Nepoštovanja imovinskih prava Srpske pravoslavne crkve, diskriminacija vjernih muslimana pri zapošljavanju i oslobađanje optužbi imama osumnjičenih za raspirivanje vjerske i etničke mržnje neke su od tema koje su se našle u izvještaju State Departmenta o slobodi vjeroispovjesti na Kosovu za 2018. godinu.
Cio izvještaj State Departmenta na engleskom jeziku možete pročitati na sajtu ove institucije.
Hrišćanska zajednica
Zakon o vjerskim slobodama Kosova prepoznaje tri hrišćanske zajednice na Kosovu, pravoslavnu, katoličku i protestantsku.
U ovogodišnjem izvještaju američkog State Departmenta o vjerskim slobodama, manastir Visoki Dečani i generalno položaj SPC opisuju se kroz konkretne primere kršenja zakona, ali i onemogućavanje sprovođenja verskih obreda.
U izvještaju se navodi nepoštovanje odluke kosovskog Ustavnog suda o potvrđivanju vlasništva manastira Dečani nad 24 ha zemljišta u istoimenoj opštini uz navode da vlada Kosova nije preispitala odgovornost gradonačelnika Dečani, Bashkima Ramosaja, zbog nesprovođenja ove odluke.
Isto tako, u izvještaju se našla i odluka opštine Dečani da uprkos striktnim zabranama o gradnji u Zakonu o specijalnim zaštićenim zonama, ipak nastavi izgradnju puta u zaštićenoj zoni oko srednjovjekovnog manastira pod zaštitom UNESCO-a, Visokih Dečana. Pojašnjeno je da je pravno tumačenje Zakona o specijalnim zaštićenim zonama prema kom izgradnja ovog puta nije legalna dala i EU i OSCE, ali da se ovom tumačenju suprotstavlja Kancelarija premijera.
O crkvi Svetog Nikole u Prizrenu prošlog mjeseca je pisala i Gazeta Express. Navode da opština Prizren odbija da izda dozvolu za rekonstrukciju porušene crkva zato što, kako tvrde, po pravilima UNESCO-a "ruševine se ne obnavljaju jer postoji rizik od falsifikovanja historije, kao što se događalo sa crkvama na Kosovu".
Još jedan problem vlasništva SPC ogleda se i u odbijanju centralnih vlasti da SPC izda dozvolu za rekonstrukciju crkve Sv. Nikole u manastiru Svetih Arhangela u Prizrenu. Obrazloženje Ministarstva kulture za ovakvu odluku je da SPC nije navedena kao pravni vlasnik ovog objekta u zvaničnim dokumentima Vlade Kosova. Crkva Sv. Nikole u Prizrenu, oštećena je tokom martovskog nereda 2004.
Političari Srpske liste su nakon kritika SPC na pristup Srpske liste u procesu normalizacije odnosa Kosova i Srbije kritikovali, a povremeno i pretili vladiki Teodosiju Šibaliću i drugim klericima SPC putem medija koji izvještavaju na srpskom jeziku, novina, radio stanica, televizija, ali i zvaničnih saopštenja.
Specijalne zaštićene zone, tiču se i teme bezbjednosti, kako State Department navodi, objekti u zakonom označenim SZZ su pod 24-časovnom zaštitom policije, dok vjerski objekti SPC van ovih zona koji ne uživaju policijsku zaštitu, nerijetko postaju mete pljački i vandalizma.
Izvještaj bilježi i nekoliko konkretnih bezbjednosnih incidenata i to napad kamenicama na pravoslavne vjernike u selu Petrič u regionu Peći koji se desio 28. maja; zatim, napad na pravoslavnog sveštenika i njegovu porodicu u Istoku 30. maja prošle godine; napad kamenicama na pravoslavne hodočasnike u Istoku 21. oktobra; protest grupe Albanaca u Peći 6. januara ove godina koji je održan uprkos činjenici da su Srbi iz Đakovice otkazali posjetu lokalnoj crkvi, a tokom kog su četiri vremešne monahinje bile zarobljene u manastiru u kom zbog blokade nije služena Sveta Liturgija.
U većini ovih slučajeva, privedeni su osumnjičeni ali optužnice nisu podignute ni protiv jedne osobe i to usled nedostatka dokaza.
Za razliku od Srpske pravoslavne crkve koja ima brojne probleme pri dokazivanju vlasništva, Katoličkoj crkvi je potvrđeno vlasništvo nad zemljom u okolini katedrale Majke Tereze koju je potraživala opština Priština. Osnovni sud u Prištini, a potom i Apelacioni sud, potvrdili su vlasništvo Katoličke crkve nad 7,500 kvadratnih metara zemlje.
