Svega nekoliko dana nakon što je obilježena 25. godišnjica od početka NATO bombardovanja, na Kosovu se obilježava i godišnjica od kada je u selu Mala Kruša kod Orahovca 1999. godine ubijeno, 243 osobe, dok je 893 privatnih stambenih jedinica spaljeno. Ovo je jedan od centralnih događaja za kosovske Albance, sa kojeg kosovski zvaničnici Srbiju još jednom glasno optužuju za genocid.
U Velikoj Kruši danas je otvoren muzej, kako je kazala Vjosa Osmani odatle, u kom su sabrane priče o svakoj žrtvi. Sa njom su u ovom selu i brojni međunarodni zvaničnici.
„Ovo je dokaz naše rješenosti da po svaku cijenu čuvamo istinu našeg oslobodilačkog rata, da sačuvamo svoje dostojanstvo i svoju zemlju“, poručila je nakon otvaranja muzeja posvećenog ubistvima u Velikoj Kruši, Vjosa Osmani.
U ovom je selu počinjen najstrašniji masakr u ratu 1999, kaže Osmani, a muzej je svjedočanstvo toga.
„Muzej zverstava je svjedočanstvo jednog od najmračnijih poglavlja naše istorije iz posljednjeg rata. Ovaj muzej je u funkciji oblikovanja našeg kolektivnog sjećanja, odavanja počasti žrtvama, a prije svega, u funkciji našeg zajedničkog poziva na pravdu, koja još uvijek nedostaje“.
U Velikoj Kruši bili su danas i brojni međunarodni zvaničnici, među njima i američki i njemački ambasador na Kosovu.
„Pridružili smo se kosovskim prijateljima, zvaničnicima i diplomatama dok se prisjećamo tragedija Velike Kruše prije 25 godina“, naveo je na mreži X, Jeff Hovenier.
„Dan nakon što je NATO djelovao protiv etničkog čišćenja, Miloševićeve snage ušle su u selo, ubivši preko 200 civila“, naveo je američki ambasador.
Poručio je da su za njega mještani Kruše, svojim pričama o otpornosti, hrabrosti i odlučnosti – inspiracija.
„Danas stojimo uz narod Kosova u našoj posvećenosti obezbjeđivanju dostojanstva, slobode i bezbjednosti za sve, bez obzira na etničku pripadnost ili okolnosti“, naveo je dalje.
Premijer Kosova Albin Kurti se oglasio na svojim društvenim mrežama, spomenuvši i ostale akcije koje su, kako je kazao, srpske strukture istog dana sprovodile i u drugim mjestima.
„Ovo su dokazi genocida Srbije, koja je sa policijom i vojnim snagama pokušala da istrebi Albance na Kosovu. Tog dana srpske snage ubile su 243 albanska civila u masakru u Velikoj Kruši i 113 u Maloj Kruši“, kazao je.
Konkretno za Veliku Krušu, poručio je da su sinoć promovisane knjige „Sjećanje na Kosovo“ u kojima su sabrane ispovesti preživjelih u tom selu.
Kaže da je to sjećanje još uvijek sveže, podsetivši na novoosnovani Institut za ratne zločine.
„On ima za cilj da dokumentuje sve zločine protiv čovječnosti i genocidne akcije Srbije… Zalažemo se da sadašnja generacija djece i buduće generacije, koje još nisu ni rođene, ne prolaze kroz patnje kroz koje smo mi prošli“, naveo je Kurti.
O Maloj Kruši
Prema podacima Fonda za humanitarno pravo, u Maloj Kruši je 25. i 26. marta 1999. godine ubijeno 114 muškaraca Albanaca.
Srpske snage započele su ofanzivu 25. marta protiv „OVK“ u selima između Prizrena i Orahovca (Bela Crkva, Celina, Velika Kruša, Mala Kruša).
Tog prvog dana pretpostavlja se da je ubijeno oko 12 ljudi na više mjesta u ovom selu.
