskih odnosa“, duboke eskalacije na sjeveru Kosova, potpunog neuspjeha politike Zapada prema Srbiji.
„Vučićev režim i raspad odnosa između Kurtijeve vlade i zapadnih pristalica Kosova – ova saga o zahtjevu za članstvo u SE, je nažalost, dio opšte zbrke“, dodao je on.
Ideja da se Asocijacija uvede kao preduslov za članstvo u Savjetu Evrope „nije pila vodu“ na dan kada je odlučeno da Kosovo pređe drugi korak ka članstvu. To je zato što su istog dana u Strazburu svi amandmani koji su predviđali osnivanje Asocijacije odbijeni od strane delegata država članica u Savjetu Evrope.
Nije usvojen nijedan od amandmana koje je predložila Srbija, u kojima je Kosovo predstavljeno kao teritorija Srbije i predstavljen preduslov za formiranje Asocijacije.
Ove amandmane prethodno nije odobrio ni Odbor za politiku Parlamentarne skupštine, uprkos velikom insistiranju srpskih delegata.
U jednom od amandmana Srbije piše da bi Parlamentarna skupština trebalo da ispita formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom kao preduslov za nastavak procesa razmatranja zahtjeva Kosova za članstvo u Savjetu Evrope.
Čak i u amandmanu koji je predložila poslanička grupa Italije piše da bi osnivanje Zajednice opština sa srpskom većinom trebalo da se nađe na vidnom mjestu u razmatranju Komiteta ministara.
Dalje, mišljenje Dore Bakoyannis koje je usvojeno u dvije faze zahtjeva uklanjanje fusnote iz naziva Kosovo, koja se od 2012. godine koristi u svakom izvještaju i saopštenju o Kosovu.
Takođe, preporučuje se da Kosovo bude pozvano kao država (state – engleski), shodno članu 4. Statuta Savjeta Evrope, a ne kao zemlja (country – engleski) prema članu 5.
Kosovo je 12. maja 2022. podnelo zahtjev za članstvo u Savjetu Evrope, uz podnošenje aplikacije od strane zamjenice premijera Kosova, Donike Gërvalle-Schwarz.
Sa druge strane, pitanje Asocijacije stoji već duže vrijeme bez ikakvog rješenja.
Kosovo i Srbija postigli su dogovor o Asocijaciji 2013. godine, a zatim 2015. godine o principima za njeno osnivanje.
Ustavni sud Kosova je 2015. godine utvrdio da sporazum nije u potpunosti u skladu sa Ustavom, te zvanično Kosovo odbija da primjeni taj sporazum.
Dvije zemlje su postigle još jedan osnovni sporazum u februaru 2023. godine u Briselu, dok su 18.03.2023. u Ohridu usaglasile aneks implementacije ovog sporazuma, kojim je predviđeno i osnivanje Asocijacije.
Sporazumom se, između ostalog, zahtevaju dobrosusjedski odnosi, uzajamno priznavanje državnih dokumenata i simbola, kao i uzajamno poštovanje suvereniteta i teritorijalnog integriteta. Takođe, traži se od strana da ne ometaju jedna drugu u procesima integracije, ali se ne zahtjeva međusobno priznanje.
Evropska unija je upozorila da će pojačati pritisak na obe zemlje za sprovođenje ovog sporazuma.
Izvor: Kallxo/Kossev
Ovo piše u članu 11 mišljenja izvjestiteljke Bakoyannis.
Međutim, drugi glasovi nastavljaju da odjekuju suprotno od onoga što piše u izveštaju koji je odobrio 131 delegat Savjeta Evrope, posredno zahtjevajući Asocijaciju kao preduslov za članstvo, iako to nije napisano na papiru.
Nedavno je predsjednik Francuske Emmanuel Macron rekao da „u kontekstu puta Kosova ka članstvu u Savjetu Evrope, Francuska pridaje značaj brzom i nepovratnom napretku Kosova ka formiranju Asocijacije”.
Iz istog razgovora premijer Albin Kurti je izvukao još jedan zaključak. On je poslije telefonskog razgovora sa Macronom izrazio uvjerenje da će Francuska nastaviti da „podržava članstvo Kosova u Savjetu Evrope, bez dodatnih preduslova, u skladu sa mišljenjem Skupštine Savjeta Evrope i istorijskim glasanjem od 16. aprila (2024)“.
Inače, ne spominjući doslovno pojam Zajednice, Kurti je tokom svog boravka u Njemačkoj 26. aprila rekao da ćemo „takođe prioritetno riješavati otvorena pitanja sa kojima se suočavaju naše manjine, njihova prava i potrebe, uključujući i srpsku manjinu na Kosovu“.
Sama predsjednica Vjosa Osmani, premijer Albin Kurti i predsjednik Skupštine Kosova Glauk Konjufca su u martu 2024. godine poslali pismo izvestiteljki Bakoyannis, u kojem se obavezuju da će poštovati sve odredbe Briselskog i Ohridskog sporazuma, uključujući uspostavljanje Zajednice.
Vlada Kosova nije odgovorila na pitanja Kallxo-a da li postoji mogućnost da se nacrt statuta uputi Ustavnom sudu prije posljednjeg koraka ka Savjetu Evrope.
Zahtjev međunarodnog faktora da Kosovo osnuje Asocijaciju više puta su ponovile zemlje Kvinte.
Jorn Rohde, ambasador Njemačke na Kosovu je prošle nedjelje ostao pri svom stavu, rekavši da Kosovo treba da preduzme opipljive korake, što znači „slanje nacrta statuta Asocijacije na razmatranje Ustavnom sudu“, kako bi ubjedilo vlade koje se dvoume oko glasanja za članstvo Kosova.