Podsjećamo, na mjestu na kom je danas izgrđena katedrala Majke Tereze bila je zgrada gimnazije Xhevdet Doda. Slična situacija sa crkvom Hrista Spasa izgrađenoj na kampusu kosovskog Univerziteta u Prištini, i danas izaziva brojne kontroverze.
Kosovska protestantska jevanđeljska crkva se žalila na Carinu Kosova, za koju navodi da zahtjeva od ove vjerske zajednice da plati kazne zbog navodne zloupotrebe uvoza robe bez poreza. Carina navodi da je ova vjerska zajednica uvezla korišćenu odjeću koju je kasnije prodavala za profit čime su, kako tvrde iz carine, prekršili carinske protokole, navodi se u izvještaju.
Muslimanska zajednica
Kosovska muslimanska zajednica izvjestila je da se u obrazovnim institucijama na Kosovu poštuje administrativno uputstvo Ministarstva obrazovanja, nauke i tehnologije koje zabranjuje da se u osnovnim i srednjim školama nosi vjerska odjeća. U skladu sa ovom zabranom, muslimanska zajednica je prijavila slučajeve da su prosvjetni radnici iz škole vraćali djevojčice koje su nosile hidžab, a ista praksa zastrašivanja studentkinja zabilježena je i na Univerzitetu u Prištini.
S druge strane, u izvještaju se navodi da pojedini opštinski zvaničnici, sekularisti, vjerske zajednice i nevladine organizacije kritikuju praksu finansiranja islamskog obrazovanja u madresama u Prištini, Prizrenu i Gnjilanu kao „diskriminatoru“ budući da vlada ne obezbjeđuje finansije za vjerske škole drugih religijskih grupa.
Islamska zajednica Kosova i dalje neuspješno zagovara za „rekonstrukciju džamije u Sjevernoj Mitrovici koju su 1999. uništile snage Federativne Republike Jugoslavije“, navodi se takođe u ovom izvještaju.
Islamska zajednica žali se i na diskriminaciju pobožnih muslimana pri zapošljavanju u javnim institucijama, a medije okrivljuju za obojeno izvještavanje koje često islam izjednačavaju sa terorizmom, a pobožne muslimane predstavljaju u negativnom svijetlu. Da mediji doprinose klimi netolerancije ocjenila je i SPC.
Vjerski objekti nerijetka su meta pljački, tako je navedeno da je u 2018. godini ukupno 86 vjerskih objekata oštećeno ili opljačkano, među njima je najviše muslimanskih objekata (59), zatim objekata SPC (23) i četiri objekta Katoličke crkve.
Jevrejska zajednica
Mala jevrejska zajednica u Prištini i Prizrenu žalila se na to da opštine, iako zakonom odgovorne za održavanje groblja, u slučaju ove zajednice to ne čine. Kao reakcija na uvu kritiku, juna prošle godine su predstavnici jevrejske zajednice i jedne lokalne komunalne kompanije očistili jevrejsko groblje u Prištini.
Održavanje groblja problem je i za druge zajednice. Iako su u praksi opštine odgovorne za održavanje groblja, u realnosti, lokalni organi ovu odgovornost često prepuštaju vjerskim zajednicama.
Jevrejska zajednica na Kosovu i dalje čeka na odluku Opštine Priština da ovoj zajednici dodjeli parcelu za izgradnju sinagoge u Prištini. Inicijalnu odluku da nađe pogodnu parcelu u ove svrhe, prištinske lokalne vlasti donele su još 2016.
S druge strane, jevrejska zajednica je dobila novčanu pomoć u iznosu od 5.000 eira od Vlade Kosova za izgradnju muzeja i kulturnog centra u Prizrenu.
Oslobađanje vjerskih lidera osumnjičenih da su počinili krivična djela
U izvještaju State Departmenta o vjerskim slobodama na Kosovu za prošlu godinu, navodi se i slučaj Shefqeta Krasniqija, bivšeg glavnog imama Velike džamije u Prištini kojeg je Specijalno tužilaštvo Kosova teretilo za navodno izazivanje vjerske mržnje i izbjegavanje poreza. Odlukom Osnovnog suda u Prištini koju je kasnije potvrdio i Apelacioni sud, Krasniqi je oslobođen optužbi zbog nedostatka dokaza i kontradiktornih izjava.
