Najmlađa zemlja u Evropi nije imuna na starenje stanovništva i depopulaciju koji pogađaju društva širom Balkana.
Kosovo je možda najnovija zemlja u Evropi, ali svako ko je bio na vlasti bavio se prikupljanjem podataka još od kako je postojala nadležnost za prikupljanje poreza.
U povelji srpskog pravoslavnog manastira Visoki Dečani – koji se nalazi na zapadu Kosova – iz 1330. godine, zabilježen je broj naselja i kuća u okolini ovog manastira i na prostoru sadašnje sjeverne Albanije. Povelja pokazuje da je ovdje živjelo većinski srpsko stanovništvo.
Neki albanski historičari tvrde da to nije slučaj, navodeći da su srpski zvaničnici "slovenizovali" albanska imena kako bi ih asimilovali.
Historija Kosova je uvijek bila rat drugim sredstvima pa je zato lakše pronaći detaljne analize o tome koliko je Srba i Albanaca živjelo na Kosovu u bilo kom trenutku tokom proteklih vjekova nego što je pronaći analize broja, trendova, a samim tim i potreba ljudi – a ne Srba, Albanaca i drugih naroda koji danas žive na Kosovu.
Statistički podaci su oblikovani ili izmanipulisani na način da idu u korist jednoj ili drugoj strani ili su pak jednostavno rađene slobodne procjene nagađanjem – što znači da je obavljanje utemeljene analize demografije Kosova mnogo teže, nego na bilo kom drugom mjestu na Zapadnom Balkanu.
Foto: BIRN, Ewelina Karpowiak/Klawe Rzeczy; Promjena u broju stanovnika Kosova od 1960 i projekcija broja stanovnika do 2060, prema podacima ASK i Eurostata
Na primjer, prema Eurostat-u, statističkoj agenciji EU, koja svoje podatke uzima iz Agencije za statistiku Kosova (ASK), Kosovo je 2010. imalo 2,2 miliona stanovnika, a 2011. godine 1,79 miliona.
Dakle, da li je više od 400.000 ljudi iznenada umrlo ili emigriralo? Naravno da se nije desilo ni jedno, ni drugo.
Objašnjenje koje stoji iza ove statističke litice pomaže nam da razumijemo kako je politika dovela do toga da je veoma teško saznati koliko ljudi živi na Kosovu.
U popisu koji je sprovela Jugoslavija 1981. godine zabilježeno je ukupno 1,58 miliona stanovnika, od čega su 77,4 odsto bili Albanci, a 14,9 odsto Srbi i Crnogorci.
Do sljedećeg popisa 1991. godine, srpski lider Slobodan Milošević je ukinuo autonomiju Kosova, a Albanci su bojkotovali popis, što znači da je jugoslovenski Savezni zavod za statistiku morao da procjeni njihov broj.
Ovaj Zavod je doneo zaključak da je na Kosovu tada živjelo 1,97 miliona ljudi, od kojih su 82,2 odsto bili Albanci.
Zapravo, broj stanovnika na Kosovu bio je manji, jer su u popisu jugoslovenskog stanovništva ubrajani i oni koji rade u inostranstvu, kao i njihove porodice.
Prema procjenama Zavoda iz 1989. godine, Kosovo je imalo svega oko 1,87 miliona stanovnika.
Međutim, tokom devedesetih godina nerijetko se moglo pročitati da Kosovo ima najmanje dva miliona stanovnika.
Kada je 2011. godine obavljen prvi poslijeratni popis stanovništva, otkriveno je da broj stanovnika na Kosovu daleko manji nego što je iko mislio – čime se objašnjava nagli pad broja stanovnika u podacima Eurostata.
Foto: BIRN, Ewelina Karpowiak/Klawe Rzeczy; Broj stanovnika 2018, projekcija broja stanovnika 2050, projekcija procenta smanjenja broja stanovnika, prosječan broj rođene djece po ženi, prosječna starost stanovnika i životni vijek.
Glavni razlog za nastanak greške bio je pad stope nataliteta, koji je bio izuzetno visok tokom čitavog perioda Jugoslavije.
Žene su 1950. godine u prosjeku rađale 7,6 djece. Do 1981. godine ovaj broj je pao na 4,58. Do 1991. godine, iznosio je 3,58, a na kraju 2015. godine pao je ispod stope zamjene generacija na 2,00 gdje je i ostao i u 2018. godini.
