Zoološki vrtovi nas uglavnom asociraju na životinje, ali su u njima nekada držani i ljudi. To su uglavnom bili ljudi koji su bili drugačiji od ostalih, mentalno zaostali, nakaze, urođenici iz afričkih plemena ili starosjedeoci Sjeverne Amerike i Australije.
Iz današnje perspektive se svi slažu da je to bio slučaj najgoreg rasizma i ponižavanja ljudi, ali u tadašnje vrijeme hiljade i hiljade posjetilaca zooloških vrtova u tome nisu vidjeli ništa loše.
Najviše zooloških vrtova u kojima su držani ljudi je bilo u periodu od 1870. do 1930. godine, mada su oni postojali i ranije. Smatra se da je prvo zoološki vrt sa ljudima u Evropi postojao u 16. vijeku u Italiji gdje su prikazivani takozvani Varvari u koje su spadali Tatari, Indijci, Turci itd…
Krajem 1800. godine Evropa je bila prepuna zooloških vrtova u kojima su držani ljudi, najviše ih je bilo u Parizu, Hamburgu, Balseloni, Londonu, Milanu i Varšavi.
Predstave, koje su danas apsurdne doživjele su kulminaciju 1889. godine kada ih je posjetilo 28 miliona ljudi. U Marselju (1906 i 1922) i u Parizu (1907 i 1931), ove predstave polugolih ljudi uspjele su da sakupe 34 miliona posjetioca u samo šest mjeseci prikazivanja.
Kasnije su u zoološkim vrtovima uglavnom prikazivani starosjedeoci zemalja koje su Evropljani kolonizovali, odnosno Indijanci i Afrikanci. Današnji naučnici tvrde da su ljudski zoološki vrtovi tada predstavljali svojevrsno opravdanje evropskog i američkog kolonijalizma, pošto se tada smatralo da domoroci nisu dovoljno inteligentni i napredni kao bijela rasa, te je stoga i normalno da bijelci njima vladaju.
Opisaćemo danas dva poznata tragična slučaja ljudi koji su završili u zoološkom vrtu.
1. Prvi slučaj predstavlja porodica Abrahama Ulkiraba koji su bili Inuiti (Eskimi) iz Kanade. Kako bi otplatili dug od deset dolara ponuđeno im je da 1880. otputuju u Evropu i provedu malo vremena tamo. Porodica je, ne sluteći šta će ih zadesiti, pristala, dijelom i zbog znatiželje da vide kako izgleda Evropa. Na put je krenulo osam članova porodice među kojima je bilo i male djece. Abraham Ulkirab je bio inteligentan čovjek, umio je da piše i bio je odani hrišćanin. Međutim, zbog nemara, iako im je bilo obećano, oni nikada nisu bili vakcinisani protiv malih boginja na koje nisu imali imunitet. Kad su stigli u Njemačku, ubrzo su se svi jedan za drugim razboljeli i umrli. Abraham je za sobom ostavio dnevnik u kome je detaljno opisao sva poniženja koja su doživjeli, kako si ih ljudi gledali u kavezima i kako su ih njihovi staraoci tukli.
2. Drugi slučaj predstavlja crnac pigmej iz tadašnjeg belgijskog Konga, Ota Benga. Belgijanci su pobili cijelo njegovo pleme, zajedno sa ženom i dvoje djece, on je prodat u roblje i 1906. godine je završio u njujorškom zoološkom vrtu gdje je privukao veliku pažnju javnosti zbog svog niskog rasta i izbrušenih zuba što je bila tradicija u njegovom plemenu. Imao je samo 23. godine i zbog svega je počeo da doživljava noćne more. Držan je u kavezu sa majmunima i svaki dan su ga gledale hiljade ljudi koji su se prema njemu odnosili veoma ponižavajuće, gađajući ga i smijući mu se. Nakon intervencije i određenih protesta on je pušten na slobodu. Zaposlio se u fabrici duvana, zubi su mu prepravljeni, počeo je da uči engleski i postao slobodan čovjek. Međutim, nikako nije mogao da prebrodi sve traume koje je doživio i kada je shvatio da se nikada neće vratiti u Afriku, on je 1916. godine, zapalivši ceremonijsku vatru, izvršio samoubistvo.