Takođe, u izvještaju se navodi i da je 18. maja Apelacioni sud u nedostatku dokaza oslobodio još četiri imama koji su bili sumnjičeni da si „podsticali nacionalnu, rasnu, vjersku i etničku mržnju“.
Hrišćanska zajednica
Zakon o vjerskim slobodama Kosova prepoznaje tri hrišćanske zajednice na Kosovu, pravoslavnu, katoličku i protestantsku.
U ovogodišnjem izvještaju američkog State Departmenta o vjerskim slobodama, manastir Visoki Dečani i generalno položaj SPC opisuju se kroz konkretne primere kršenja zakona, ali i onemogućavanje sprovođenja verskih obreda.
U izvještaju se navodi nepoštovanje odluke kosovskog Ustavnog suda o potvrđivanju vlasništva manastira Dečani nad 24 ha zemljišta u istoimenoj opštini uz navode da vlada Kosova nije preispitala odgovornost gradonačelnika Dečani, Bashkima Ramosaja, zbog nesprovođenja ove odluke.
Isto tako, u izvještaju se našla i odluka opštine Dečani da uprkos striktnim zabranama o gradnji u Zakonu o specijalnim zaštićenim zonama, ipak nastavi izgradnju puta u zaštićenoj zoni oko srednjovjekovnog manastira pod zaštitom UNESCO-a, Visokih Dečana. Pojašnjeno je da je pravno tumačenje Zakona o specijalnim zaštićenim zonama prema kom izgradnja ovog puta nije legalna dala i EU i OSCE, ali da se ovom tumačenju suprotstavlja Kancelarija premijera.
O crkvi Svetog Nikole u Prizrenu prošlog mjeseca je pisala i Gazeta Express. Navode da opština Prizren odbija da izda dozvolu za rekonstrukciju porušene crkva zato što, kako tvrde, po pravilima UNESCO-a "ruševine se ne obnavljaju jer postoji rizik od falsifikovanja historije, kao što se događalo sa crkvama na Kosovu".
Još jedan problem vlasništva SPC ogleda se i u odbijanju centralnih vlasti da SPC izda dozvolu za rekonstrukciju crkve Sv. Nikole u manastiru Svetih Arhangela u Prizrenu. Obrazloženje Ministarstva kulture za ovakvu odluku je da SPC nije navedena kao pravni vlasnik ovog objekta u zvaničnim dokumentima Vlade Kosova. Crkva Sv. Nikole u Prizrenu, oštećena je tokom martovskog nereda 2004.
Političari Srpske liste su nakon kritika SPC na pristup Srpske liste u procesu normalizacije odnosa Kosova i Srbije kritikovali, a povremeno i pretili vladiki Teodosiju Šibaliću i drugim klericima SPC putem medija koji izvještavaju na srpskom jeziku, novina, radio stanica, televizija, ali i zvaničnih saopštenja.
Specijalne zaštićene zone, tiču se i teme bezbjednosti, kako State Department navodi, objekti u zakonom označenim SZZ su pod 24-časovnom zaštitom policije, dok vjerski objekti SPC van ovih zona koji ne uživaju policijsku zaštitu, nerijetko postaju mete pljački i vandalizma.
Izvještaj bilježi i nekoliko konkretnih bezbjednosnih incidenata i to napad kamenicama na pravoslavne vjernike u selu Petrič u regionu Peći koji se desio 28. maja; zatim, napad na pravoslavnog sveštenika i njegovu porodicu u Istoku 30. maja prošle godine; napad kamenicama na pravoslavne hodočasnike u Istoku 21. oktobra; protest grupe Albanaca u Peći 6. januara ove godina koji je održan uprkos činjenici da su Srbi iz Đakovice otkazali posjetu lokalnoj crkvi, a tokom kog su četiri vremešne monahinje bile zarobljene u manastiru u kom zbog blokade nije služena Sveta Liturgija.
U većini ovih slučajeva, privedeni su osumnjičeni ali optužnice nisu podignute ni protiv jedne osobe i to usled nedostatka dokaza.
Za razliku od Srpske pravoslavne crkve koja ima brojne probleme pri dokazivanju vlasništva, Katoličkoj crkvi je potvrđeno vlasništvo nad zemljom u okolini katedrale Majke Tereze koju je potraživala opština Priština. Osnovni sud u Prištini, a potom i Apelacioni sud, potvrdili su vlasništvo Katoličke crkve nad 7,500 kvadratnih metara zemlje.