Zvaničnici na Kosovu iznose sasvim drugačije navode, ni u jednom trenutku ne govoreći o Asocijaciji kao preduslov.
Kreshnik Ahmeti, zamjenik ministra spoljnih poslova Kosova, ujedno i lider Međuinstitucionalne grupe za članstvo u Savjetu Evrope, izjavio je da je pitanje Asocijacije obaveza koja mora da se riješi nakon članstva Kosova u Savjetu Evrope.
ZSO – „neformalno uslovljavanje Kosova“
Viši saradnik u Savjetu za politiku demokratizacije (DPC) sa sedištem u Berlinu, Bodo Weber, kaže da je jasno da glavne prestonice EU/Zapada neformalno uslovljavaju podršku kandidaturi Kosova za članstvo u Savjetu Evrope napretkom u Ohridskom osnovnom sporazumu, odnosno uspostavljanjem Asocijacije.
Prema njegovoj analizi, to je u potpunosti u skladu sa dosadašnjom praksom, što znači da su prethodni napori Kosova za članstvo u Savjetu Evrope „koja nije imala podršku saveznika Kosova tako propali“.
Weber kaže da za razliku od drugih posmatrača i mnogih aktera na Kosovu, on uopšte nije iznenađen ovakvim razvojem događaja. Prema njegovim riječima, javnost na Kosovu je pomalo prevarena u pogledu kandidature za članstvo u Savjetu Evrope, pa je, kaže, donedavna percepcija bila u potpunosti usmjerena na formalni proces prijave.
On kaže da je podrška Zapada želji Kosova da postane članica Savjeta Evrope uvijek bila usko povezana sa sudbinom, dinamikom političkog dijaloga.
Kao rezultat toga, Weber kaže da su to formalni uslovi prijave za članstvo, a potom i politički uslovi o kojima će se odlučiti konačnim, posljednjim korakom – odlukom Komiteta ministara.
Weber dodaje da bi takav zahtjev, osnivanje Asocijacije, bio značajan, posebno u prvim godinama dijaloga, kada je postojala progresivna dinamika, ali i sada kada je ono što naziva „neprikladna njemačko-francuska inicijativa“ dovela do totalnog kraha dijaloga, najniže tačke kosovsko-srpskih odnosa“, duboke eskalacije na sjeveru Kosova, potpunog neuspjeha politike Zapada prema Srbiji.
„Vučićev režim i raspad odnosa između Kurtijeve vlade i zapadnih pristalica Kosova – ova saga o zahtjevu za članstvo u SE, je nažalost, dio opšte zbrke“, dodao je on.
Ideja da se Asocijacija uvede kao preduslov za članstvo u Savjetu Evrope „nije pila vodu“ na dan kada je odlučeno da Kosovo pređe drugi korak ka članstvu. To je zato što su istog dana u Strazburu svi amandmani koji su predviđali osnivanje Asocijacije odbijeni od strane delegata država članica u Savjetu Evrope.
Nije usvojen nijedan od amandmana koje je predložila Srbija, u kojima je Kosovo predstavljeno kao teritorija Srbije i predstavljen preduslov za formiranje Asocijacije.
Ove amandmane prethodno nije odobrio ni Odbor za politiku Parlamentarne skupštine, uprkos velikom insistiranju srpskih delegata.
U jednom od amandmana Srbije piše da bi Parlamentarna skupština trebalo da ispita formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom kao preduslov za nastavak procesa razmatranja zahtjeva Kosova za članstvo u Savjetu Evrope.
Čak i u amandmanu koji je predložila poslanička grupa Italije piše da bi osnivanje Zajednice opština sa srpskom većinom trebalo da se nađe na vidnom mjestu u razmatranju Komiteta ministara.
Dalje, mišljenje Dore Bakoyannis koje je usvojeno u dvije faze zahtjeva uklanjanje fusnote iz naziva Kosovo, koja se od 2012. godine koristi u svakom izvještaju i saopštenju o Kosovu.
Takođe, preporučuje se da Kosovo bude pozvano kao država (state – engleski), shodno članu 4. Statuta Savjeta Evrope, a ne kao zemlja (country – engleski) prema članu 5.
Kosovo je 12. maja 2022. podnelo zahtjev za članstvo u Savjetu Evrope, uz podnošenje aplikacije od strane zamjenice premijera Kosova, Donike Gërvalle-Schwarz.
Sa druge strane, pitanje Asocijacije stoji već duže vrijeme bez ikakvog rješenja.
Kosovo i Srbija postigli su dogovor o Asocijaciji 2013. godine, a zatim 2015. godine o principima za njeno osnivanje.
Ustavni sud Kosova je 2015. godine utvrdio da sporazum nije u potpunosti u skladu sa Ustavom, te zvanično Kosovo odbija da primjeni taj sporazum.
Dvije zemlje su postigle još jedan osnovni sporazum u februaru 2023. godine u Briselu, dok su 18.03.2023. u Ohridu usaglasile aneks implementacije ovog sporazuma, kojim je predviđeno i osnivanje Asocijacije.
Sporazumom se, između ostalog, zahtevaju dobrosusjedski odnosi, uzajamno priznavanje državnih dokumenata i simbola, kao i uzajamno poštovanje suvereniteta i teritorijalnog integriteta. Takođe, traži se od strana da ne ometaju jedna drugu u procesima integracije, ali se ne zahtjeva međusobno priznanje.
Evropska unija je upozorila da će pojačati pritisak na obe zemlje za sprovođenje ovog sporazuma.
Izvor: Kallxo/Kossev
