„Pogrešno je shvatanje da se ključ stabilnosti na Zapadnom Balkanu nalazi u Beogradu. U stvari, ne postoji način da se zaobiđe prijem Kosova u Savjet Evrope“, piše „Frankfurter Allgemeine Zeitung“.
Parlamentarna skupština Savjeta Evrope u srijedu je velikom većinom glasala za prijem Kosova – 131 za, 29 protiv, 11 uzdržanih. Tim povodom list Frankfurter Allgemeine Zeitung objavljuje dva teksta njihovog novinara Mihaela Martensa iz kojih prenosimo najvažnije delove:
„Članstvo Kosova u Savjetu Evrope bio bi najveći spoljnopolitički uspjeh bivše srpske pokrajine od proglašenja nezavisnosti Kosova od Srbije u februaru 2008“, piše autor i navodi da je „ministar spoljnih poslova Srbije Ivica Dačić u srijedu govorio o sramnom danu, a u Beogradu se i inače tim povodom mnogo pričalo o sramoti i skandalima.“
„Većina je bila jasna, kao i poruka. Naravno, glasanje u Strazburu nije bilo posljednja riječ – ministri spoljnih poslova zemalja članica Savjeta Evrope sastaće se sredinom maja kako bi doneli odluku o zahtjevu Kosova za članstvo u Savjetu Evrope.“
„Ipak“, kako se navodi „preporuka je jasna. Vlada Kosova je dokazala da može i želi da ispuni uslove koje donosi članstvo u najstarijem evropskom klubu demokratija. Savjet Evrope je tu spremnost nagradio.“
Autor ujedno ističe da „bez pritiska savjeta Evrope“ ne bi bio riješen sukob oko vlasništva nad zemljištem manastira Visoki Dečani koji je pod zaštitom Uneska, a koji je riješen „u korist pravoslavnih monaha“.
„Posebno važno za srpsku manjinu“
„Postoji i legitimno očekivanje da će članstvo Kosova u Savjetu Evrope doprineti stabilizaciji Zapadnog Balkana“, piše dalje njemački list i navodi da su „prednosti očigledne“:
„Svi građani najnovije evropske države imali bi pristup Evropskom sudu za ljudska prava, gdje bi mogli da tuže sopstvenu vladu. To je posebno važno za srpsku manjinu na Kosovu kada je u pitanju zaštita njihovih prava. Dobar je znak da Vlada Kosova hoće da se potčini nadležnosti Suda u Strazburu. Mnogi sukobi posljednjih godina, posebno na latentno nemirnom sjeveru zemlje, mogli su da budu izbjegnuti ili bar blagovremeno smireni da je ova mogućnost postojala ranije.“
U drugom tekstu isti autor navodi i da bi Kosovo, kao članica Savjeta Evrope, moglo da postane dio Evropske radiodifuzne unije, koja organizuje takmičenje za pjesmu Evrovizije. „Neki kosovski Albanci već sanjaju da bi njihovu zemlju tamo mogla da predstavlja Dua Lipa. Roditelji te svjetski poznate pjevačice svojevremeno su izbegli u Veliku Britaniju, bježeći od srpske represije na Kosovu.“
Autor potom piše da je „predsjednik Srbije Aleksandar Vučić shvatio da Kosovo trenutno ima podršku“, te da zbog toga „na sve načine pokušava da utiče na evropske države da makar odlože glasanje koje treba da bude u maju“.
