Eksperti tvrde da bi eventualna naredba Vladimira Putina o pokretanju nuklearnog napada morala proći nekoliko lanaca komande.
Najnovije izjave predsednika Vladimira Putina da “Ruska Federacija ima najnovije balističke rakete koje nadmašuju zapadne po brzini i ukupnoj snazi” ponovo su pokrenule pitanje za koje se decenijama mislilo da je van stola – da li je moguć nuklearni sukob Rusije i NATO-a?
Putin je ovakvu oštru retoriku pokrenuo verovatno želeći da “poveća svoj ulog” za vreme održavanja referenduma na okupiranim teritorijama u Ukrajini za pripajanje Rusiji. Zapadne zemlje, naravno, unapred najavljuju da rezultate referenduma neće priznati te da je za njih Ukrajina i dalje u međunarodno priznatim granicama. Možda iznenađujuće, rezultate referenduma nije priznala ni Srbija, koja od ranije takođe ne priznaje ni Krim u sastavu Rusije, kao ni samoproglašenu Donjecku narodnu republiku.
Yamaguchi je zadobio opekotine i modrice, ali je nakon dva dana ipak uspeo da se vrati u rodni grad i ponovo pojavi na poslu. Bio je iz grada Nagasakija, a samo tri dana nakon što je preživeo atomsku eksploziju u Hirošimi, američko vazduhoplovstvo je bacilo na njegov grad i drugu atomsku bombu, nazvanu “Debeljko” (Fat man).
Yamaguchi je bio jedini preživeli svedok obe nuklearne eksplozije u Japanu. Iako se zna da je još oko 170 ljudi preživelo obe eksplozije, svi oni su preminuli od posledica radijacije u narednih par godina. Yamaguchi je preminuo 2010. godine, u 93. godini. Japanska vlada ga je proglasila “Hibakushom” – herojem koji je preživeo nuklearnu bombu.
Bombe bačene na Hirošimu i Nagasaki, na kraju Drugog svetskog rata, započele su i novu trku u naoružanju između novih rivala – zemalja Zapada uključenih u Severnoatlantsku alijansu te zemalja Varšavskog pakta, na čelu sa tadašnjim Sovjetskim savezom. U narednim decenijama, a naročito tokom pedesetih i šezdesetih godina prošlog veka, velike zemlje, nekadašnje saveznice protiv Zemalja osovine, razvijale su mnoštvo tipova nuklearnog oružja, kao i hemijskih i bioloških oružja.
Na tlu Evrope “lider” je Francuska sa čak 210 nuklearnih detonacija. Francuska je detonirala 14 nuklearnih oružja, uglavnom pod zemljom, u oblasti Eker u Alžiru tokom šezdesetih godina. Ostali testovi su najvećim delom bili pod vodom, u blizini francuskih teritorija Mururoa u južnom Pacifiku. I danas su vode u ovoj oblasti kontaminirane radijacijom i takve će biti najranije do 2350. godine.
Najveća nuklearna detonacija ikada desila se 30. oktobra 1961. godine, kada je Sovjetski savez detonirao hidrogensku bombu AN602, kasnije nazvanu “Car”. Detonacija se odigrala na pustom ostrvu Sukojnos u oblasti Severne teritorije, na severu Rusije. Bomba je imala nekoliko padobrana koji su joj usporavali pad, kako bi posada bombardera Tupoljev-95V imala vremena da se udalji. Udar je bio 35 puta jači od bombe bačene na Hirošimu, jačine 50 megatona, a potres je registrovan čak i u Australiji.
Današnja Ruska Federacija, po podacima Ujedinjenih nacija, raspolaže sa 5.508 nuklearnih bojevih glava, iako se smatra da je još 400 do 450 na “liniji za proizvodnju”. Na ovo treba dodati još oko 200 “kombinovanih” oružja koja sadrže neki nivo nuklearnog materijala. Ukupna snaga ruskog nuklearnog arsenala se procenjuje na 650 megatona, iako su zvanične cifre najstrožije čuvana tajna Kremlja, dok Pentagon navodi cifru od 5.977 nuklearnih oružja.
Tokom decenija brojni holivudski filmovi su u popularnu kulturu uveli sliku “predsednika ili premijera koji pritiskaju crveno dugme, i lansiraju nuklearni napad”. Stvarnost je, zapravo, dosta drugačija. Dokument pod imenom Osnovni principi ruskog nuklearnog odvraćanja, kojeg je ruska Duma usvojila 2020. godine, a koji je samo najnovije “izdanje” sličnih dokumenata, navodi da konačnu odluku o pokretanju nuklearnog napada donosi predsednik Ruske Federacije.
