Više od 250 dostigla je cifra onih koji su ispitani u Hagu i Prištini zbog tvrdnji da su počinili zločine nad civilima tokom oslobodilačkog rata.
Podaci koje su dali sagovornici iz Specijalnog tužilaštva ukazuju na veliko interesovanje tužilaca za aktivnosti Vrhovnog štaba OVK.
Do sada su iz ovog štaba pozvani skoro svi akteri, izuzev predsjednika Kosova Hashima Thaçija koji tek treba da dobije pozivnicu, prenosi KTV.
Ali ko su oni i šta su radili u ratu i poslije njega?
Kadri Veseli – bivši predsjednik Skupštine Kosova
U ratu je dobio nadimak „Luli“, jedan je od osnivača OVK, a 1998. je vodio G2, poslije rata poznata kao Kosovska obavještajna služba, ali je služio samo PDK.
Ramush Haradinaj – bivši premijer Kosova
U ratu je dobio nadimak „Smajli“, komanda operativne zone Dukađini. Dva puta je oslobođen od strane Haškog tribunala za ratne zločine na Kosovu. U julu ove godine ponovo je saslušan u Hagu kao osumnjičeni, zbog čega je podneo ostavku na mjesto premijera.
Sylejman Selimi – bivši komandant KBS-a
Poznat po nadimku „Sultan“, Sulejman Selimi bio je komandant Oslobodilačke vojske Kosova. U januaru ove godine pušten je iz zatvora uz kauciju, izdržavajući kaznu za ubistvo albanskog civila, za šta ga je sud u Mitrovici osudio na 8 godina zatvora. Vodio je KZK i bio prvi komandant KBS. Takođe je jedno vrijeme bio ambasador Kosova u Albaniji.
Azem Syla – bivši poslanik PDK
„Ujak“ je bilo ime koje mu je u ratu nadenuto. Bio je komandant Vrhovnog štaba Oslobodilačke vojske Kosova. Syla je takođe bio ministar odbrane u Privremenoj vladi Kosova. Syla se takođe sumnjiči da je prevario švicarsku državu, jer je, kako se izvještava, između 2002. i 2011., primio socijalnu pomoć od 480.000 franaka, predstavljajući se nesposobnim za rad. Trenutno se Azemu Syli sudi u slučaju „Toka“.
Rrustem Mustafa – bivši poslanik PDK u Skupštini Kosova
Poznat kao komandant „Remi“, Mustafa je bio komandant operativne zone Lab. U 2013. godini prištinski sud osudio ga je za ratne zločine u okviru „grupe Lab“, kojima se sudi zbog iznude i ucjena protiv nekih albanskih privrednika, izvršenih odmah poslije rata.
Sami Lushtaku – bivši poslanik i bivši gradonačelnik Skenderaja
Bivši komandant operativne zone Drenica više puta se suočio sa pravdom. Tokom 2015. godine Osnovni sud u Mitrovici osudio ga je na 12 godina zatvora zbog ratnog zločina u oblasti Drenice tokom posljednjeg rata na Kosovu, kaznom koja je smanjena na 7 godina da bi poslije toga bio oslobođen svih optužbi. Optužen je i u slučaju korupcije u KEK-u, gdje je takođe oslobođen. Trenutno mu se sudi zbog bjekstva iz Kliničkog centra u vrijeme dok je bio osuđen za ratne zločine.
Rexhep Selimi – poslanik Samoopredjeljenja u Skupštini Kosova
Jedan od osnivača OVK, poznat u ratu pod nadimkom „10“. Rexhep Selimi bio je član Vrhovnog štaba. Na dan 28. novembra 1997. Rexhep Selimi se prvi put javno pojavio u OVK, a 1998. godine bio je šef Uprave za operacije OVK. Nakon toga, Selimi je bio glavni inspektor OVK. Tokom 1999-2000 bio je ministar za javni red u Privremenoj vladi Kosova.
Lahi Brahimaj – bivši poslanik AAK-a
Poznat po nadimku „Mađupi“ tokom rata na Kosovu, bio je zamjenik komandanta operativnog štaba u oblasti Dukađini, kao i posrednik između osoblja oblasti Dukađini i štaba OVK. U 2008. godini Brahimaj, stric Ramusha Haradinaja, osuđen je na šest godina zatvora zbog ratnog zločina.
Zbog ovih pozivnica, Kosovo je u julu 2019. godine ostalo bez vlade, a predsjednik PDK Kadri Veseli otputovao je u Hag.
U Hagu su dva dana saslušavani vršilac dužnosti ministra pravde Abelard Tahiri zbog sumnje u curenje informacija i novca koji je država izdvojila za potencijalne optužene od strane Specijalnog suda.
Specijalni sud ima ograničen mandat i na budućoj legislativi je da se odluči o njegovoj budućnosti.
Međutim, kaže se da bi neprodužavanje takvog mandata moglo biti štetno za Kosovo, kako na političkom, tako i na međunarodnom planu, a jednom je PDK, koja je u to vrijeme bila na vlasti, pokušala da ga ukine.
