Nema mnogo zemalja koje su postigle više tokom dvanast godina postojanja, kaže povodom godišnjice nezavisnosti Kosova Daniel Serwer, profesor vašingtonskog univerziteta Johns Hopkins.
Ukazujući da se ni za jednu državu ne može reći da je u potpunosti stabilna, profesor Serwer u razgovoru za Glas Amerike, napominje da je na Kosovu nedavno formirana nova demokratska vlast.
"Koja je zasnovana na rezultatima slobodnih izbora. Mediji na Kosovu su uglavnom slobodni. Ustavni sud neprekidno demonstrira samostalnost u odnosu na ostale grane vlasti. Civilni sektor je razvijen, kao uostalom, i opozicija. Zabeležen je rast u ekonomskoj sferi – imajući u vidu slabiji napredak na području Evropske unije", smatra američki stručnjak za Balkan.
Daniel Serwer detektuje korupciju kao jedan od najvećih problema savremenog Kosova, s kojim se, kako kaže, muče i ostale države Zapadnog Balkana.
"Netransparentne državne nabavke i nepotizam djeluju kao najveći problemi kosovskog društva. Očekujem da se nove kosovske vlasti tim problemima posvete na najbolji način – kako bi eliminisale privilegije koje su uveli njihovi prethodnici dok su bili na državnim funkcijama. Takođe, Kosovo se suočava sa aktivnim nastojanjima podrivanja institucija i ustrojstva što sprovodi njegov veći i moćniji sused - Srbija. Kampanja koju vodi, čija je svrha povlačenje priznanja nezavisnosti Kosova, kao i nastojanje da održava političku kontrolu nad Srbima koji žive na teritoriji Kosova, predstavljaju ozbiljne prepreke“, kaže profesor Serwer.
Beograd nespreman za reciprocitet
Srbija Kosovo i dalje smatra teritorijom u svom sastavu - što je navedeno u preambuli Ustava Srbije donetog 2006. godine.
Dvije strane vode dijalog o normalizaciji odnosa, kojim posreduje Evropska unija i trebalo bi da rezultira njihovim pravno-obavezujućim sporazumom. Razgovori su blokirani od novembra 2018, kada su bivše kosovske vlasti premijera Haradinaja uvele carine na proizvode koje uvoze iz Srbije i Bosne i Hercegovine. Ta mjera je primjenjena, kako je tada obrazloženo, kao reakcija na međunarodnu kampanju srpskih vlasti kojom agituju na povlačenje priznanja kosovske nezavisnosti. S druge strane, vlasti Srbije zbog nametnutih carina ne žele da učestvuju u dijalogu.
U međuvremenu Haradinaja je na mjestu premijera naslijedio bivši opozicinar Albin Kurti, aktivista i političar, koji je tokom godina isticao tvrde stavove prema srpskim političarima i politici koju vode prema Kosovu. Daniel Serwer smatra da novi predsjednik vlade Kosova neće mijenjati pristup prema Srbiji.
„Premijer Kurti jasno je predočio da će tražiti da odnosi sa Srbijom budu zasnovani na reciprocitetu. Nisam siguran da je Beograd spreman na to, iako mislim da Kurti to s pravom traži. Ne očekujem neke značajnije pomake u odnosima dveju strana do okončanja aprilskih parlamentarnih izbora u Srbiji“, smatra Serwer.
Glas Amerike: Da li je ovo godina u kojoj će Kosovo postati član Ujedinjenih nacija, Interpol-a i UNESCO-a ili su te inicijative osuđene na neuspjeh?
Serwer: Prilično neizvjesno, rekao bih, imajući u vidu protivljenje Srbije i Rusije. Pitanje članstva u Interpolu i UNESKO može biti riješeno za jedan sat – ukoliko se Srbija saglasi. Mislim da bi to trebalo i da učini. Kada je riječ o Ujedinjenim nacijama to je mnogo teže pitanje jer će, potpuno nezavisno od Beograda, Moskva to skupo pokušati da naplati od Vašingtona. Što Vašington neće željeti da učini.
Glas Amerike: Da li će Hashim Thaçi, aktuelni predsjednik Kosova i glavni pregovorač u dijalogu sa Srbijom, biti isključen iz predstojećih razgovora?
Serwer: Thaçi daje sve od sebe da ostane u igri. Jedan od pokazatelja je i uloga koju je imao u zaključenju pisma o namjerama o uspostavljanju aviolinije, čemu je posredovao ambasador Richard Grenell, specijalni izaslanik Bijele kuće za dijalog Beograda i Prištine. Međutim, Ustavni sud Kosova doneo je odluku da su pregovori sa Beogradom odgovornost vlade Kosova. A ne parlamenta ili predsjednika. Ovo je posljednja godina koju će Thaçi provesti na funkciji predsjednika i to u kohabitaciji sa svojim žestokim političkim protivnicima. Nije u poziciji na kojoj bi mu trebalo pozavideti.