Jedan od oficira ruske armije, obično pukovnik ili major uvek je u blizini Vladimira Putina, sa koferom koji se naziva “Cheget” i za koji se veruje da sadrži dalja taktička uputstva, sa tačnom procedurom za lansiranje te par komunikacionih uređaja za stupanje u vezu sa glavnokomandujućim u jedinicama koje opslužuju balistički arsenal.
Kofer, uprkos raširenom verovanju, ne sadrži nikakve tajne šifre, niti kodove za lansiranje. Nakon donošenja odluke i stupanja u kontakt sa Glavnim štabom ruske armije, koji, u zavisnosti od tipa oružja koja će se koristiti, daje detaljna naređenja vazduhoplovnim snagama ili mornarici, iako bi, u najrealnijem scenariju, bile upotrebljene rakete iz silosa za lansiranje na zemlji.
Jedna od takvih instalacija je “382. raketna divizija”, locirana blizu grada Novosibirska. Instalacija sadrži najmanje 16 raketnih silosa, koji imaju po dve interkontinentalne rakete BZ-RK Barguzin ili R-36M Vojvoda. Od 2019. godine pokrenut je i program unapređenja ovih raketa na sistem RS-28 Sarmat.
Procene eksperata su i da bi, u teoriji, naredba Vladimira Putina o pokretanju nuklearnog napada morala da prođe nekoliko lanaca komande, sa ne manje od 50 ljudi, te da bi od izdavanja naređenja, do lansiranja moglo da prođe i dva dana. Takođe, gotovo je sigurno da Putin nuklearnu kartu koristi kao “sve ili ništa”, kako bi privoleo zapadne sile na delimično ili potpuno priznavanje situacije na terenu u Ukrajini te eventualno na neki način iznudio međunarodno priznanje za okupirane teritorije u Ukrajini.
Hollywood je tokom decenija učvrstio sliku o “stotinama nuklearnih raketa” koje lete ka SAD-u ili Rusiji. Takva ideja za filmove je bila zasnovana na filozofiji “obostranog uništenja”, na kojoj je počivao i čitav period Hladnog rata. U teoriji, lansiranje samo jednog nuklearnog projektila ka Sjedinjenim Američkim Državama ili ka Rusiji (Sovjetskom savezu) značio bi lansiranje kompletnog arsenala druge države i garantovano uništenje cele zemlje.
Zapravo, ovakvih “crvenih telefona” je bilo na desetke, čak i između Pentagona i Kremlja. Reagan je kasnije takođe govorio da je “Gorbačov lider koji želi najbolje svom narodu i da po svaku cenu izbegne nuklearni rat”. Samo 30 godina kasnije čini se da se svet opet vratio u doba Hladnog rata. Pad Berlinskog zida je bio jedan od simbola ujedinjenja Zapada i Istoka, ali je proširenje NATO saveza ostao kamen spoticanja između Rusije i SAD-a.
Ukrajina je verovatno poslednji čin odiseje koja je počela samo nekoliko meseci nakon završetka Drugog svetskog rata, kada su nekadašnji saveznici protiv fašizma postali novi neprijatelji. Današnje insistiranje Rusije i samog Putina da se u “Ukrajini bore protiv fašizma koji ponovo preti ruskom narodu” nameće i pitanje: Da li se, barem u glavama unutar Kremlja, Drugi svetski rat uopšte i završio?
Putin je ovakvu oštru retoriku pokrenuo verovatno želeći da “poveća svoj ulog” za vreme održavanja referenduma na okupiranim teritorijama u Ukrajini za pripajanje Rusiji. Zapadne zemlje, naravno, unapred najavljuju da rezultate referenduma neće priznati te da je za njih Ukrajina i dalje u međunarodno priznatim granicama. Možda iznenađujuće, rezultate referenduma nije priznala ni Srbija, koja od ranije takođe ne priznaje ni Krim u sastavu Rusije, kao ni samoproglašenu Donjecku narodnu republiku.
Ko, zapravo, lansira rakete?
Tsutomi Yamaguchi je bio mehaničar za teške kamione u tada novoosnovanoj fabrici Mitsubishi. Kao prvi zadatak na novom radnom mestu, Tsutomia je fabrika poslala da pomogne u montaži novih pogona u gradu Hirošima. Šestog avgusta 1945. godine, dok je Yamaguchi ulazio u fabriku da pomogne kolegama, začula se strašna detonacija. Kada se Yamaguchi osvestio, oko njega su bile samo ruševine. Bio je to dan prve detonacije atomskog oružja u istoriji, američke bombe nazvane “Mali dečko” (Little boy).Yamaguchi je zadobio opekotine i modrice, ali je nakon dva dana ipak uspeo da se vrati u rodni grad i ponovo pojavi na poslu. Bio je iz grada Nagasakija, a samo tri dana nakon što je preživeo atomsku eksploziju u Hirošimi, američko vazduhoplovstvo je bacilo na njegov grad i drugu atomsku bombu, nazvanu “Debeljko” (Fat man).
