Premijerka Srbije Ana Brnabić je kao jedan od glavnih ciljeva svoje vlade navela nastavak politike koja će dovesti do historijskog kompromisa i pomirenja srpskog i albanskog naroda. Ako se zna kakve su samo polazne tačke od kojih ne odstupa ni jedna ni druga strana, kao i sve što je kroz historiju pratilo srpsko-albanske odnose, ispunjenje tog cilja, bar zasad, dheluje kao nemoguća misija.
Beogradski "Blic" navodi da nije da niko prije Brnabićeve nije najavljivao historijsko pomirenje. Gotovo sve vlade od 2000. godine, makar formalno, zalagale su se za to, ali se od tehničkih pregovora dalje nije odmaklo. Jer, u igri je mnogo toga - stolica u UN koju traže vlasti na Kosovu, suverenitet na kome insistira Srbija. Čak i da je to moguće pomiriti (a teško da jeste), u vjekovnim sukobima Srba i Albanaca prebrojano je na stotine hiljada žrtava, još toliko raseljenih i deportovanih... Može li se sve to zanemariti samo dvije decenije od posljednjeg rata?
Krvavi MITOVI
Stefan Surlić, asistent i doktorand sa FPN, navodi za "Blic" da su srpsko-albanski odnosi opterećeni "historijskim pravom" na teritoriju Kosova, kao i da mitovi preživljavaju epohe, a njihovo pogrešno tumačenje dovodi do krvavih ishoda.
- Kosovski mit kod Srba podrazumeva da je Kosovo isključivo srpska sveta zemlja, a da su Albanci pripadnici necivilizovanih tribalnih skupina koje su je demografski okupirale. Historijski posmatrano, nikada nismo priznali Albancima jednako pravo na Kosovo. S druge strane, Albanci, sa neutemeljenim historijskim mitom o direktnom ilirskom porijeklu od Dardanije do danas, Srbe predstavljaju kao viševjekovne okupatore Kosova. Bogata kulturna baština i naslijeđe koje Srbi imaju na Kosovu to negiraju - ističe Surlić.
Bolji odnosi, smatra on, nisu mogući sve dok se ne riješi konačni status Kosova uz saglasnost obje strane.
- Za srpsku stranu je ključna autonomija za Srbe na Kosovu i potpuna zaštita kulturne baštine. Bez formiranja ZSO i dogovora o članstvu u Unesku, ne može da dođe do otopljavanja odnosa. Albance interesuje isključivo međunarodno priznanje. Crvena linija za Beograd je formiranje vojske Kosova i članstvo u UN - zaključuje Surlić.
UZAJAMNA REPRESIJA
Tokom posljednja dva vijeka na Kosovu bilo je nekoliko talasa uzajamne represije Srba i Albanaca. Samo u sukobima krajem devedesetih nastradalo je ili nestalo više od 13.000 ljudi, od kojih je oko 10.500 Albanaca, a više od 2.200 Srba. Oko pola miliona ljudi moralo je da napusti svoje domove.
Od Berlinskog kongresa 1878. do balkanskih ratova 1912. i 1913. više od 100.000 Srba je raseljeno jer su bili izloženi stalnim napadima, ubistvima, hapšenjima, pljačkanjima i maltretiranjima Albanaca. Albanci su, s druge strane, odmazdu pretrpeli u balkanskim ratovima, u kojima je, prema nekim podacima, stradalo više od 120.000 Albanaca.
- Za razliku od Srba koji 1912. vide kao godinu oslobođenja Kosova, Albanci je posmatraju kao početak srpske okupacije koja se završila sa mnogobrojnim albanskim žrtvama - navodi Surlić.
U periodu između dva svjetska rata srpska elita željela je da riješi "albansko pitanje" deportacijom ili razmjenom stanovništva, ali ti planovi nikada nisu ostvareni. S druge strane, zbog iseljavanja uzrokovanih međuetničkom netrpeljivošću i lošom ekonomskom situacijom, kao i visokog prirodnog priraštaja Albanaca, od 1948. do 1981. srpsko stanovništvo na Kosovu spalo je sa oko 24 odsto na 13 odsto.
POMIRENJE (NE)REALNO
Kako poslije svega za kratak period ostvariti cilj o historijskom kompromisu i pomirenju? Za historičara Predraga Markovića ta priča je nerealna.