Već sljedećeg dana, prema navodima Fonda, “srpski policajci, praćeni lokalnim Srbima, odvojili su više od 100 muškaraca od žena iz ovog kraja koje su potom sproveli do jedne kuće u selu gdje su ih ubili iz automatskog oružja“.
Kuća je potom spaljena, a zatim minirana, dodaje se.
Iz spisa FHP: „Natjerali su ih da uđu u kuću, da bi nakon pola sata nekoliko policajaca iz automatskog oružja sa prozora i vrata počelo da puca, usmrtivši gotovo sve muškarce. Jedan od policajaca je ušao u kuću i iz pištolja pucao u žrtve koji su davale znake života. Kada je izašao, petorica mještana su uspjela da iskoče kroz prozor i spasu se“.
Posmrtni ostaci dijela mještana Male Kruše i dalje nisu pronađeni i njihova imena nalaze se na listi nestalih lica MKCK. „Pretpostavlja se da su ostaci spaljenih tijela pokupljeni bagerom i bačeni u reku Bijeli Drim“, navode dalje iz Fonda za humanitarno pravo.
Dijelovi tela 17 mještana ubijenih u jednoj od kuća ili u pojedinačnim incidentima u selu, ekshumirani su u selu i na obali rijeke Bijeli Drim u julu 1999. od strane britanskog forenzičkog tima u sastavu KFOR-a i kasnije identifikovani.
Sa druge strane, precizni podaci regionalnih organizacija za ljudska prava o ubijenima u selu Velika Kruša – nedostaju.
U Knjizi pamćenja Fonda za humanitarno pravo, navodi se da je u ovom selu u periodu 25. – 26. mart 1999. ubijeno oko 180 Albanaca.
Sa druge strane, u objavi na Facebook profilu FHP-a iz 2020. godine – navodi se podatak o 204 ubijenih u tom periodu u istom selu.
Sudsko procesuiranje
Događaji u Maloj Kruši bili su dio optužnice za ratne zločine protiv Slobodana Miloševića i nekoliko drugih srpskih političkih i vojnih lidera.
Kako je Fond za humanitarno pravo naveo prije nekoliko godina, za zločine na Kosovu tokom 1999. godine u Specijalizovanom sudu i sudovima opšte nadležnosti u Srbiji procesuirani su oni u kojima je ubijeno oko 200 Albanaca.
Za zločin u Maloj Kruši u junu 2020, osuđen je Darko Tasić na zatvorsku kaznu od 22 godine, ali mu je Apelacioni sud u Prištini u decembru iste godine prepolovio zatvorsku kaznu na 11 godina.
Tasića je Osnovni sud u Prizrenu proglasio krivim po dvema tačkama optužnice – zbog skrnavljenja tijela neidentifikovanih osoba, njihovog spaljivanja i bacanja u reku Drim i zbog konfiskacije imovine, pljačke, ilegalnog i namernog uništavanja imovine (paljenje kuće) u Maloj Kruši.
Odbrana Tasića u međuvremenu se žalila Vrhovnom sudu koji je odbio zahtjev za umanjenje kazne, a potom i Ustavnom sudu, koji je ocjenio da je neosnovan zahtjev za povrede prava na pravično i nepristrasno suđenje.
Sa druge strane, prethodno je Miloš Petković oslobođen optužbi za ratne zločine nad civilnim stanovništvom u ovom selu.
Petković je uhapšen u Mađarskoj 06. septembra 2018. godine po međunarodnoj potjernici koju je izdao EULEX. Bio je u pritvoru u Mađarskoj, gdje je boravio sve do 17. maja 2019. godine kada je izručen kosovskim pravosudnim organima. Sve do izricanja oslobađajuće presude Petković je boravio u specijalnom zatvoru u Podujevu.
Iz Fonda su u godinama unazad isticali da su se procesuirale uglavnom osobe nižeg ranga pri oružanim formacijama, dok je, sa izuzetkom nekolicine, upadljiv izostanak procesuiranja visokopozicioniranih oficira u čijim su se zonama odgovornosti ovakvi zločini događali.