Yamaguchi je bio jedini preživeli svedok obe nuklearne eksplozije u Japanu. Iako se zna da je još oko 170 ljudi preživelo obe eksplozije, svi oni su preminuli od posledica radijacije u narednih par godina. Yamaguchi je preminuo 2010. godine, u 93. godini. Japanska vlada ga je proglasila “Hibakushom” – herojem koji je preživeo nuklearnu bombu.
Bombe bačene na Hirošimu i Nagasaki, na kraju Drugog svetskog rata, započele su i novu trku u naoružanju između novih rivala – zemalja Zapada uključenih u Severnoatlantsku alijansu te zemalja Varšavskog pakta, na čelu sa tadašnjim Sovjetskim savezom. U narednim decenijama, a naročito tokom pedesetih i šezdesetih godina prošlog veka, velike zemlje, nekadašnje saveznice protiv Zemalja osovine, razvijale su mnoštvo tipova nuklearnog oružja, kao i hemijskih i bioloških oružja.
SAD s najviše detonacija
Međunarodna asocijacija za kontrolu nuklearnog oružja navodi da je od 1947. do 2017. godine ukupno detonirano 2.056 bojevih glava, nuklearnih projektila i raznih vrsta municije sa radioaktivnim osobinama. Na prvom mestu ove liste je SAD sa 1.030 detonacija, a slede Sovjetski savez (Rusija) sa 715 i Velika Britanija sa 45 nuklearnih detonacija. Kina je izvela 45 nuklearnih eksperimenata, Indija tri, a Pakistan dva.Na tlu Evrope “lider” je Francuska sa čak 210 nuklearnih detonacija. Francuska je detonirala 14 nuklearnih oružja, uglavnom pod zemljom, u oblasti Eker u Alžiru tokom šezdesetih godina. Ostali testovi su najvećim delom bili pod vodom, u blizini francuskih teritorija Mururoa u južnom Pacifiku. I danas su vode u ovoj oblasti kontaminirane radijacijom i takve će biti najranije do 2350. godine.
Najveća nuklearna detonacija ikada desila se 30. oktobra 1961. godine, kada je Sovjetski savez detonirao hidrogensku bombu AN602, kasnije nazvanu “Car”. Detonacija se odigrala na pustom ostrvu Sukojnos u oblasti Severne teritorije, na severu Rusije. Bomba je imala nekoliko padobrana koji su joj usporavali pad, kako bi posada bombardera Tupoljev-95V imala vremena da se udalji. Udar je bio 35 puta jači od bombe bačene na Hirošimu, jačine 50 megatona, a potres je registrovan čak i u Australiji.
Današnja Ruska Federacija, po podacima Ujedinjenih nacija, raspolaže sa 5.508 nuklearnih bojevih glava, iako se smatra da je još 400 do 450 na “liniji za proizvodnju”. Na ovo treba dodati još oko 200 “kombinovanih” oružja koja sadrže neki nivo nuklearnog materijala. Ukupna snaga ruskog nuklearnog arsenala se procenjuje na 650 megatona, iako su zvanične cifre najstrožije čuvana tajna Kremlja, dok Pentagon navodi cifru od 5.977 nuklearnih oružja.
Putinov kofer
Ruska vojna doktrina, usvojena 2010. godine, navodi da se nuklearno oružje može koristiti samo “ako su granice zemlje direktno ugrožene”, što u praksi znači stranu kopnenu invaziju ili inicijalni napad drugih zemalja njihovim nuklearnim arsenalom. Vojni analitičari u Rusiji godinama navode da se ovakva strategija zasniva na modelu “eskalacija za de-eskalaciju”. U teoriji, Rusija bi lansirala samo par bojevih glava, najverovatnije na interkontinentalnim balističkim raketama, te nakon toga odmah tražila pregovore o kraju sukoba.Tokom decenija brojni holivudski filmovi su u popularnu kulturu uveli sliku “predsednika ili premijera koji pritiskaju crveno dugme, i lansiraju nuklearni napad”. Stvarnost je, zapravo, dosta drugačija. Dokument pod imenom Osnovni principi ruskog nuklearnog odvraćanja, kojeg je ruska Duma usvojila 2020. godine, a koji je samo najnovije “izdanje” sličnih dokumenata, navodi da konačnu odluku o pokretanju nuklearnog napada donosi predsednik Ruske Federacije.