Međutim, do popisa stanovništva 2011. godine, procjene su vršene tako što su upotrebljavane više stope nataliteta od realnih.
Takođe, nisu postojali tačni statistički podaci o tome koliko je ljudi otišlo, bilo u Srbiju – kada su u pitanju Srbi, ili u ostatak svijeta – kao što je to bio slučaj sa kosovskim Albancima.
Iako je popis stanovništva iz 2011. bio prvi popis koji je dao pouzdaniju sliku kosovskog stanovništva još od 1981. godine, sada su kosovski Srbi bojkotovali, odnosno popis nije održan u četiri opštine na Sjeveru koje su pod kontrolom Srba. Tako je ASK bio primoran da procjeni njihov broj.
Prema veb-sajtovima četiri sjeverne opštine sa većinskim srpskim stanovništvom, ovdje živi 70.430 stanovnika, ali ako isključimo studente, posebno iz drugih djelova Srbije, možemo reći da je taj broj možda iz političkih razloga preuveličan.
Srpsko stanovništvo na Kosovu brzo stari i smanjuje se. Ne postoji dovoljno radnih mjesta za opštu populaciju, a prema tome još manje za kosovske Srbe, od kojih većina ne zna albanski.
Predsjednik Srbije i predsjednik Kosova prošle godine su razmatrali ideju razmjene teritorija i ljudi, pri čemu bi se Sjever Kosova razmjenio za Preševsku dolinu sa većinskim albanskim stanovništvom na jugu Srbije (a čije je albansko stanovništvo takođe bojkotovalo posljednji popis stanovništva u Srbiji).
Iz perspektive Srbije, ukoliko dođe do razmjene teritorija, jedan od problema je to što će većina kosovskih Srba ostati na jugu – osim ako su podaci ovih opština ispravni. Međutim, dokazi iz srpskih izvora sugerišu da nisu.
Broj djece upisanih u škole i podaci Srpske pravoslavne crkve ukazuju na to da na Kosovu živi oko 100.000 kosovskih Srba, od kojih oko 40 odsto živi na Sjeveru, a ostatak na jugu.
Ako se sumnja da je broj stanovništva na Sjeveru Kosova stavljen u službu političkih ciljeva ispostavi kao tačna, ovo ne bi bio prvi takav slučaj u skorijoj historiji.
Tokom 1980-ih, kada je stopa nataliteta među Albancima bila izuzetno visoka, srpske političke snage su tvrdile da kosovski Albanci namjerno osnivaju velike porodice kako bi učinili Kosovo svojim – zanemarujuću činjenicu da siromašna društva u kojima većina žena ne radi obično imaju visok natalitet.
Ipak, ovo je bio moćan argument koji je pomogao Miloševiću da dođe na vlast – prekretnica koja je dovela do razaranja Jugoslavije.
Istovremeno, velikim porodicama bile su potrebne zemlja i kuće, a ovaj porast stanovništva doveo je do toga da veliki broj Srba proda svoju zemlju i kuće Albancima i ode u Srbiju gdje bi sa tim novcem mogli da kupe daleko više od onoga što su imali na Kosovu.
U periodu poslije rata 1999. godine, kada su Srbi pobjegli pred etničkim čišćenjem, srpski zvaničnici tvrdili su da je oko 220.000 Srba došlo u Srbiju – što znači da je veći broj Srba otišao tamo nego što je zapravo živjelo na Kosovu. Prema popisu iz 1991. godine, u kome su učestvovali Srbi i Crnogorci, zabilježeno je 215.346 Srba i Crnogoraca, kao i 42.806 Roma, od kojih su mnogi takođe tada patili u tom periodu.
U stvari, detaljnom analizom koju je sproveo istraživački centar Evropske inicijative za stabilnost utvrđeno je da je oko 65.000 ljudi zapravo pobjeglo.
Agencije UN su tada koristile brojke srpskih vlasti, dajući im vjerodostojnost.
Foto: BIRN, Ewelina Karpowiak/Klawe Rzeczy; Zemlje koje će prema procjenama, do 2050 izgubiti najveći broj stanovnika
Širom Balkana postoje trendovi koji ukazuju na starenje stanovništva i smanjivanje društava iz kojih mladi i sposobni emigriraju u velikom broju.