Fond za humanitarno pravo takođe je naveo tada da je izostalo procesuiranje onih predmeta u kojima je i najveći i broj žrtava, jedan od njih je upravo Mala i Velika Kruša.
„Ovo je dokaz naše rješenosti da po svaku cijenu čuvamo istinu našeg oslobodilačkog rata, da sačuvamo svoje dostojanstvo i svoju zemlju“, poručila je nakon otvaranja muzeja posvećenog ubistvima u Velikoj Kruši, Vjosa Osmani.
U ovom je selu počinjen najstrašniji masakr u ratu 1999, kaže Osmani, a muzej je svjedočanstvo toga.
„Muzej zverstava je svjedočanstvo jednog od najmračnijih poglavlja naše istorije iz posljednjeg rata. Ovaj muzej je u funkciji oblikovanja našeg kolektivnog sjećanja, odavanja počasti žrtvama, a prije svega, u funkciji našeg zajedničkog poziva na pravdu, koja još uvijek nedostaje“.
U Velikoj Kruši bili su danas i brojni međunarodni zvaničnici, među njima i američki i njemački ambasador na Kosovu.
„Pridružili smo se kosovskim prijateljima, zvaničnicima i diplomatama dok se prisjećamo tragedija Velike Kruše prije 25 godina“, naveo je na mreži X, Jeff Hovenier.
„Dan nakon što je NATO djelovao protiv etničkog čišćenja, Miloševićeve snage ušle su u selo, ubivši preko 200 civila“, naveo je američki ambasador.
Poručio je da su za njega mještani Kruše, svojim pričama o otpornosti, hrabrosti i odlučnosti – inspiracija.
„Danas stojimo uz narod Kosova u našoj posvećenosti obezbjeđivanju dostojanstva, slobode i bezbjednosti za sve, bez obzira na etničku pripadnost ili okolnosti“, naveo je dalje.
Premijer Kosova Albin Kurti se oglasio na svojim društvenim mrežama, spomenuvši i ostale akcije koje su, kako je kazao, srpske strukture istog dana sprovodile i u drugim mjestima.
„Ovo su dokazi genocida Srbije, koja je sa policijom i vojnim snagama pokušala da istrebi Albance na Kosovu. Tog dana srpske snage ubile su 243 albanska civila u masakru u Velikoj Kruši i 113 u Maloj Kruši“, kazao je.
Konkretno za Veliku Krušu, poručio je da su sinoć promovisane knjige „Sjećanje na Kosovo“ u kojima su sabrane ispovesti preživjelih u tom selu.
Kaže da je to sjećanje još uvijek sveže, podsetivši na novoosnovani Institut za ratne zločine.
„On ima za cilj da dokumentuje sve zločine protiv čovječnosti i genocidne akcije Srbije… Zalažemo se da sadašnja generacija djece i buduće generacije, koje još nisu ni rođene, ne prolaze kroz patnje kroz koje smo mi prošli“, naveo je Kurti.
O Maloj Kruši
Prema podacima Fonda za humanitarno pravo, u Maloj Kruši je 25. i 26. marta 1999. godine ubijeno 114 muškaraca Albanaca.
Srpske snage započele su ofanzivu 25. marta protiv „OVK“ u selima između Prizrena i Orahovca (Bela Crkva, Celina, Velika Kruša, Mala Kruša).
Tog prvog dana pretpostavlja se da je ubijeno oko 12 ljudi na više mjesta u ovom selu.
Već sljedećeg dana, prema navodima Fonda, “srpski policajci, praćeni lokalnim Srbima, odvojili su više od 100 muškaraca od žena iz ovog kraja koje su potom sproveli do jedne kuće u selu gdje su ih ubili iz automatskog oružja“.
Kuća je potom spaljena, a zatim minirana, dodaje se.
