Timu američkih naučnika pošlo je za rukom da izvuku matične ćelije iz ljudskih embriona, što otvara mogućnost pravljenja ćelije kojima bi se liječio niz bolesti, uključujući i i Alchajmerovu bolest i multiplu sklerozu. Međutim, ovaj metod može da predstavlja i korak ka kloniranju beba u laboratorijama, gdje bi parovi koji su ostali bez djeteta dobili "duplikat", kao što je već viđano u naučnofantastičnim filmovima.
Matične ćelije mogu da se razviju u bilo koje tjelesne ćelije pa su stručnjaci zainteresovani da ih iskoriste za stvaranje tkiva kojima bi se lečile razne bolesti.
Transplantacijom tako dobijenog moždanog tkiva bi mogla da se liječi Parkinsonova bolesti, a tkiva pankreasa dijabetes, izveštava AP.
Transplantirano tkivo, međutim, može da bude odbačeno pa su stručnjaci prije desetak godina predložili da se od matičnih ćelija razvije tkivo koje bi imalo DNK pacijenta, što bi se postiglo postupkom koji je nazvan "terapeutsko kloniranje".
Ukoliko se DNK pacijenta unese u ljudsku jajnu ćeliju, koja bi se potom razvijala do ranog embrionalnog statusa, matične ćelije tog embriona bi obezbijedile tkivo za transplantaciju potpuno podudarno pacijentovom koje, teorijski gledano, njegov organizam ne bi odbacio.
Prikupljanjem ćelija uništavaju ljudski embrion
Ova ideja je naišla na neke etičke prigovore, jer bi prikupljanje matičnih ćelija podrazumijevalo uništavanje ljudskog embriona. Naučnici već godinama pokušavaju da dobiju matične ćelije iz kloniranih ljudskih embriona, ali je problem bio u tome što su ti embrioni prestajali da se razvijaju prije nego što bi proizveli matične ćelije.
Jedan južnokorejski naučnik je 2004. objavio da je dobio matične ćelije iz kloniranog ljudskog embriona, ali se ispostavilo da je ta tvrdnja bila lažna.
Sada je tim iz Oregona, kojim je rukovodio Shoukhrat Mitalipov, uspio da dobije matične ćelije iz šest embriona nastalih iz doniranih jajnih ćelija. Dva od tih embriona su dobila DNK iz ćelija kože deteta s izvjesnim genetskim poremećajem, dok su ostali dobili DNK iz ćelija kože fetusa.
Naučnik nije zainteresovan za kloniranje beba
Mitalipov ističe kako, na osnovu prethodnog rada na majmunima, vjeruje da se dotični embrioni ne bi mogli razviti u klonirane ljudske bebe, kao i da nije zainteresovan da to pokuša.
Dr. George Deli, stručnjak za matične ćelije iz bostonske Dječije bolnice, koji nije učestvovao u ovom istraživanju, njegove rezultate je okarakterisao kao "kamen međaš na veoma dugom putu" ka stvaranju tkiva za transplantaciju sa podudarnim DNK.
Dr. Deli napominje da naučnici sada treba da uporede ovaj pristup stvaranju matičnih ćelija sa drugom tehnikom, koja bazira na direktnom reprogramiranju ćelija krvi ili kože u supstitut embrionskih matičnih ćelija.
Ovaj pristup je tehnički jednostavniji i za njega nisu potrebni embrioni, ni doniranje jajnih ćelija pa je dočekan s velikim entuzijazmom kada je 2007. godine objelodanjen, a Japanac tvorac dotične tehnike je za to dostignuće prošle godine podijelio Nobelovu nagradu.
Rizične promjene na ćelijama
Pokazalo se, međutim, da ovako dobijeni supstituti matičnih ćelija imaju neke molekularne razlike u odnosu na embrionske pa se postavilo pitanje da li mogu bezbjedno da se koriste za liječenje pacijenata.
Dr. Deli smatra da bi stručnjaci generalno radije koristili tehniku reprogramiranja, osim ukoliko se "bez i trunke sumnje" ne dokaže da klonirani embrioni daju bolje matične ćelije za liječenje pacijenata.
Mitalipov ističe da bi se matične ćelije dobijene njegovom tehnikom mogle naročito dobro pokazati u lečenju oboljelih od nekih rijetkih bolesti izazvanih mutacijama u genima mitohondrija, koje predstavljaju "ćelijske energane".
Za razliku od matičnih ćelija dobijenih reprogramiranjem, one dobijene od kloniranih ljudskih embriona bi mogle da opskrbe tkivo novim mitohondrijalnim genima, koji bi zamijenili one defektne. Ti novi geni bi poticali iz jajne ćelije, objašnjava Mitalipov.