Ali na Kosovu se vodi još jedna sudska bitka sa bivšim ratnim komandantima.
Januar je bio mjesec kada je započeo jedan od najspornijih slučajeva posljednjih godina, i to onaj o zloupotrebi liste veterana.
Bivši šefovi državne komisije, od kojih su neki visoki funkcioneri OVK, suočavajući se sa sudom taj su proces nazvali političkom manipulacijom.
Agim Çeku, Rrustem Berisha, Nuredin Lushtaku, Sadik Halitjaha, Shkumbin Demaliaj, Qelë Gashi, Shukri Buja, Ahmet Daku, Faik Fazliu, Smajl Elezaj, Fadil Shurdhaj i Xhavit Jashari optuženi za zloupotrebu položaja, izjasnili su se da nisu krivi na sudu.
Sve dok osnovni i apelacioni sud nisu podržali optužnicu, ignorisala se žalba Specijalnog tužilaštva prema kojoj se željelo da se obustavi isplata penzija za 19.500 veterana, mada se u optužnici kaže da je budžet Kosova oštećen za oko 68 miliona eura.
Optužnicu bivšeg specijalnog tužioca na sudu sada predstavljaju još dva tužioca, Valdet Gashi i Enver Krasniqi, koji 11 optuženih terete za krivično djelo zloupotrebe službenog položaja.
Prema optužnici koju je pripremio bivši tužilac Elez Blakaj, osumnjičene osobe se terete da su od 2011. do 2017. godine, tada u svojstvu članova vladine Komisije za priznavanje i provjeru statusa mučenika naroda, invalida, veterana, članova i drugih osoba uključenih u rat Oslobodilačke vojske Kosova koristili službenu dužnost i ovlašćenja, namjerno prekoračivši svoja ovlašćenja i ne izvršavajući službenu dužnost, u cilju sticanja nezakonite koristi od drugih lica, na štetu budžeta Republike Kosovo.
U međuvremenu, prilikom unakrsnog ispitivanja svjedoka u slučaju veterana, sud je odlučio da zabrani medijima da objavljuju svoja svjedočenja, osim ukoliko njihova imena ne budu objavljena samo sa inicijalima.
Ovu odluku je opravdao činjenicom da nesaslušani svjedoci ne bi trebalo da budu obavješteni o dokazima koji su dati tokom saslušanja.
Očekuje se da će suđenje u ovom slučaju biti nastavljeno u drugoj polovini januara 2020. godine, gdje se očekuje da će odbrana optuženih predložiti dokaze i svjedoke u tom slučaju.
Još jedna javno poznata afera je „Pronto“.
(Slučaj) Stotine prisluškivanja mnogo zvaničnika PDK-a, za koje se čuje kako govore o imenovanjima u javne odbore i druge državne institucije, u završnoj je fazi.
Jedan od razloga za to što se ovaj proces privodi kraju je nastao nakon što je sud doneo odluku da se svi prisluškivani dokazi smatraju pričitanim, čime je javnost ostala uskraćena da ih čuje na sudu.
Ovaj proces se takođe nastavio bez ijednog svjedoka koje je predložilo Specijalno tužilaštvo i odbrana optuženih.
U slučaju optuženih za Pronto, tu je jedanaest visokih zvaničnika, bivši poslanik Adem Grabovci, funkcioner PDK Besim Bekaj, bivši poslanik Zenun Pajaziti, dva bivša generalna sekretara ministarstava, Ilhami Gashi i Xhavit Dakaj, bivši zamjenik ministra Fatmir Shurdhaj, politički sajvetnik MUP-a Sadat Gashi, bivši direktor Odbora Javnog preduzeća „Radonić-Dukađini“ u Đakovici, Ismet Neziraj, bivši direktor Odbora Javnog preduzeća „Hidro-Drini“ u Peći, Rexhë Abazi, bivši predsjednik skupštine opštine Prizren Nijazi Kryeziu i bivša šefica jedinice za snabdjevanje u Ministarstvu zdravlja Arbenita Pajaziti.
Izvor: Koha/KTV/ Kossev
Do sada su iz ovog štaba pozvani skoro svi akteri, izuzev predsjednika Kosova Hashima Thaçija koji tek treba da dobije pozivnicu, prenosi KTV.
Ali ko su oni i šta su radili u ratu i poslije njega?
Kadri Veseli – bivši predsjednik Skupštine Kosova
U ratu je dobio nadimak „Luli“, jedan je od osnivača OVK, a 1998. je vodio G2, poslije rata poznata kao Kosovska obavještajna služba, ali je služio samo PDK.
Ramush Haradinaj – bivši premijer Kosova
U ratu je dobio nadimak „Smajli“, komanda operativne zone Dukađini. Dva puta je oslobođen od strane Haškog tribunala za ratne zločine na Kosovu. U julu ove godine ponovo je saslušan u Hagu kao osumnjičeni, zbog čega je podneo ostavku na mjesto premijera.
