Teritorija bošnjačkih naselja Prizrenskog Podgora (Ljubižda, Skorobišta, Grnčare i Novo Selo) obuhvata i prigradsko naselje Jaglenicu koje je izgrađeno uzurpacijom privatnog zemljišta građana Grnčara 80-ih godina prošlog vijeka.
Veliki broj građana Baždar(h)ane i tzv. Novog naselja – Kamenica jesu Bošnjaci. U naselju Kurilo veliki je broj turskog stanovništva koji svoje porijeko vodi iz podgorskih sela.
Objedinjavanjem ovih nabrojanih naselja može se formirati još jedna opština u reformisanom uređenju grada Prizrena kao zajednici opština koji se i ne moraju temeljiti na nacionalnom ključu, već na bazi decentralizacije i približavanja vlasti samom građaninu.
Demogafski podaci su, za grad Prizren i okolinu, interesantni kao argument koji pokazuje i dokazuje opstojnost naroda u svim kriznim periodima, ali i u onim kada bi utihnulo oružje, i privid mira dao vlastima da budućim generacijama ostave tragove u vidu popisa stanovništva.
Ovim esejem dajemo prikaz kretanja broja stanovnika za period 1921. i 1931. kada su i izvršeni prvi i drugi popis stanovništva u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca/Kraljevini Jugoslaviji nakon balkanskih ratova i Prvog svjetskog rata.
Pored detaljnih podataka o svim opštinama tadašnjih srezova koji ulaze u sastav Prizrenskog okruga (1921.) kao i prizrenskog dijela Vardarske banovine (1931.) ovdje prezentiramo podatke samo za tadašnje opštine koje i tada, ali i danas čine muslimansko-bošnjački korpus Podgora i Župe.
Popis stanovništva 1921. godine
Popisom stanovništva Kraljevine SHS od 31. januara 1921. Kosovo je teritorijalno bilo podijeljeno na okruge, srezove i opštine, tj. zatečenim stanjem osvajanjem i podjelom Kosovskog vilajeta od strane Kraljevine Srbije i Kraljevine Crne Gore u balkanskim ratovima 1912./13. godine.
Prizrenski okrug je sa Opštinom Prizren obuhvatao 5 sreza: Gora, Podgora, Podrima, Has i Šar planina.
Srez Gora je u svom sastavu imao slijedeće opštine: Bljač, Borje, Brod, Brodosavci, Brut, Buča, Vranište, Kosavce, Kruševo, Orgosta, Radeš(a), Rapče, Restelica, Šejnovac, Šištevac, dok je Šarplaninski srez obuhvatao opštine: Vlašnja, Vrbičani, Vrbnica, Gornja Srbica, Gornje Selo, Žur, Koriša, Lokvica, Ljubižda, Ljubinje, Ljubičevo, Manastirica, Novake, (H)oče Zagrad(ska), Sevce, Srec(ds)ka.
Popisom je obuhvaćeno "prisutno stanovništvo (građansko i vojničko, trajno i prolazno prisutno) po veroispovesti i po maternjem jeziku".
Srez Šar-Planina broji 17.114 stanovnika a od toga 11.405 muslimana, koji se po maternjem jeziku izjašnjavaju da govore 9.502 SHS1, 7.331 albanskim i 274 turskim jezikom. Prema opštinama sa pretežno muslimansko-bošnjačkim stanovništvom to izgleda ovako:
Vrbičani (ukupno 666, od toga muslimana 479; po maternjem jeziku: 666 SHS)
Ljubižda (ukupno 1.118, od toga 725 muslimanske vjerospovjesti; po maternjem jeziku: 1.088 SHS, 26 alb. i 4 turski)
Gornje Selo (ukupno 1.306, od toga 306 muslimana; po maternjem jeziku: 1.301 SHS, 5 alb.)
Lokvica (ukupno 1.482, od toga muslimana 1. 172; po maternjem jeziku: 1.227 SHS, 240 turski, 15 alb.)
Ljubinje (ukupno 1.328, 991 musliman; po maternjem jeziku: 1.328 SHS)
Manastirica (ukupno 995, svi muslimanske vjeroispovjesti; po maternjem jeziku: 725 SHS, 268 alb. i 2 turski)
Srec(ds)ka (ukupno 1.404, pravoslavnih 1.090, 314 muslimana; po maternjem jeziku: 1.404 SHS)
Popis stanovništva 1931. godine
Drugi popis stanovništva obavljen je 31. marta 1931. Između dva popisa izvršene su važne teritorijalno-administrativne promjene. Došlo je do državnog razgraničenja, osobito sa Albanijom, Italijom, Mađarskom i Rumunijom.
Opštine Gorskog sreza: Borje, Orgosta, Šištevac pripale su Albaniji.
Zakonom o nazivu i podeli Kraljevine na upravna područja od 3. oktobra 1929. država je podijeljena na 9 banovina. Prizren je pripao Vardarskoj banovini sa sjedištem u Skoplju. Ukidaju se okruzi, srezovi ostaju, dok se opštine grupišu u lokalne zajednice koje broje najčešće od 500 do 5.000 stanovnika.
Srez Gora ima 5 opština: Brod, Brodosavce, Dragaš, Kruševo i Lopušnica, dok Šarplaninski srez, pripajanjem Haskog sreza, i odvajanjem opštine Sevce u srez Nerodimlje, ostaje sa slijedećim opštinama: Damnjane, Đone(aj), Gornja Srbica, Gornje Selo, Koriša, Lokvica, Ljubižda, Ljubinje, Ljubičevo, Novake, Prizren, Sredska, Vrbičane, Zjum i Žur.
Tako Šarplaninski srez povećava površinu ali i broj stanovnika u odnosu na popis iz 1921. godine na 46.154, koji se po konfesionalnoj pripadnosti dijele na 32.429 muslimana, 10.256 pravoslavaca, 3.432 rimokatolika i 37 ostalih.
U Almanahu Kraljevine Jugoslavije za 1932.2 godinu opštine Šarplaninskog sreza sa pretežno muslimanskim (bošnjačkim) stanovništvom imale su slijedeće geografsko-demografske karakteristike:
Podgorska:
Vrbičanska (površina 1.123 ha i 3 naselja sa 136 domaćinstava i 706 stanovnika),
Ljubiždanska (površina 3.094 ha i 3 naseljena mjesta sa 202 dom. i 1.480 stan.).
Župska:
Gornje-selska (površina 3.054 ha i 2 naselja sa 220 dom. i 1.436 stan.),
Ljubinjska (površina 3.730 ha i 3 naselja sa 270 dom. i 1.552 stan.),
Lokvička (površina 2.833 ha i 5 naselja sa 260 dom. i 1.984 stan.),
Manastirička (površina 3.267 ha i 3 naselja sa 228 dom. i 1.362 stan.), i
Sredačka (površina 2.563 ha i 2 naselja sa 242 dom. i 1.783 stan.).
____________
1 SHS – službeni jezik Kraljevine Srba Hrvata i Slovenaca bio je slovenački, hrvatski, srpski.
2 Opšta uprava Banovine – srezovi, opštine i gradovi, Almanah Kraljevine Jugoslavije, Zagreb, 1932. str. 401
Dr. med. Baškim Bajrami, mag. političkih nauka
