U skladu sa Ustavom Thaçi može da preduzme mjere za formiranje nove Vlade Kosova

Od 25. marta, kada je Skupština Kosova izglasala zahtjev za nepovjerenje vladi, Thaçi je pozvao Pokret Samoopredeljenje kao pobjedničku stranku na izborima 6. oktobra 2019, ali i druge stranke da pronađu rješenja za formiranje nove Vlade.

Kako piše Radio Slobodna Evropa, posljednjih dana predjsednik Kosova razmatrao je nekoliko zakonskih opcija, među kojima dominiraju tri opcije. Da se ​​obrati Ustavnom sudu i da na osnovu njegove presude da Albinu Kurtiju i Samoopredeljenju rok da pošalju ime mandatara ili da direktno zatraži od LDK ime kandidata za premijera, s obzirom na izostanak odgovora pobjedničke stranke.

Prva opcija se smatra u potpunosti pravnom i ustavnom, dok se vjeruje da druge dve opcije osporavaju Pokret Samoopredjeljenje pred Ustavnim sudom.

Thaçi kaže da će njegova odluka o novoj vladi biti u skladu sa Ustavom Kosova.

Član 95 Ustava Kosova predviđa da "predsjednik Republike Kosovo predlaže Skupštini kandidata za premijera, u konsultaciji sa političkom strankom ili koalicijom koja je dobila potrebnu većinu u Skupštini da formira vladu".

Ova formulacija u Ustavu je do sada držala odluku predsjednika zavisnom od reakcije Pokreta Samoopredjeljenja, kao pobjedničke stranke na izborima.

Ustavom je predviđeno da stranka koja pobjedi pošalje ime mandata predsjedniku, a u roku od 15 dana od imenovanja, mandatar mora da formira vladu sa podrškom od najmanje 61 glas u parlamentu. U suprotnom, ako pobjednička stranka ne uspije, predsjednik pokreće drugi krug konsultacija kako bi Kosovo moglo da izbjegne prijevremene izbore.

Pored Ustava, postoji i presuda Ustavnog suda iz 2014. godine, koja se odnosi i na formiranje vlade. U to vrijeme je traženo mišljenje jer su stranke koje nisu pobjedile na izborima imale za cilj da formiraju vladu bez pobjedničke stranke, u to vrijeme, bez Demokratske partije Kosova.

U presudi stoji: "Ako kandidat nominovan za premijera ne dobije potrebne glasove, predsjednik Republike, po sopstvenoj diskreciji, shodno članu 95, stav 4 Ustava, nakon konsultacija imenuje drugog kandidata za premijera sa strankama ili koalicijama (registrovanim u skladu sa Zakonom o opštim izborima) koje su ispunile navedene kriterijume, tj. sa strankom ili koalicijom koja je registrovana kao izborni subjekt u skladu sa Zakonom o opštim izborima, ima naziv na glasačkom listiću, učestvovala je na izborima i prešla prag".

Prema presudi, "nije isključeno da će predsjednik Republike odlučiti da stranci ili prvoj koaliciji, u skladu sa članom 95, stav 1, Ustava pruži mogućnost da predloži drugog kandidata za premijera".

Ali da bi se predsjednikovo diskreciono pravo ostvarilo, da bi on u drugom krugu povjerio mandat Demokratskom savezu Kosova, pošto je LDK javno izneo namjeru, predsjednik mora da prvo obezbjedi tu mogućnost partiji koja je pobjedila.

S tim u vezi, RSE saznaje da će ukoliko se predsjednik obrati Ustavnom sudu, tražiti, između ostalog, i tumačenje da li se izostanak odgovora Samoopredjeljenja smatra isticanjem ustavnog roka i dokazom da pobjednička stranka ne može formirati vladu, kako bi se u tom slučaju prešlo na drugu opciju.

Svaki propust stranke koja je pobjedila u prvom pokušaju za formiranje vlade od strane poznavalaca Ustava se smatra problematičnim.

Najmanje tri pisma je Albinu Kurtiju poslao predsjednik Hashim Thaçi, tražeći od njega da predloži ime mandatara za formiranje nove vlade. Ali, umjesto imena, Kurti je Thaçiju vratio pisma, govoreći mu, između ostalog, da je njegova osnovna obaveza borba protiv širenja koronavirusa.

Što se tiče nove vlade, Kurti je napisao Thaçiju da ne može koristiti "dvostruke standarde", naglašavajući da se nova vlada ne može formirati, i da Kosovo mora izaći na birališta nakon pandemije koronavirusa.