U tom kontekstu autor navodi da „nije slučajno“ što je Vučić otputovao u Pariz „da naruči francuske borbene avione vrijedne nekoliko milijardi eura“. „Takođe se može pretpostaviti da njegov lojalni saveznik Viktor Orban pokušava da utiče na Italiju – na to ukazuju izjave nekih italijanskih parlamentaraca u Savjetu Evrope. Navodno čak i u Berlinu ima ljudi koji nasjedaju na Vučića koji se predstavlja kao jedini koji može da garantuje stabilnost na Balkanu.“
„Providni trikovi“ Beograda
Autor ocjenjuje da treba „namjerno skrenuti pogled da se ne bi primjetilo koliko politika Beograda ima suprotan efekat stabilnosti“. Jer, najnoviji trik Beograda, kako piše, prilično je providan: „Srbija pokušava da dobije većinu za stav da Kosovo prvo mora da pristane na formiranje Zajednice srpskih opština, prije nego što bude primljena u Savjet Evrope. Istovremeno, međutim, sistematski blokira formiranje ZSO – nedavno i najavom bojkota novih izbora u četiri opštine na sjeveru Kosova. Drugim riječima: Srbija hoće da se Kosovu nametne preduslov i istovremeno radi na tome da onemogući da se to ostvari.“
Ali, kako se navodi, izvjestilac Savjeta Evrope za Kosovo, bivša grčka ministarka spoljnih poslova Dora Bakoyannis, „prozrela je taj trik“, piše autor i objašnjava da se ona zalaže za suprotno – „da se nakon pristupanja Kosova Savjetu Evrope, formiranje Zajednice srpskih opštine pogura pod nadzorom Savjeta Evrope i njegovog Suda za ljudska prava“.
Autor konstatuje da „izgleda da se neke vlade još uvijek kolebaju da li da odobre zahtjev Kosova za članstvo u Savjetu Evrope“ i to ovako komentariše: „Čini se da se u nekim zapadnim prestonicama to zasniva na starom, pogrešnom shvatanju koje je jednom već izazvalo probleme: stav da je Srbija, kao relativno najveća od malih država na Zapadnom Balkanu, ključni faktor stabilnosti u regionu koji se po svaku cijenu mora umiriti.“
Autor podsjeća i kada je to bilo: „Zapadni lideri su dugo vjerovali da je Beograd bio ključ regionalne stabilnosti 1990-ih, tokom vladavine srpskog autokrate Slobodana Miloševića. Rezultat je dobro poznat: više od sto hiljada mrtvih, genocid u Srebrenici i drugi masakri, a na kraju i intervencija NATO.“
„Da li istu grešku treba napraviti i danas, kada Srbiju vodi bivši Miloševićev ministar propagande Vučić“, pita se autor. I odgovara: „Bila bi nesreća za region ako bi poslije trideset godina ponovo postao žrtva istih grešaka.“
„Članstvo Kosova u Savjetu Evrope bio bi najveći spoljnopolitički uspjeh bivše srpske pokrajine od proglašenja nezavisnosti Kosova od Srbije u februaru 2008“, piše autor i navodi da je „ministar spoljnih poslova Srbije Ivica Dačić u srijedu govorio o sramnom danu, a u Beogradu se i inače tim povodom mnogo pričalo o sramoti i skandalima.“
„Većina je bila jasna, kao i poruka. Naravno, glasanje u Strazburu nije bilo posljednja riječ – ministri spoljnih poslova zemalja članica Savjeta Evrope sastaće se sredinom maja kako bi doneli odluku o zahtjevu Kosova za članstvo u Savjetu Evrope.“
„Ipak“, kako se navodi „preporuka je jasna. Vlada Kosova je dokazala da može i želi da ispuni uslove koje donosi članstvo u najstarijem evropskom klubu demokratija. Savjet Evrope je tu spremnost nagradio.“
Autor ujedno ističe da „bez pritiska savjeta Evrope“ ne bi bio riješen sukob oko vlasništva nad zemljištem manastira Visoki Dečani koji je pod zaštitom Uneska, a koji je riješen „u korist pravoslavnih monaha“.
