Budžet lokalnih samouprava zavisi od centralnih institucija i grantova. Čak 85 posto budžeta, opštine dobijaju od Vlade Kosova. Nadležne institucije ocjenjuju da je finansijska održivost moguća jedino kroz ekonomski razvoj i privlačenje investicija. Stručnjaci, pak, tvrde da opštine ne bi trebale da budu finansijski zavisne od centralnih institucija.
Da bi se smanjio procenat finansijske zavisnosti opština od centralnih institucija, ministarstvo za administraciu i lokalnu samoupravu izradilo je strategiju za lokalni ekonomski razvoj 2019-2023. Cilj ove strategije je da se poveća finansijska održivost opština, povlačanje stranih investicija, jačanje lokalne ekonomije ulaganjem u ljudski kapital i korišćenju resursa u funkciji održivog ekonomskog razvoja.
Međutim, za sada ni jedna opština nije postigla finansijku samoodrživost.
Štrpce je jedna od opština sa najvećim potencijalom za ekonomski razvoj, imajući u vidu da se na njenoj teritoriji nalazi Ski centar – Brezovica. Međutim, tu postoji imovinsko – pravni problem između Kosova i Srbje, koji se rješava na centralnom nivou. Dok se ne riješi problem oko Brezovice, lokalne vlasti ulažu u pljoprivredu i proces samozapošljavanja.
Miloš Đukić, direktor odjeljenja za ekonomski razvoj u opštini Štrpce, objašnjava da ta lokalna samouprava još uvijek zavisi od centralnih institucija i donatora, kada su u pitanju grantovi. Ipak, napominje da opština Štrpce iz godine u godinu ostvaruje sve veće prihode.
“Te sopstvene prihode kasnije koristimo za kapitalne projekte u našoj opštini, ali to je nedovoljno, stopa nezaposlenosti je i dalje velika. Mi smo pomogli puno ljudi kroz proces samozapošljavanja, ali rješavanje pitanje Ski centra je najbolja opcija da opština postane finansijski samoodrživa”, smatra Đukić.
A Danijel Petković, zamjenik gradonačelnika opštine Ranilug za program na srpskom jeziku Radio Kosova 2, navodi da je ta lokalna samouprava, prema ocjeni generalnog revizora, ostvarila najbolji učinak rada za 2018. godinu. “To znači da nikome ne dugujemo ni jedan cent kao institucija”, objašnjava Petković.
Međutim, to nije dovoljno za lokalnu finansijsku samoodrživost, pa tako i opština Ranilug zavisi od centralnih institucija. “Svi infrastrukturni projekti se finansiraju od grantova Ministarstava”, navodi Petković i dodaje da imaju problem i sa privlačenjem investitora zbog nestabilne političko-bezbjedonosne situacije.
“Imali smo dva potencijalna investitora, koji su htjeli da otvore fabriku, ali ova situacija navodi ljude da odustanu. U zadnjih mjesec dana imamo jednog ozbiljnog investitora koji je otvorio dva pogona, proizvodiće pelet”, kaže Petković.
U sličnoj situaciji se nalazi i opština Gračanica, gdje je za ekonomski razvoj zadužen Nebojša Milovanović. On kaže da su lokalne vlasti fokusirane na pomoć privrednicima, odnosno na osnaživanje manjih i srednjih preduzeća.
“Ima nekoliko kompanija iz Srbije i Turske, koje bi investirale u Gračanicu, ali mi imamo problem sa manjkom prostora u našem vlasništvu. Nismo u mogućnosti da privučemo investiture zbog toga, ali Gračanica je privlačna investitorima zbog blizine glavnog grada i dobre putne infrastructure”, ocjenjuje Milovanović.
Sadri Ferati: Smisao decentralizacije je veća ingerencija opština
Bivši ministar za lokalnu samoupravu u Vladi Kosova Sadri Ferati smatra da opštine ne bi trebale da budu finansijski zavisne od centralnih institucija.
“Resorna ministarstva drže previše finansija, pa se čini da pomažu opštinama, ali onda donošenje odluka nezavisi od gradonačelnika, već od ministara”, napominje Ferati. On smatra da bi povećanje ingerencija opština, doprinelo kvalitetnijem životu građana.
“Tu nema dileme, jer građani su direktno povezani sa opštinom. To je smisao decentralizacije vlasti”, objašnjava Ferati za Radio Kosovo 2.
Pored povećanja opštinskog budžeta, Ferati smatra da bi opštine trebale da imaju i veću nadležnost kada je u pitanju ubiranje poreza.
“Taksa na profit, taksa na plate i tako dalje. Tada bi opština mogla da ima više izvora prihoda. To sam ja primjetio na terenu, što je veća decentralizacija, veća je mogućnost da se realizuje finansijska održivost”, smatra Sadri Ferati.