Kosovo je postalo nezavisno, pošto je parlament 17. februara 2008. godine usvojio Deklaraciju o nezavisnosti, čime je formalno prestalo da bude u sastavu Srbije, kao njena pokrajina pretežno naseljena građanima albanske nacionalnosti.
Osam mjeseci pošto je Kosovo proglasilo nezavisnost, Srbija je oktobra 2008. dovodeći u pitanje legalnost te odluke, zatražila savjetodavno mišljenje Međunarodnog suda pravde o kosovskoj Deklaraciji o nezavisnosti.
Sud je odlučio da kosovskom deklaracijom nisu narušeni principi međunarodnog prava.
To je bio uvod u inicijativu Generalne skupštine Ujedinjenih nacija o pokretanju dijaloga između Kosova i Srbije o normalizaciji odnosa, kojim bi posredovala Evropska unija. Razgovora koji su trenutno u zapećku, a njihov nastavak očekuju međunarodni partneri Kosova i Srbije.
Najveće svjetske i evropske države priznale su nezavisnost Kosova, poput Sjedinjenih Država, Velike Britanije, Njemačke i Francuske, odmah po proglašenju 2008. ili prvim godinama poslije toga. Međutim, ne postoji tačan javan podatak o ukupnom broju država koje su to učinile. Na Kosovu se spekuliše o brojci od 115 država, dok vlasti Srbije koje vode kampanju povlačenja priznanja, tvrde da se radi između 95 ili 96 zemalja.
Pet članica Evropske unije: Španija, Slovačka, Kipar, Grčka i Rumunija su među onima koje ne priznaju kosovsku nezavisnost, a kada je riječ o državama svijeta, među njima su Rusija, Kina, Brazil i Indija.
U posljednjih dvanaest godina Kosovo je postalo član internacionalnih organizacija, poput Međunarodnog monetarnog fonda, Svjetske banke, Svetske fudbalske federacije (FIFA), Evropske fudbalske unije (UEFA), Međunarodnog olimpijskog komiteta (MOK), ali ne i Interpol-a i Unesko-a. Takođe, Kosovo nije član Ujedinjenih nacija, međunarodne organizacije svetskih država, osnovane poslije Drugog svetskog rata u namjeri očuvanja svetskog mira.
"Koja je zasnovana na rezultatima slobodnih izbora. Mediji na Kosovu su uglavnom slobodni. Ustavni sud neprekidno demonstrira samostalnost u odnosu na ostale grane vlasti. Civilni sektor je razvijen, kao uostalom, i opozicija. Zabeležen je rast u ekonomskoj sferi – imajući u vidu slabiji napredak na području Evropske unije", smatra američki stručnjak za Balkan.
Daniel Serwer detektuje korupciju kao jedan od najvećih problema savremenog Kosova, s kojim se, kako kaže, muče i ostale države Zapadnog Balkana.
"Netransparentne državne nabavke i nepotizam djeluju kao najveći problemi kosovskog društva. Očekujem da se nove kosovske vlasti tim problemima posvete na najbolji način – kako bi eliminisale privilegije koje su uveli njihovi prethodnici dok su bili na državnim funkcijama. Takođe, Kosovo se suočava sa aktivnim nastojanjima podrivanja institucija i ustrojstva što sprovodi njegov veći i moćniji sused - Srbija. Kampanja koju vodi, čija je svrha povlačenje priznanja nezavisnosti Kosova, kao i nastojanje da održava političku kontrolu nad Srbima koji žive na teritoriji Kosova, predstavljaju ozbiljne prepreke“, kaže profesor Serwer.
Beograd nespreman za reciprocitet
Srbija Kosovo i dalje smatra teritorijom u svom sastavu - što je navedeno u preambuli Ustava Srbije donetog 2006. godine.
Dvije strane vode dijalog o normalizaciji odnosa, kojim posreduje Evropska unija i trebalo bi da rezultira njihovim pravno-obavezujućim sporazumom. Razgovori su blokirani od novembra 2018, kada su bivše kosovske vlasti premijera Haradinaja uvele carine na proizvode koje uvoze iz Srbije i Bosne i Hercegovine. Ta mjera je primjenjena, kako je tada obrazloženo, kao reakcija na međunarodnu kampanju srpskih vlasti kojom agituju na povlačenje priznanja kosovske nezavisnosti. S druge strane, vlasti Srbije zbog nametnutih carina ne žele da učestvuju u dijalogu.