Međutim, sada kada je stopa nataliteta, zahvaljujući iseljavanju, pala ispod stope zamjene generacija, albansko stanovništvo na Kosovu, a samim tim i cjelokupno stanovništvo, takođe je počelo da stari i opada.
Prema analizi ASK, stanovništvo na Kosovu bi do 2061. moglo da padne na 1,49 miliona.
U 2017. godini, 25 odsto stanovništva imalo je 14 ili manje godina, a osam odsto stanovništva je bilo starije od 65 godina.
Do 2061. godine, najmlađoj starosnoj grupi možda će pripadati samo 13 odsto stanovništva, a starijoj 27 odsto.
Pitanje emigracije je sporno i politizovano. Takođe, teško je izvršiti popis izbjeglica zbog nedostatka podataka.
Zahvaljujući demografskoj eksploziji, naročito tokom 1980-ih, Kosovo danas ima najmlađu populaciju u Evropi.
Tokom perioda Jugoslavije postojala su tri glavna toka emigracije: kosovski Albanci i Srbi koji su otišli da rade u inostranstvo kao takozvani gastarbajteri, kosovski Srbi koji su otišli u Srbiju i kosovski Albanci koji su otišli u druge djelove Jugoslavije.
Razaranje Jugoslavije blokiralo je legalnu emigraciju, osim onih ljudi koji su tražili azil.
U periodu od 2013. do 2016, broj ekonomski motivisanih zahtjeva za azil koji su građani Kosova podneli u EU, uključujući i one za koje je otkriveno da ilegalno borave u državama EU, bio je ogroman – 229.005.
Sada se otvara novo poglavlje – dok ljudi sa Kosova ne mogu da putuju bez vize u Šengen zonu, zemlje poput Njemačke i Hrvatske daju im radne dozvole na druge načine i u većem broju nego što su ranije.
Iako se danas možemo pouzdati u statistike stranih država o broju kosovskih građana koji u njima borave, možemo samo da nagađamo o veličini dijaspore, mada se obično smatra da u Evropi živi oko 700.000 građana Kosova, a manji broj njih živi u Sjevernoj Americi i na drugim mjestima.
Ovaj broj se odnosi samo na kosovske Albance, a iako bi broj kosovskih Srba koji žive izvan Kosova i Srbije bio mali, broj onih koji su rođeni na Kosovu i broj njihove djece u Srbiji ne bi bio mali.
Svako ko je rođen na Kosovu ili ima jednog roditelja koji je registrovan kao državljanin Kosova može da dobije državljanstvo i da glasa.
U 2018. godini, 111.826 ljudi sa Kosova živjelo je u Švicarskoj, 218.150 u Njemačkoj i 25.025 ljudi u Austriji.
U periodu od 2010. do 2018. godine, 25.311 ljudi sa Kosova dobilo je švicarsko državljanstvo, ali i u prethodnim godinama veliki broj građana Jugoslavije ili Srbije je takođe dobio državljanstvo, tako da je na osnovu tih podataka nemoguće znati ko je sa Kosova ili ko je bio Srbin ili Albanac.
Njemačka je započela da bilježi stopu naturalizacije sa Kosova tek od 2008. godine. Od tada do 2018. godine zabilježeno je ukupno 33.966 naturalizacija.
Uzimajući u obzir ove brojke, sasvim je moguće da je ukupna dijaspora u Evropi, uključujući djecu sa stranim državljanstvom, dvostruko veća od zabilježenog broja kosovskih državljana u inostranstvu, tako da je ovaj broj zapravo zaista iznosi oko 700.000 ljudi.
Prema Međunarodnom monetarnom fondu, doznake iz dijaspore su u 2018. godini činile 11,8 odsto bruto domaćeg proizvoda.
Prosječna starost stanovništva na Kosovu je 29,06, dok je u Albaniji 36,07, a u Srbiji 43.
Kosovo bi trebalo da ima više koristi od mladog stanovništva nego što je to u stvarnosti, ali manjak radnih mjesta i mogućnosti ostaju prepreka razvoju i daju podsticaj iseljavanju.
Trendovi su ipak jasni. Kosovo godinama – čak nekoliko decenija – zaostaje za ostatkom Balkana kada je u pitanju starenje i smanjenje stanovništva, ali ukoliko se nešto ne bude promjenilo, ono će krenuti potpuno istim pravcem kao i njegovi susjedi.