- Tokom posljednja dva vijeka bilo je toliko međusobnog ugnjetavanja, da je pomirenje gotovo nemoguće. I do kompromisa koji podrazumijeva uzajamne ustupke teško će doći, jer Albanci ne pristaju čak ni na formiranje ZSO. Mjera njihove isključivosti prevazilazi sve - smatra Marković.
Njegov kolega Bojan Dimitrijević ima sličan stav, ali navodi da je potrebno podići nivo odnosa dvije strane, jer je saradnja, naročito ekonomska, neophodna.
- Srbi Albancima zamjeraju antisrpski odnos još od turskih vremena, kao i širenje na teritorije gdje je živeo srpski narod, a Albanci Srbima jedan potcenjivački odnos u 20. vijeku. Razlike su dodatno produbljene i time što dva naroda govore različite jezike i što nisu iste vjere - zaključuje Dimitrijević.
A šta Albanci misle? Njihov istorijski san je nezavisna država i teško je poverovati da će od tog cilja ikad odustati, pogotovo u situaciji u kojoj je nezavisno Kosovo priznalo više od 100 država. Uslov koji neprestano postavljaju pred zvanični Beograd je da se tim zemljama pridruži i Srbija.
Tako je otprilike na pitanje "Blica" o historijskom kompromisu odgovorio i Albinot Maloku, kosovski politički analitičar.
- Pomirenja i kompromisa između Srba i Albanaca biće kada nova premijerka i zvaničnici Srbije prilikom pominjanja Kosova izostave riječ Metohija, odnosno kada dođe na red međusobno priznavanje. To je moguće kada Srbija bude tretirala Kosovo kao jednako sebi. To bi bio prvi korak ka pomirenju, a ostala pitanja dolaze kasnije i njih treba rješavati na ravni jednakosti i poštovanja - zaključuje Maloku.
Najveći zločini Srba
➜ Više od 10.000 ubijenih ili nestalih Albanaca od 1998. do 1999, oko 300.000 raseljenih, prinudne deportacije vozovima u Albaniju i Makedoniju
➜ Pokušaji deportacije Albanaca između dva svjetska rata i naseljavanja Srba
➜ Masovna pogubljenja, etnička čišćenja, nasilno pokrštavanje i progoni za vrijeme balkanskih ratova, u kojima je stradalo oko 120.000 Albanaca
Najveći zločini Albanaca
➜ Više od 2.200 ubijenih ili nestalih Srba, oko 206.000 raseljenih, otmice, vađenje organa u žutoj kući u Albaniji
➜ Pogrom 2004, u kojem je 4.000 Srba protjerano, 28 poginulo, 930 srpskih kuća uništeno, a 35 srpskih manastira i crkava spaljeno
➜ Ubistva, hapšenja, pljačkanja Srba poslije Berlinskog kongresa i raseljavanje više od 100.000 ljudi
Krvavi MITOVI
Stefan Surlić, asistent i doktorand sa FPN, navodi za "Blic" da su srpsko-albanski odnosi opterećeni "historijskim pravom" na teritoriju Kosova, kao i da mitovi preživljavaju epohe, a njihovo pogrešno tumačenje dovodi do krvavih ishoda.
- Kosovski mit kod Srba podrazumeva da je Kosovo isključivo srpska sveta zemlja, a da su Albanci pripadnici necivilizovanih tribalnih skupina koje su je demografski okupirale. Historijski posmatrano, nikada nismo priznali Albancima jednako pravo na Kosovo. S druge strane, Albanci, sa neutemeljenim historijskim mitom o direktnom ilirskom porijeklu od Dardanije do danas, Srbe predstavljaju kao viševjekovne okupatore Kosova. Bogata kulturna baština i naslijeđe koje Srbi imaju na Kosovu to negiraju - ističe Surlić.
Bolji odnosi, smatra on, nisu mogući sve dok se ne riješi konačni status Kosova uz saglasnost obje strane.
- Za srpsku stranu je ključna autonomija za Srbe na Kosovu i potpuna zaštita kulturne baštine. Bez formiranja ZSO i dogovora o članstvu u Unesku, ne može da dođe do otopljavanja odnosa. Albance interesuje isključivo međunarodno priznanje. Crvena linija za Beograd je formiranje vojske Kosova i članstvo u UN - zaključuje Surlić.