U međuvremenu Haradinaja je na mjestu premijera naslijedio bivši opozicinar Albin Kurti, aktivista i političar, koji je tokom godina isticao tvrde stavove prema srpskim političarima i politici koju vode prema Kosovu. Daniel Serwer smatra da novi predsjednik vlade Kosova neće mijenjati pristup prema Srbiji.
„Premijer Kurti jasno je predočio da će tražiti da odnosi sa Srbijom budu zasnovani na reciprocitetu. Nisam siguran da je Beograd spreman na to, iako mislim da Kurti to s pravom traži. Ne očekujem neke značajnije pomake u odnosima dveju strana do okončanja aprilskih parlamentarnih izbora u Srbiji“, smatra Serwer.
Glas Amerike: Da li je ovo godina u kojoj će Kosovo postati član Ujedinjenih nacija, Interpol-a i UNESCO-a ili su te inicijative osuđene na neuspjeh?
Serwer: Prilično neizvjesno, rekao bih, imajući u vidu protivljenje Srbije i Rusije. Pitanje članstva u Interpolu i UNESKO može biti riješeno za jedan sat – ukoliko se Srbija saglasi. Mislim da bi to trebalo i da učini. Kada je riječ o Ujedinjenim nacijama to je mnogo teže pitanje jer će, potpuno nezavisno od Beograda, Moskva to skupo pokušati da naplati od Vašingtona. Što Vašington neće željeti da učini.
Glas Amerike: Da li će Hashim Thaçi, aktuelni predsjednik Kosova i glavni pregovorač u dijalogu sa Srbijom, biti isključen iz predstojećih razgovora?
Serwer: Thaçi daje sve od sebe da ostane u igri. Jedan od pokazatelja je i uloga koju je imao u zaključenju pisma o namjerama o uspostavljanju aviolinije, čemu je posredovao ambasador Richard Grenell, specijalni izaslanik Bijele kuće za dijalog Beograda i Prištine. Međutim, Ustavni sud Kosova doneo je odluku da su pregovori sa Beogradom odgovornost vlade Kosova. A ne parlamenta ili predsjednika. Ovo je posljednja godina koju će Thaçi provesti na funkciji predsjednika i to u kohabitaciji sa svojim žestokim političkim protivnicima. Nije u poziciji na kojoj bi mu trebalo pozavideti.
Kosovo je postalo nezavisno, pošto je parlament 17. februara 2008. godine usvojio Deklaraciju o nezavisnosti, čime je formalno prestalo da bude u sastavu Srbije, kao njena pokrajina pretežno naseljena građanima albanske nacionalnosti.
Osam mjeseci pošto je Kosovo proglasilo nezavisnost, Srbija je oktobra 2008. dovodeći u pitanje legalnost te odluke, zatražila savjetodavno mišljenje Međunarodnog suda pravde o kosovskoj Deklaraciji o nezavisnosti.
Sud je odlučio da kosovskom deklaracijom nisu narušeni principi međunarodnog prava.
To je bio uvod u inicijativu Generalne skupštine Ujedinjenih nacija o pokretanju dijaloga između Kosova i Srbije o normalizaciji odnosa, kojim bi posredovala Evropska unija. Razgovora koji su trenutno u zapećku, a njihov nastavak očekuju međunarodni partneri Kosova i Srbije.
Najveće svjetske i evropske države priznale su nezavisnost Kosova, poput Sjedinjenih Država, Velike Britanije, Njemačke i Francuske, odmah po proglašenju 2008. ili prvim godinama poslije toga. Međutim, ne postoji tačan javan podatak o ukupnom broju država koje su to učinile. Na Kosovu se spekuliše o brojci od 115 država, dok vlasti Srbije koje vode kampanju povlačenja priznanja, tvrde da se radi između 95 ili 96 zemalja.
Pet članica Evropske unije: Španija, Slovačka, Kipar, Grčka i Rumunija su među onima koje ne priznaju kosovsku nezavisnost, a kada je riječ o državama svijeta, među njima su Rusija, Kina, Brazil i Indija.
U posljednjih dvanaest godina Kosovo je postalo član internacionalnih organizacija, poput Međunarodnog monetarnog fonda, Svjetske banke, Svetske fudbalske federacije (FIFA), Evropske fudbalske unije (UEFA), Međunarodnog olimpijskog komiteta (MOK), ali ne i Interpol-a i Unesko-a. Takođe, Kosovo nije član Ujedinjenih nacija, međunarodne organizacije svetskih država, osnovane poslije Drugog svetskog rata u namjeri očuvanja svetskog mira.
