Terorizam nije problem za strane investitore u regionu, ali pravna i regulatorna sredina to znaju biti, kažu analitičari.
Prema Mapi terorizma i političkog nasilja za 2013. koju je objavila Aonova savjetodavna grupa za rizike, Kosovo, Srbija, Albanija i Bosna i Hercegovina (BiH) nalaze se usred rizične zone, ali analitičari kažu da je, što je veći rizik, veći i povrat na investicije.
"Što je veći rizik, veći je i povrat na investiciju; važno je biti u okviru ove granice, a ne zemlja gdje je rizik velik, a povrat na investicije nizak," izjavio je Valdrin Lluka, šef kosovske agencije za promociju poslovanja.
"Strana ulaganja su zadnjih godina bila orijentisana i ka zemljama gdje je rizik od terorizma visok. Postoje konkretni slučajevi investicija u Iraku i na Haitiju. Iako se teroristički akti u Iraku dešavaju svakodnevno, velike marke još uvijek investiraju, posebno u hotelskoj industriji. Iako je Haiti jedna od najsiromašnijih zemalja svijeta, bez infrastrukture i bez obrazovnog sistema, američka ulaganja tamo svakodnevno su u porastu, većinom zbog niskih troškova poslovanja," kaže Lluka.
Ardian Arifaj, kosovski analitičar, kaže da zapadni Balkan nije pod većom prijetnjom od terorizma od ostatka Evrope, ali da je ključ u troškovima osiguranja investicije.
"Ipak, te zemlje su pod mrljom bivšeg sukoba i tekuće političke nestabilnost, većinom u BiH, Kosovu, Srbiji i Makedoniji. Ta nestabilnost odražava se u troškovima osiguranja koji odvraćaju strane investitore," kaže Arifaj, dodajući kako krhki sistemi pravosuđa i raširena korupcija predstavljaju druge faktore koji tjeraju potencijalne investitore.
Vladimir Ninković, istraživač za Srbiju pri organizaciji TransConflict, djelimično je saglasan s tim.
"Ocjena srednjeg do visokog rizika za Srbiju [predstavljenu zajedno s Kosovom] i BiH govori o većim cijenama osiguranja za investitore, što bi moglo odvratiti ulaganja. Kad se pogledaju Aonovi metodi, jasno je da je jedna od osnovnih oblasti rizika u regionu vezana za rizik pravne i regulatorne sredine, za razliku od političkog nasilja," izjavio je Ninković.
Zapadni Balkan doživio je priliv stranih investicija, poput Fiata i Telenora u Srbiji, Telenora u Crnoj Gori, Vodafonea u Albaniji, te izgleda za izgradnju gasovoda preko zapadnog Balkana.
"Iako nema poređenja po cijenama osiguranja, zbog predrasuda i stereotipa o zapadnom Balkanu, ne bi bilo iznenađujuće ako bi cijene rasle," dodao je Arifaj.
Seb Bytyci, izvršni direktor Balkanskog instituta za politiku, saglasan je s tim. "Rezultat studije iz te mape zasnovan je na regulatornoj sredini, a ne na nasilju, što znači da veće osiguranje ne mora predstavljati problem u tim zemljama," izjavio je Bytyci.
Analitičari kažu da terorizam ne igra značajnu ulogu na zapadnom Balkanu.
"U Srbiji, ekstremne desničarske grupe još uvijek nisu odgovorne za terorističke akte, iako su njihova rastuća agresivnost i veze sa svijetom kriminala problematični. Krajnje ljevičarske organizacije u regionu, u međuvremenu, još uvijek su premale i previše nepopularne da bi izazvale ikakve značajne poteškoće," izjavio je Ninković.
"Prijetnja od terorizma nije uzrok visokih cijena osiguranja u regionu, i ona se može pripisati drugim faktorima rizika, poput političkog uticaja, kriminaliteta, korupcije, slabosti u vladavini prava i neriješenog vlasništva nad imovinom, velikih barijera i niskih stimulacija za dobavljače," dodaje Ninković.
Bytyci kaže da terorizam nije problem, ali da bi regulatorna sredina to mogla biti.
"Strana ulaganja određuju drugi faktori, poput ekonomske dinamičnosti i kupovne moći domaćih tržišta," kaže Bytyci.