Piše: Tim Judah
Izvor: BIRN /Kossev
U povelji srpskog pravoslavnog manastira Visoki Dečani – koji se nalazi na zapadu Kosova – iz 1330. godine, zabilježen je broj naselja i kuća u okolini ovog manastira i na prostoru sadašnje sjeverne Albanije. Povelja pokazuje da je ovdje živjelo većinski srpsko stanovništvo.
Neki albanski historičari tvrde da to nije slučaj, navodeći da su srpski zvaničnici "slovenizovali" albanska imena kako bi ih asimilovali.
Historija Kosova je uvijek bila rat drugim sredstvima pa je zato lakše pronaći detaljne analize o tome koliko je Srba i Albanaca živjelo na Kosovu u bilo kom trenutku tokom proteklih vjekova nego što je pronaći analize broja, trendova, a samim tim i potreba ljudi – a ne Srba, Albanaca i drugih naroda koji danas žive na Kosovu.
Statistički podaci su oblikovani ili izmanipulisani na način da idu u korist jednoj ili drugoj strani ili su pak jednostavno rađene slobodne procjene nagađanjem – što znači da je obavljanje utemeljene analize demografije Kosova mnogo teže, nego na bilo kom drugom mjestu na Zapadnom Balkanu.
Foto: BIRN, Ewelina Karpowiak/Klawe Rzeczy; Promjena u broju stanovnika Kosova od 1960 i projekcija broja stanovnika do 2060, prema podacima ASK i Eurostata
Na primjer, prema Eurostat-u, statističkoj agenciji EU, koja svoje podatke uzima iz Agencije za statistiku Kosova (ASK), Kosovo je 2010. imalo 2,2 miliona stanovnika, a 2011. godine 1,79 miliona.
Dakle, da li je više od 400.000 ljudi iznenada umrlo ili emigriralo? Naravno da se nije desilo ni jedno, ni drugo.
Objašnjenje koje stoji iza ove statističke litice pomaže nam da razumijemo kako je politika dovela do toga da je veoma teško saznati koliko ljudi živi na Kosovu.
U popisu koji je sprovela Jugoslavija 1981. godine zabilježeno je ukupno 1,58 miliona stanovnika, od čega su 77,4 odsto bili Albanci, a 14,9 odsto Srbi i Crnogorci.
Do sljedećeg popisa 1991. godine, srpski lider Slobodan Milošević je ukinuo autonomiju Kosova, a Albanci su bojkotovali popis, što znači da je jugoslovenski Savezni zavod za statistiku morao da procjeni njihov broj.
Ovaj Zavod je doneo zaključak da je na Kosovu tada živjelo 1,97 miliona ljudi, od kojih su 82,2 odsto bili Albanci.
Zapravo, broj stanovnika na Kosovu bio je manji, jer su u popisu jugoslovenskog stanovništva ubrajani i oni koji rade u inostranstvu, kao i njihove porodice.
Prema procjenama Zavoda iz 1989. godine, Kosovo je imalo svega oko 1,87 miliona stanovnika.
Međutim, tokom devedesetih godina nerijetko se moglo pročitati da Kosovo ima najmanje dva miliona stanovnika.
Kada je 2011. godine obavljen prvi poslijeratni popis stanovništva, otkriveno je da broj stanovnika na Kosovu daleko manji nego što je iko mislio – čime se objašnjava nagli pad broja stanovnika u podacima Eurostata.
Foto: BIRN, Ewelina Karpowiak/Klawe Rzeczy; Broj stanovnika 2018, projekcija broja stanovnika 2050, projekcija procenta smanjenja broja stanovnika, prosječan broj rođene djece po ženi, prosječna starost stanovnika i životni vijek.
Glavni razlog za nastanak greške bio je pad stope nataliteta, koji je bio izuzetno visok tokom čitavog perioda Jugoslavije.
Žene su 1950. godine u prosjeku rađale 7,6 djece. Do 1981. godine ovaj broj je pao na 4,58. Do 1991. godine, iznosio je 3,58, a na kraju 2015. godine pao je ispod stope zamjene generacija na 2,00 gdje je i ostao i u 2018. godini.
Međutim, do popisa stanovništva 2011. godine, procjene su vršene tako što su upotrebljavane više stope nataliteta od realnih.