Jedan od oficira ruske armije, obično pukovnik ili major uvek je u blizini Vladimira Putina, sa koferom koji se naziva “Cheget” i za koji se veruje da sadrži dalja taktička uputstva, sa tačnom procedurom za lansiranje te par komunikacionih uređaja za stupanje u vezu sa glavnokomandujućim u jedinicama koje opslužuju balistički arsenal.
Kofer, uprkos raširenom verovanju, ne sadrži nikakve tajne šifre, niti kodove za lansiranje. Nakon donošenja odluke i stupanja u kontakt sa Glavnim štabom ruske armije, koji, u zavisnosti od tipa oružja koja će se koristiti, daje detaljna naređenja vazduhoplovnim snagama ili mornarici, iako bi, u najrealnijem scenariju, bile upotrebljene rakete iz silosa za lansiranje na zemlji.
Jedna od takvih instalacija je “382. raketna divizija”, locirana blizu grada Novosibirska. Instalacija sadrži najmanje 16 raketnih silosa, koji imaju po dve interkontinentalne rakete BZ-RK Barguzin ili R-36M Vojvoda. Od 2019. godine pokrenut je i program unapređenja ovih raketa na sistem RS-28 Sarmat.
Filmovi nisu stvarnost
NATO veruje da u ovom trenutku Rusija raspolaže sa oko 700 aktivnih bojevih glava i oko 430 projektila. Međunarodna agencija za nuklearnu energiju (IAEA) navodi mnogo manje brojke – ne više od 240 aktivnih nuklearnih bojevih glava. Kolika god bila ova brojka, nesumnjivo je da je ona dovoljna da u potpunosti ugrozi ne samo Evropu, već i veći deo Severne hemisfere, a svakako i veći deo Azije. Takođe, velika nepoznanica je i koliko je nuklearnih bojevih glava “u ruskom skladištu” te da li ih ona može za kratko vreme aktivirati.Procene eksperata su i da bi, u teoriji, naredba Vladimira Putina o pokretanju nuklearnog napada morala da prođe nekoliko lanaca komande, sa ne manje od 50 ljudi, te da bi od izdavanja naređenja, do lansiranja moglo da prođe i dva dana. Takođe, gotovo je sigurno da Putin nuklearnu kartu koristi kao “sve ili ništa”, kako bi privoleo zapadne sile na delimično ili potpuno priznavanje situacije na terenu u Ukrajini te eventualno na neki način iznudio međunarodno priznanje za okupirane teritorije u Ukrajini.
Hollywood je tokom decenija učvrstio sliku o “stotinama nuklearnih raketa” koje lete ka SAD-u ili Rusiji. Takva ideja za filmove je bila zasnovana na filozofiji “obostranog uništenja”, na kojoj je počivao i čitav period Hladnog rata. U teoriji, lansiranje samo jednog nuklearnog projektila ka Sjedinjenim Američkim Državama ili ka Rusiji (Sovjetskom savezu) značio bi lansiranje kompletnog arsenala druge države i garantovano uništenje cele zemlje.
Saveznici postali neprijatelji
To je, čini se, bila i ostala samo teorija. Poslednji predsednik SSSR-a Mihail Gorbačov nakon pada Berlinskog zida je tvrdio da je “nuklearni napad sa bilo koje strane” bio samo stvar fikcije pojednih vojnih krugova. “Često smo se čuli sa [tadašnjim američki predsednikom Ronaldom] Reaganom, pričali smo direktno o svim pitanja, putem ‘crvenog telefona.”, rekao je GorbačovZapravo, ovakvih “crvenih telefona” je bilo na desetke, čak i između Pentagona i Kremlja. Reagan je kasnije takođe govorio da je “Gorbačov lider koji želi najbolje svom narodu i da po svaku cenu izbegne nuklearni rat”. Samo 30 godina kasnije čini se da se svet opet vratio u doba Hladnog rata. Pad Berlinskog zida je bio jedan od simbola ujedinjenja Zapada i Istoka, ali je proširenje NATO saveza ostao kamen spoticanja između Rusije i SAD-a.
Ukrajina je verovatno poslednji čin odiseje koja je počela samo nekoliko meseci nakon završetka Drugog svetskog rata, kada su nekadašnji saveznici protiv fašizma postali novi neprijatelji. Današnje insistiranje Rusije i samog Putina da se u “Ukrajini bore protiv fašizma koji ponovo preti ruskom narodu” nameće i pitanje: Da li se, barem u glavama unutar Kremlja, Drugi svetski rat uopšte i završio?