UZAJAMNA REPRESIJA
Tokom posljednja dva vijeka na Kosovu bilo je nekoliko talasa uzajamne represije Srba i Albanaca. Samo u sukobima krajem devedesetih nastradalo je ili nestalo više od 13.000 ljudi, od kojih je oko 10.500 Albanaca, a više od 2.200 Srba. Oko pola miliona ljudi moralo je da napusti svoje domove.
Od Berlinskog kongresa 1878. do balkanskih ratova 1912. i 1913. više od 100.000 Srba je raseljeno jer su bili izloženi stalnim napadima, ubistvima, hapšenjima, pljačkanjima i maltretiranjima Albanaca. Albanci su, s druge strane, odmazdu pretrpeli u balkanskim ratovima, u kojima je, prema nekim podacima, stradalo više od 120.000 Albanaca.
- Za razliku od Srba koji 1912. vide kao godinu oslobođenja Kosova, Albanci je posmatraju kao početak srpske okupacije koja se završila sa mnogobrojnim albanskim žrtvama - navodi Surlić.
U periodu između dva svjetska rata srpska elita željela je da riješi "albansko pitanje" deportacijom ili razmjenom stanovništva, ali ti planovi nikada nisu ostvareni. S druge strane, zbog iseljavanja uzrokovanih međuetničkom netrpeljivošću i lošom ekonomskom situacijom, kao i visokog prirodnog priraštaja Albanaca, od 1948. do 1981. srpsko stanovništvo na Kosovu spalo je sa oko 24 odsto na 13 odsto.
POMIRENJE (NE)REALNO
Kako poslije svega za kratak period ostvariti cilj o historijskom kompromisu i pomirenju? Za historičara Predraga Markovića ta priča je nerealna.
- Tokom posljednja dva vijeka bilo je toliko međusobnog ugnjetavanja, da je pomirenje gotovo nemoguće. I do kompromisa koji podrazumijeva uzajamne ustupke teško će doći, jer Albanci ne pristaju čak ni na formiranje ZSO. Mjera njihove isključivosti prevazilazi sve - smatra Marković.
Njegov kolega Bojan Dimitrijević ima sličan stav, ali navodi da je potrebno podići nivo odnosa dvije strane, jer je saradnja, naročito ekonomska, neophodna.
- Srbi Albancima zamjeraju antisrpski odnos još od turskih vremena, kao i širenje na teritorije gdje je živeo srpski narod, a Albanci Srbima jedan potcenjivački odnos u 20. vijeku. Razlike su dodatno produbljene i time što dva naroda govore različite jezike i što nisu iste vjere - zaključuje Dimitrijević.
A šta Albanci misle? Njihov istorijski san je nezavisna država i teško je poverovati da će od tog cilja ikad odustati, pogotovo u situaciji u kojoj je nezavisno Kosovo priznalo više od 100 država. Uslov koji neprestano postavljaju pred zvanični Beograd je da se tim zemljama pridruži i Srbija.
Tako je otprilike na pitanje "Blica" o historijskom kompromisu odgovorio i Albinot Maloku, kosovski politički analitičar.
- Pomirenja i kompromisa između Srba i Albanaca biće kada nova premijerka i zvaničnici Srbije prilikom pominjanja Kosova izostave riječ Metohija, odnosno kada dođe na red međusobno priznavanje. To je moguće kada Srbija bude tretirala Kosovo kao jednako sebi. To bi bio prvi korak ka pomirenju, a ostala pitanja dolaze kasnije i njih treba rješavati na ravni jednakosti i poštovanja - zaključuje Maloku.
Najveći zločini Srba
➜ Više od 10.000 ubijenih ili nestalih Albanaca od 1998. do 1999, oko 300.000 raseljenih, prinudne deportacije vozovima u Albaniju i Makedoniju
➜ Pokušaji deportacije Albanaca između dva svjetska rata i naseljavanja Srba
➜ Masovna pogubljenja, etnička čišćenja, nasilno pokrštavanje i progoni za vrijeme balkanskih ratova, u kojima je stradalo oko 120.000 Albanaca
Najveći zločini Albanaca
➜ Više od 2.200 ubijenih ili nestalih Srba, oko 206.000 raseljenih, otmice, vađenje organa u žutoj kući u Albaniji
➜ Pogrom 2004, u kojem je 4.000 Srba protjerano, 28 poginulo, 930 srpskih kuća uništeno, a 35 srpskih manastira i crkava spaljeno
➜ Ubistva, hapšenja, pljačkanja Srba poslije Berlinskog kongresa i raseljavanje više od 100.000 ljudi