Takođe, nisu postojali tačni statistički podaci o tome koliko je ljudi otišlo, bilo u Srbiju – kada su u pitanju Srbi, ili u ostatak svijeta – kao što je to bio slučaj sa kosovskim Albancima.
Iako je popis stanovništva iz 2011. bio prvi popis koji je dao pouzdaniju sliku kosovskog stanovništva još od 1981. godine, sada su kosovski Srbi bojkotovali, odnosno popis nije održan u četiri opštine na Sjeveru koje su pod kontrolom Srba. Tako je ASK bio primoran da procjeni njihov broj.
Prema veb-sajtovima četiri sjeverne opštine sa većinskim srpskim stanovništvom, ovdje živi 70.430 stanovnika, ali ako isključimo studente, posebno iz drugih djelova Srbije, možemo reći da je taj broj možda iz političkih razloga preuveličan.
Srpsko stanovništvo na Kosovu brzo stari i smanjuje se. Ne postoji dovoljno radnih mjesta za opštu populaciju, a prema tome još manje za kosovske Srbe, od kojih većina ne zna albanski.
Predsjednik Srbije i predsjednik Kosova prošle godine su razmatrali ideju razmjene teritorija i ljudi, pri čemu bi se Sjever Kosova razmjenio za Preševsku dolinu sa većinskim albanskim stanovništvom na jugu Srbije (a čije je albansko stanovništvo takođe bojkotovalo posljednji popis stanovništva u Srbiji).
Iz perspektive Srbije, ukoliko dođe do razmjene teritorija, jedan od problema je to što će većina kosovskih Srba ostati na jugu – osim ako su podaci ovih opština ispravni. Međutim, dokazi iz srpskih izvora sugerišu da nisu.
Broj djece upisanih u škole i podaci Srpske pravoslavne crkve ukazuju na to da na Kosovu živi oko 100.000 kosovskih Srba, od kojih oko 40 odsto živi na Sjeveru, a ostatak na jugu.
Ako se sumnja da je broj stanovništva na Sjeveru Kosova stavljen u službu političkih ciljeva ispostavi kao tačna, ovo ne bi bio prvi takav slučaj u skorijoj historiji.
Tokom 1980-ih, kada je stopa nataliteta među Albancima bila izuzetno visoka, srpske političke snage su tvrdile da kosovski Albanci namjerno osnivaju velike porodice kako bi učinili Kosovo svojim – zanemarujuću činjenicu da siromašna društva u kojima većina žena ne radi obično imaju visok natalitet.
Ipak, ovo je bio moćan argument koji je pomogao Miloševiću da dođe na vlast – prekretnica koja je dovela do razaranja Jugoslavije.
Istovremeno, velikim porodicama bile su potrebne zemlja i kuće, a ovaj porast stanovništva doveo je do toga da veliki broj Srba proda svoju zemlju i kuće Albancima i ode u Srbiju gdje bi sa tim novcem mogli da kupe daleko više od onoga što su imali na Kosovu.
U periodu poslije rata 1999. godine, kada su Srbi pobjegli pred etničkim čišćenjem, srpski zvaničnici tvrdili su da je oko 220.000 Srba došlo u Srbiju – što znači da je veći broj Srba otišao tamo nego što je zapravo živjelo na Kosovu. Prema popisu iz 1991. godine, u kome su učestvovali Srbi i Crnogorci, zabilježeno je 215.346 Srba i Crnogoraca, kao i 42.806 Roma, od kojih su mnogi takođe tada patili u tom periodu.
U stvari, detaljnom analizom koju je sproveo istraživački centar Evropske inicijative za stabilnost utvrđeno je da je oko 65.000 ljudi zapravo pobjeglo.
Agencije UN su tada koristile brojke srpskih vlasti, dajući im vjerodostojnost.
Foto: BIRN, Ewelina Karpowiak/Klawe Rzeczy; Zemlje koje će prema procjenama, do 2050 izgubiti najveći broj stanovnika
Širom Balkana postoje trendovi koji ukazuju na starenje stanovništva i smanjivanje društava iz kojih mladi i sposobni emigriraju u velikom broju.
Međutim, sada kada je stopa nataliteta, zahvaljujući iseljavanju, pala ispod stope zamjene generacija, albansko stanovništvo na Kosovu, a samim tim i cjelokupno stanovništvo, takođe je počelo da stari i opada.
