Mi smo protiv decentralizacije na osnovu nacionalne pripadnosti, zato što ovo ne doprinosi dobrim međunacionalnim odnosima. Ovi entiteti će ostati izolovani kao što je opština Mamuša. Bošnjaci imaju pravo da traže svoju opštinu, na osnovu zakonskog okvira Ahtisaarijevog plana i jedina su nacionalna manjina bez opštine. Ali mi smatramo da se opštine trebaju formirati na osnovu građanskog, a ne etničkog principa, da se stvaraju tamo gdje je to potrebno bez obzira da li su albanske, bošnjačke, turske, romske ili srpske.
Kako vidite albansko-bošnjačke odnose u Prizrenu?
Abrashi: Smatram da je Prizren najbolji primjer suživota u Republici Kosovo. Prizren je grad koji posjeduje kulturni i etnički diverzitet i predstavlja primjer suživota različitih entiteta pogotovo između većine i manjina. Njihovi odnosi su sasvim normalni i ponekad gotovo da ne postoje razlike između njih. Takođe je primjer kako dvije ili više zajednica žive jedna sa drugom bez izraženog problema. Štaviše, postoji spremnost da tokom komunikacije bilo Albanaca, Bošnjaka ili drugih, prevaziđu sebe i komuniciraju na različite jezike, u cilju boljeg razumijevanja, i nastave sa dobrim odnosima.
Primjer suživota u Prizrenu između različitih etničkih zajednica bi trebalo da bude primjer i drugim gradovima.
Pokret "Samoopredjeljenje" je prvenstveno nacionalna partija. Da li u vašem programu postoji mjesta i za pripadnike drugih entiteta?
Abrashi: U programu pokreta "Samoopredjeljenje" postoji i dio koji govori o nacionalnim manjinama. Nacionalne manjine Republike Kosova smatramo građanima Kosova koji imaju jednaka prava kao svi drugi građani, bez obzira na nacionalnu različitost. Pokret "Samoopredjeljenje" u svom programu prvenstveno ima za cilj nacionalno albansko pitanje, ali nacionalno albansko pitanje nikad ne isključuje prava manjina, ili bar ne opterećuje ova prava. Realizacija nacionalng albanskog pitanja nikako ne isključuje prava nacionalnih manjina po time i prava bošnjačkoj nacionalnoj manjini. Takođe smatram da su odnosi između Albanca i Bošnjaka historijski i tradicionalno dobri, bar ja tako mislim. Možda i zbog vremena stare Jugoslavije kada su oba naroda imala zajedničke elemente u odnosu na druge narode. Mi smatramo da svaki građanin, bez obzira na etničku pripadnost, treba da uživa sva prava bez ikakvog ograničenja. Ovo podrazumjeva pravo na školovanje, upotrebu jezika, zaposlenja bez bilo kog vida diskriminacije kako i predviđa Međunarodno pravo i zakon Republike Kosova. Ali u ovom slučaju ne mislim na aktuelne zakone koji su proizišli iz Ahtisaarijvog paketa. Ovim Planom se daje Srpskoj nacionalnoj manjini takav nivo prava da se često ograničava i suverenitet Republike Kosova. Njima su data posebna prava za razliku od drugih zajednica. Posebna prava samoupravljanja u sredinama gdje oni dominiraju su takva da centralna vlast ne može da utiče na njih. Takav primjer nije uobičajen i ne može da doprinese dobrim odnosima između zajednica.
Prilikom usvajanja Ahtisaarijevog plana u Parlamentu Kosova umjesto da se prvenstveno albanci usprotive ovom dokumentu koji diskriminantan, ne samo za manjinske zajednice nego i za većinsku zajednicu, upravo je jedan pripadnik bošnjačke zajednice taj koji se usprotivio Ahtisaarijevom planu, nazivajući ga nepravednim planom, koji garantuje prava samo srpskoj zajednici, a ne i drugim zajednicama. Tada je baš taj bošnjački poslanik održao lekciju i albancima kako se štite svoji interesi i kako se štite interesi zajedničke država.
Šta bošnjaci dobijaju a šta gube dobijanjem opština gde čine većinu?
Abrashi: Smatram da je pristup formiranja opština po nacionalnom principu izuzetno štetan. Pokret "Samoopredjeljenje" zastupa stav da je decentralizacija potrebna, ali na primjer Prištini kao velikom gradu. Međutim, mi smo protiv decentralizacije na osnovu nacionalne pripadnosti, zato što ovo ne doprinosi dobrim međunacionalnim odnosima. Ovi entiteti će ostati izolovani kao što je opština Mamuša. Bošnjaci imaju pravo da traže svoju opštinu, na osnovu zakonskog okvira Ahtisaarijevog plana i jedina su nacionalna manjina bez opštine. Ali mi smatramo da se opštine trebaju formirati na osnovu građanskog, a ne etničkog principa, da se stvaraju tamo gdje je to potrebno bez obzira da li su albanske, bošnjačke, turske, romske ili srpske. Naš cilj je da centralna vlast radi u interesu građana, a ne parcijalnim interesima određenih zajednica bez izuzetka u ovom slučaju. Zato mislimo da logika koja proizilazi iz Ahtisaarijevog plana nije u funkciji stvaranja dobrih međunacionalnih odnosa, štaviše dolazi do jedne vrste nadmetanja ko će više uzeti i to je u funkciji podjele i razdvajanja društva u Prizrenu i na Kosovu uopšte.
Zato u osnovi smatram da decentralizacija treba da bude u funkciji zadovoljenja potreba građana bez razlike, a ne da se ograniči na osnovu nacionalne pripadnosti.
Kako vidite položaj nacionalnih manjinama u slučaju albanskog nacionalnog ujedinjenja, to jest stvaranje jedne albanske države?
Abrashi: Mislim da nacionalno ujedinjennje neće ni na koji način otežati položaj manjina bilo na Kosovu ili Albaniji. Često je nacionalno ujedinjenje interpretirano na pogrešan način, govoreći da će se stvoriti samo albanska država i da će ostali građani biti ugroženi marginalizovani i da se neće uklopiti u tu državu, naprotiv zakoni koji će vladati u tada, da kažemo ujedinjenoj Albanskoj državi, pruižiće sva moguća prava manjinama bez ograničenja, kao što recimo danas ima bošnjačka zajednica na Kosovu. Neće postojati građani prvog ili drugog reda, zato što to nije u skladu sa vremenom niti po Međunarodnim zakonima. Zato ja smatram da naprotiv, albanski narod kao većina na Kosovu koji čini preko 90% stanovništva ima i obavezu zaštite manjina. Neće se ništa promijeniti, neće ništa sigurno biti gore. Mislim da je takva propaganda, da će manjinama biti teže u slučaju spajanja Kosova i Albanije, plod srpskih krugova sa ciljem podsticanja jedne vrste nesigurnosti. Nerješavanjem albanskog pitanja će ostati potencijalni elemenat nestabilnosti koji će onemogućiti mir na Kosovu i na Balkanu. Zato kada se ispune legitimni zahtjevi Albanske zajednice, tada će mir na Balkanu i međunacionalni odnosi biti na jednom mnogo boljem nivou nego što je sada.
Katedra Slobodnog Uma