Budžet se određuje prema broju stanovnika u jednoj lokalnoj samoupravi, a u šest opština sa srpskom većinom južno od Ibra on je umanjen, jer su Srbi uglavnom bojkotovali posljednji popis stanovništva na Kosovu 2011. godine. U četri opštine na sjeveru Kosova: Sjevernoj Mitrovici, Leposaviću, Zubinom Potoku i Zvečanu, popis stanovništva uopšte nije sporveden, pa je Vlada Kosova na preporuku Kosovske statističke agencije, prihvatila da u tom dijelu Kosova živi oko 45.000 stanovnika.
Sandra Cvetković, Radio Kosovo 2
Međutim, za sada ni jedna opština nije postigla finansijku samoodrživost.
Štrpce je jedna od opština sa najvećim potencijalom za ekonomski razvoj, imajući u vidu da se na njenoj teritoriji nalazi Ski centar – Brezovica. Međutim, tu postoji imovinsko – pravni problem između Kosova i Srbje, koji se rješava na centralnom nivou. Dok se ne riješi problem oko Brezovice, lokalne vlasti ulažu u pljoprivredu i proces samozapošljavanja.
Miloš Đukić, direktor odjeljenja za ekonomski razvoj u opštini Štrpce, objašnjava da ta lokalna samouprava još uvijek zavisi od centralnih institucija i donatora, kada su u pitanju grantovi. Ipak, napominje da opština Štrpce iz godine u godinu ostvaruje sve veće prihode.
“Te sopstvene prihode kasnije koristimo za kapitalne projekte u našoj opštini, ali to je nedovoljno, stopa nezaposlenosti je i dalje velika. Mi smo pomogli puno ljudi kroz proces samozapošljavanja, ali rješavanje pitanje Ski centra je najbolja opcija da opština postane finansijski samoodrživa”, smatra Đukić.
A Danijel Petković, zamjenik gradonačelnika opštine Ranilug za program na srpskom jeziku Radio Kosova 2, navodi da je ta lokalna samouprava, prema ocjeni generalnog revizora, ostvarila najbolji učinak rada za 2018. godinu. “To znači da nikome ne dugujemo ni jedan cent kao institucija”, objašnjava Petković.
Međutim, to nije dovoljno za lokalnu finansijsku samoodrživost, pa tako i opština Ranilug zavisi od centralnih institucija. “Svi infrastrukturni projekti se finansiraju od grantova Ministarstava”, navodi Petković i dodaje da imaju problem i sa privlačenjem investitora zbog nestabilne političko-bezbjedonosne situacije.
“Imali smo dva potencijalna investitora, koji su htjeli da otvore fabriku, ali ova situacija navodi ljude da odustanu. U zadnjih mjesec dana imamo jednog ozbiljnog investitora koji je otvorio dva pogona, proizvodiće pelet”, kaže Petković.
U sličnoj situaciji se nalazi i opština Gračanica, gdje je za ekonomski razvoj zadužen Nebojša Milovanović. On kaže da su lokalne vlasti fokusirane na pomoć privrednicima, odnosno na osnaživanje manjih i srednjih preduzeća.
“Ima nekoliko kompanija iz Srbije i Turske, koje bi investirale u Gračanicu, ali mi imamo problem sa manjkom prostora u našem vlasništvu. Nismo u mogućnosti da privučemo investiture zbog toga, ali Gračanica je privlačna investitorima zbog blizine glavnog grada i dobre putne infrastructure”, ocjenjuje Milovanović.
Sadri Ferati: Smisao decentralizacije je veća ingerencija opština
Bivši ministar za lokalnu samoupravu u Vladi Kosova Sadri Ferati smatra da opštine ne bi trebale da budu finansijski zavisne od centralnih institucija.
“Resorna ministarstva drže previše finansija, pa se čini da pomažu opštinama, ali onda donošenje odluka nezavisi od gradonačelnika, već od ministara”, napominje Ferati. On smatra da bi povećanje ingerencija opština, doprinelo kvalitetnijem životu građana.
“Tu nema dileme, jer građani su direktno povezani sa opštinom. To je smisao decentralizacije vlasti”, objašnjava Ferati za Radio Kosovo 2.
Pored povećanja opštinskog budžeta, Ferati smatra da bi opštine trebale da imaju i veću nadležnost kada je u pitanju ubiranje poreza.
“Taksa na profit, taksa na plate i tako dalje. Tada bi opština mogla da ima više izvora prihoda. To sam ja primjetio na terenu, što je veća decentralizacija, veća je mogućnost da se realizuje finansijska održivost”, smatra Sadri Ferati.
Budžet se određuje prema broju stanovnika u jednoj lokalnoj samoupravi, a u šest opština sa srpskom većinom južno od Ibra on je umanjen, jer su Srbi uglavnom bojkotovali posljednji popis stanovništva na Kosovu 2011. godine. U četri opštine na sjeveru Kosova: Sjevernoj Mitrovici, Leposaviću, Zubinom Potoku i Zvečanu, popis stanovništva uopšte nije sporveden, pa je Vlada Kosova na preporuku Kosovske statističke agencije, prihvatila da u tom dijelu Kosova živi oko 45.000 stanovnika.
Sandra Cvetković, Radio Kosovo 2