Iz spisa FHP: „Natjerali su ih da uđu u kuću, da bi nakon pola sata nekoliko policajaca iz automatskog oružja sa prozora i vrata počelo da puca, usmrtivši gotovo sve muškarce. Jedan od policajaca je ušao u kuću i iz pištolja pucao u žrtve koji su davale znake života. Kada je izašao, petorica mještana su uspjela da iskoče kroz prozor i spasu se“.
Posmrtni ostaci dijela mještana Male Kruše i dalje nisu pronađeni i njihova imena nalaze se na listi nestalih lica MKCK. „Pretpostavlja se da su ostaci spaljenih tijela pokupljeni bagerom i bačeni u reku Bijeli Drim“, navode dalje iz Fonda za humanitarno pravo.
Dijelovi tela 17 mještana ubijenih u jednoj od kuća ili u pojedinačnim incidentima u selu, ekshumirani su u selu i na obali rijeke Bijeli Drim u julu 1999. od strane britanskog forenzičkog tima u sastavu KFOR-a i kasnije identifikovani.
Sa druge strane, precizni podaci regionalnih organizacija za ljudska prava o ubijenima u selu Velika Kruša – nedostaju.
U Knjizi pamćenja Fonda za humanitarno pravo, navodi se da je u ovom selu u periodu 25. – 26. mart 1999. ubijeno oko 180 Albanaca.
Sa druge strane, u objavi na Facebook profilu FHP-a iz 2020. godine – navodi se podatak o 204 ubijenih u tom periodu u istom selu.
Sudsko procesuiranje
Događaji u Maloj Kruši bili su dio optužnice za ratne zločine protiv Slobodana Miloševića i nekoliko drugih srpskih političkih i vojnih lidera.
Kako je Fond za humanitarno pravo naveo prije nekoliko godina, za zločine na Kosovu tokom 1999. godine u Specijalizovanom sudu i sudovima opšte nadležnosti u Srbiji procesuirani su oni u kojima je ubijeno oko 200 Albanaca.
Za zločin u Maloj Kruši u junu 2020, osuđen je Darko Tasić na zatvorsku kaznu od 22 godine, ali mu je Apelacioni sud u Prištini u decembru iste godine prepolovio zatvorsku kaznu na 11 godina.
Tasića je Osnovni sud u Prizrenu proglasio krivim po dvema tačkama optužnice – zbog skrnavljenja tijela neidentifikovanih osoba, njihovog spaljivanja i bacanja u reku Drim i zbog konfiskacije imovine, pljačke, ilegalnog i namernog uništavanja imovine (paljenje kuće) u Maloj Kruši.
Odbrana Tasića u međuvremenu se žalila Vrhovnom sudu koji je odbio zahtjev za umanjenje kazne, a potom i Ustavnom sudu, koji je ocjenio da je neosnovan zahtjev za povrede prava na pravično i nepristrasno suđenje.
Sa druge strane, prethodno je Miloš Petković oslobođen optužbi za ratne zločine nad civilnim stanovništvom u ovom selu.
Petković je uhapšen u Mađarskoj 06. septembra 2018. godine po međunarodnoj potjernici koju je izdao EULEX. Bio je u pritvoru u Mađarskoj, gdje je boravio sve do 17. maja 2019. godine kada je izručen kosovskim pravosudnim organima. Sve do izricanja oslobađajuće presude Petković je boravio u specijalnom zatvoru u Podujevu.
Iz Fonda su u godinama unazad isticali da su se procesuirale uglavnom osobe nižeg ranga pri oružanim formacijama, dok je, sa izuzetkom nekolicine, upadljiv izostanak procesuiranja visokopozicioniranih oficira u čijim su se zonama odgovornosti ovakvi zločini događali.
Fond za humanitarno pravo takođe je naveo tada da je izostalo procesuiranje onih predmeta u kojima je i najveći i broj žrtava, jedan od njih je upravo Mala i Velika Kruša.