„Posebno važno za srpsku manjinu“
„Postoji i legitimno očekivanje da će članstvo Kosova u Savjetu Evrope doprineti stabilizaciji Zapadnog Balkana“, piše dalje njemački list i navodi da su „prednosti očigledne“:
„Svi građani najnovije evropske države imali bi pristup Evropskom sudu za ljudska prava, gdje bi mogli da tuže sopstvenu vladu. To je posebno važno za srpsku manjinu na Kosovu kada je u pitanju zaštita njihovih prava. Dobar je znak da Vlada Kosova hoće da se potčini nadležnosti Suda u Strazburu. Mnogi sukobi posljednjih godina, posebno na latentno nemirnom sjeveru zemlje, mogli su da budu izbjegnuti ili bar blagovremeno smireni da je ova mogućnost postojala ranije.“
U drugom tekstu isti autor navodi i da bi Kosovo, kao članica Savjeta Evrope, moglo da postane dio Evropske radiodifuzne unije, koja organizuje takmičenje za pjesmu Evrovizije. „Neki kosovski Albanci već sanjaju da bi njihovu zemlju tamo mogla da predstavlja Dua Lipa. Roditelji te svjetski poznate pjevačice svojevremeno su izbegli u Veliku Britaniju, bježeći od srpske represije na Kosovu.“
Autor potom piše da je „predsjednik Srbije Aleksandar Vučić shvatio da Kosovo trenutno ima podršku“, te da zbog toga „na sve načine pokušava da utiče na evropske države da makar odlože glasanje koje treba da bude u maju“.
U tom kontekstu autor navodi da „nije slučajno“ što je Vučić otputovao u Pariz „da naruči francuske borbene avione vrijedne nekoliko milijardi eura“. „Takođe se može pretpostaviti da njegov lojalni saveznik Viktor Orban pokušava da utiče na Italiju – na to ukazuju izjave nekih italijanskih parlamentaraca u Savjetu Evrope. Navodno čak i u Berlinu ima ljudi koji nasjedaju na Vučića koji se predstavlja kao jedini koji može da garantuje stabilnost na Balkanu.“
„Providni trikovi“ Beograda
Autor ocjenjuje da treba „namjerno skrenuti pogled da se ne bi primjetilo koliko politika Beograda ima suprotan efekat stabilnosti“. Jer, najnoviji trik Beograda, kako piše, prilično je providan: „Srbija pokušava da dobije većinu za stav da Kosovo prvo mora da pristane na formiranje Zajednice srpskih opština, prije nego što bude primljena u Savjet Evrope. Istovremeno, međutim, sistematski blokira formiranje ZSO – nedavno i najavom bojkota novih izbora u četiri opštine na sjeveru Kosova. Drugim riječima: Srbija hoće da se Kosovu nametne preduslov i istovremeno radi na tome da onemogući da se to ostvari.“
Ali, kako se navodi, izvjestilac Savjeta Evrope za Kosovo, bivša grčka ministarka spoljnih poslova Dora Bakoyannis, „prozrela je taj trik“, piše autor i objašnjava da se ona zalaže za suprotno – „da se nakon pristupanja Kosova Savjetu Evrope, formiranje Zajednice srpskih opštine pogura pod nadzorom Savjeta Evrope i njegovog Suda za ljudska prava“.
Autor konstatuje da „izgleda da se neke vlade još uvijek kolebaju da li da odobre zahtjev Kosova za članstvo u Savjetu Evrope“ i to ovako komentariše: „Čini se da se u nekim zapadnim prestonicama to zasniva na starom, pogrešnom shvatanju koje je jednom već izazvalo probleme: stav da je Srbija, kao relativno najveća od malih država na Zapadnom Balkanu, ključni faktor stabilnosti u regionu koji se po svaku cijenu mora umiriti.“
Autor podsjeća i kada je to bilo: „Zapadni lideri su dugo vjerovali da je Beograd bio ključ regionalne stabilnosti 1990-ih, tokom vladavine srpskog autokrate Slobodana Miloševića. Rezultat je dobro poznat: više od sto hiljada mrtvih, genocid u Srebrenici i drugi masakri, a na kraju i intervencija NATO.“
„Da li istu grešku treba napraviti i danas, kada Srbiju vodi bivši Miloševićev ministar propagande Vučić“, pita se autor. I odgovara: „Bila bi nesreća za region ako bi poslije trideset godina ponovo postao žrtva istih grešaka.“