Podsjećamo, na mjestu na kom je danas izgrđena katedrala Majke Tereze bila je zgrada gimnazije Xhevdet Doda. Slična situacija sa crkvom Hrista Spasa izgrađenoj na kampusu kosovskog Univerziteta u Prištini, i danas izaziva brojne kontroverze.
Kosovska protestantska jevanđeljska crkva se žalila na Carinu Kosova, za koju navodi da zahtjeva od ove vjerske zajednice da plati kazne zbog navodne zloupotrebe uvoza robe bez poreza. Carina navodi da je ova vjerska zajednica uvezla korišćenu odjeću koju je kasnije prodavala za profit čime su, kako tvrde iz carine, prekršili carinske protokole, navodi se u izvještaju.
Muslimanska zajednica
Kosovska muslimanska zajednica izvjestila je da se u obrazovnim institucijama na Kosovu poštuje administrativno uputstvo Ministarstva obrazovanja, nauke i tehnologije koje zabranjuje da se u osnovnim i srednjim školama nosi vjerska odjeća. U skladu sa ovom zabranom, muslimanska zajednica je prijavila slučajeve da su prosvjetni radnici iz škole vraćali djevojčice koje su nosile hidžab, a ista praksa zastrašivanja studentkinja zabilježena je i na Univerzitetu u Prištini.
S druge strane, u izvještaju se navodi da pojedini opštinski zvaničnici, sekularisti, vjerske zajednice i nevladine organizacije kritikuju praksu finansiranja islamskog obrazovanja u madresama u Prištini, Prizrenu i Gnjilanu kao „diskriminatoru“ budući da vlada ne obezbjeđuje finansije za vjerske škole drugih religijskih grupa.
Islamska zajednica Kosova i dalje neuspješno zagovara za „rekonstrukciju džamije u Sjevernoj Mitrovici koju su 1999. uništile snage Federativne Republike Jugoslavije“, navodi se takođe u ovom izvještaju.
Islamska zajednica žali se i na diskriminaciju pobožnih muslimana pri zapošljavanju u javnim institucijama, a medije okrivljuju za obojeno izvještavanje koje često islam izjednačavaju sa terorizmom, a pobožne muslimane predstavljaju u negativnom svijetlu. Da mediji doprinose klimi netolerancije ocjenila je i SPC.
Vjerski objekti nerijetka su meta pljački, tako je navedeno da je u 2018. godini ukupno 86 vjerskih objekata oštećeno ili opljačkano, među njima je najviše muslimanskih objekata (59), zatim objekata SPC (23) i četiri objekta Katoličke crkve.
Jevrejska zajednica
Mala jevrejska zajednica u Prištini i Prizrenu žalila se na to da opštine, iako zakonom odgovorne za održavanje groblja, u slučaju ove zajednice to ne čine. Kao reakcija na uvu kritiku, juna prošle godine su predstavnici jevrejske zajednice i jedne lokalne komunalne kompanije očistili jevrejsko groblje u Prištini.
Održavanje groblja problem je i za druge zajednice. Iako su u praksi opštine odgovorne za održavanje groblja, u realnosti, lokalni organi ovu odgovornost često prepuštaju vjerskim zajednicama.
Jevrejska zajednica na Kosovu i dalje čeka na odluku Opštine Priština da ovoj zajednici dodjeli parcelu za izgradnju sinagoge u Prištini. Inicijalnu odluku da nađe pogodnu parcelu u ove svrhe, prištinske lokalne vlasti donele su još 2016.
S druge strane, jevrejska zajednica je dobila novčanu pomoć u iznosu od 5.000 eira od Vlade Kosova za izgradnju muzeja i kulturnog centra u Prizrenu.
Oslobađanje vjerskih lidera osumnjičenih da su počinili krivična djela
U izvještaju State Departmenta o vjerskim slobodama na Kosovu za prošlu godinu, navodi se i slučaj Shefqeta Krasniqija, bivšeg glavnog imama Velike džamije u Prištini kojeg je Specijalno tužilaštvo Kosova teretilo za navodno izazivanje vjerske mržnje i izbjegavanje poreza. Odlukom Osnovnog suda u Prištini koju je kasnije potvrdio i Apelacioni sud, Krasniqi je oslobođen optužbi zbog nedostatka dokaza i kontradiktornih izjava.
Takođe, u izvještaju se navodi i da je 18. maja Apelacioni sud u nedostatku dokaza oslobodio još četiri imama koji su bili sumnjičeni da si „podsticali nacionalnu, rasnu, vjersku i etničku mržnju“.