Prema analizi ASK, stanovništvo na Kosovu bi do 2061. moglo da padne na 1,49 miliona.
U 2017. godini, 25 odsto stanovništva imalo je 14 ili manje godina, a osam odsto stanovništva je bilo starije od 65 godina.
Do 2061. godine, najmlađoj starosnoj grupi možda će pripadati samo 13 odsto stanovništva, a starijoj 27 odsto.
Pitanje emigracije je sporno i politizovano. Takođe, teško je izvršiti popis izbjeglica zbog nedostatka podataka.
Zahvaljujući demografskoj eksploziji, naročito tokom 1980-ih, Kosovo danas ima najmlađu populaciju u Evropi.
Tokom perioda Jugoslavije postojala su tri glavna toka emigracije: kosovski Albanci i Srbi koji su otišli da rade u inostranstvo kao takozvani gastarbajteri, kosovski Srbi koji su otišli u Srbiju i kosovski Albanci koji su otišli u druge djelove Jugoslavije.
Razaranje Jugoslavije blokiralo je legalnu emigraciju, osim onih ljudi koji su tražili azil.
U periodu od 2013. do 2016, broj ekonomski motivisanih zahtjeva za azil koji su građani Kosova podneli u EU, uključujući i one za koje je otkriveno da ilegalno borave u državama EU, bio je ogroman – 229.005.
Sada se otvara novo poglavlje – dok ljudi sa Kosova ne mogu da putuju bez vize u Šengen zonu, zemlje poput Njemačke i Hrvatske daju im radne dozvole na druge načine i u većem broju nego što su ranije.
Iako se danas možemo pouzdati u statistike stranih država o broju kosovskih građana koji u njima borave, možemo samo da nagađamo o veličini dijaspore, mada se obično smatra da u Evropi živi oko 700.000 građana Kosova, a manji broj njih živi u Sjevernoj Americi i na drugim mjestima.
Ovaj broj se odnosi samo na kosovske Albance, a iako bi broj kosovskih Srba koji žive izvan Kosova i Srbije bio mali, broj onih koji su rođeni na Kosovu i broj njihove djece u Srbiji ne bi bio mali.
Svako ko je rođen na Kosovu ili ima jednog roditelja koji je registrovan kao državljanin Kosova može da dobije državljanstvo i da glasa.
U 2018. godini, 111.826 ljudi sa Kosova živjelo je u Švicarskoj, 218.150 u Njemačkoj i 25.025 ljudi u Austriji.
U periodu od 2010. do 2018. godine, 25.311 ljudi sa Kosova dobilo je švicarsko državljanstvo, ali i u prethodnim godinama veliki broj građana Jugoslavije ili Srbije je takođe dobio državljanstvo, tako da je na osnovu tih podataka nemoguće znati ko je sa Kosova ili ko je bio Srbin ili Albanac.
Njemačka je započela da bilježi stopu naturalizacije sa Kosova tek od 2008. godine. Od tada do 2018. godine zabilježeno je ukupno 33.966 naturalizacija.
Uzimajući u obzir ove brojke, sasvim je moguće da je ukupna dijaspora u Evropi, uključujući djecu sa stranim državljanstvom, dvostruko veća od zabilježenog broja kosovskih državljana u inostranstvu, tako da je ovaj broj zapravo zaista iznosi oko 700.000 ljudi.
Prema Međunarodnom monetarnom fondu, doznake iz dijaspore su u 2018. godini činile 11,8 odsto bruto domaćeg proizvoda.
Prosječna starost stanovništva na Kosovu je 29,06, dok je u Albaniji 36,07, a u Srbiji 43.
Kosovo bi trebalo da ima više koristi od mladog stanovništva nego što je to u stvarnosti, ali manjak radnih mjesta i mogućnosti ostaju prepreka razvoju i daju podsticaj iseljavanju.
Trendovi su ipak jasni. Kosovo godinama – čak nekoliko decenija – zaostaje za ostatkom Balkana kada je u pitanju starenje i smanjenje stanovništva, ali ukoliko se nešto ne bude promjenilo, ono će krenuti potpuno istim pravcem kao i njegovi susjedi.
Piše: Tim Judah
Izvor: BIRN /Kossev