Sylejman Selimi – bivši komandant KBS-a
Poznat po nadimku „Sultan“, Sulejman Selimi bio je komandant Oslobodilačke vojske Kosova. U januaru ove godine pušten je iz zatvora uz kauciju, izdržavajući kaznu za ubistvo albanskog civila, za šta ga je sud u Mitrovici osudio na 8 godina zatvora. Vodio je KZK i bio prvi komandant KBS. Takođe je jedno vrijeme bio ambasador Kosova u Albaniji.
Azem Syla – bivši poslanik PDK
„Ujak“ je bilo ime koje mu je u ratu nadenuto. Bio je komandant Vrhovnog štaba Oslobodilačke vojske Kosova. Syla je takođe bio ministar odbrane u Privremenoj vladi Kosova. Syla se takođe sumnjiči da je prevario švicarsku državu, jer je, kako se izvještava, između 2002. i 2011., primio socijalnu pomoć od 480.000 franaka, predstavljajući se nesposobnim za rad. Trenutno se Azemu Syli sudi u slučaju „Toka“.
Rrustem Mustafa – bivši poslanik PDK u Skupštini Kosova
Poznat kao komandant „Remi“, Mustafa je bio komandant operativne zone Lab. U 2013. godini prištinski sud osudio ga je za ratne zločine u okviru „grupe Lab“, kojima se sudi zbog iznude i ucjena protiv nekih albanskih privrednika, izvršenih odmah poslije rata.
Sami Lushtaku – bivši poslanik i bivši gradonačelnik Skenderaja
Bivši komandant operativne zone Drenica više puta se suočio sa pravdom. Tokom 2015. godine Osnovni sud u Mitrovici osudio ga je na 12 godina zatvora zbog ratnog zločina u oblasti Drenice tokom posljednjeg rata na Kosovu, kaznom koja je smanjena na 7 godina da bi poslije toga bio oslobođen svih optužbi. Optužen je i u slučaju korupcije u KEK-u, gdje je takođe oslobođen. Trenutno mu se sudi zbog bjekstva iz Kliničkog centra u vrijeme dok je bio osuđen za ratne zločine.
Rexhep Selimi – poslanik Samoopredjeljenja u Skupštini Kosova
Jedan od osnivača OVK, poznat u ratu pod nadimkom „10“. Rexhep Selimi bio je član Vrhovnog štaba. Na dan 28. novembra 1997. Rexhep Selimi se prvi put javno pojavio u OVK, a 1998. godine bio je šef Uprave za operacije OVK. Nakon toga, Selimi je bio glavni inspektor OVK. Tokom 1999-2000 bio je ministar za javni red u Privremenoj vladi Kosova.
Lahi Brahimaj – bivši poslanik AAK-a
Poznat po nadimku „Mađupi“ tokom rata na Kosovu, bio je zamjenik komandanta operativnog štaba u oblasti Dukađini, kao i posrednik između osoblja oblasti Dukađini i štaba OVK. U 2008. godini Brahimaj, stric Ramusha Haradinaja, osuđen je na šest godina zatvora zbog ratnog zločina.
Zbog ovih pozivnica, Kosovo je u julu 2019. godine ostalo bez vlade, a predsjednik PDK Kadri Veseli otputovao je u Hag.
U Hagu su dva dana saslušavani vršilac dužnosti ministra pravde Abelard Tahiri zbog sumnje u curenje informacija i novca koji je država izdvojila za potencijalne optužene od strane Specijalnog suda.
Specijalni sud ima ograničen mandat i na budućoj legislativi je da se odluči o njegovoj budućnosti.
Međutim, kaže se da bi neprodužavanje takvog mandata moglo biti štetno za Kosovo, kako na političkom, tako i na međunarodnom planu, a jednom je PDK, koja je u to vrijeme bila na vlasti, pokušala da ga ukine.
Ali na Kosovu se vodi još jedna sudska bitka sa bivšim ratnim komandantima.
Januar je bio mjesec kada je započeo jedan od najspornijih slučajeva posljednjih godina, i to onaj o zloupotrebi liste veterana.
Bivši šefovi državne komisije, od kojih su neki visoki funkcioneri OVK, suočavajući se sa sudom taj su proces nazvali političkom manipulacijom.
Agim Çeku, Rrustem Berisha, Nuredin Lushtaku, Sadik Halitjaha, Shkumbin Demaliaj, Qelë Gashi, Shukri Buja, Ahmet Daku, Faik Fazliu, Smajl Elezaj, Fadil Shurdhaj i Xhavit Jashari optuženi za zloupotrebu položaja, izjasnili su se da nisu krivi na sudu.
Sve dok osnovni i apelacioni sud nisu podržali optužnicu, ignorisala se žalba Specijalnog tužilaštva prema kojoj se željelo da se obustavi isplata penzija za 19.500 veterana, mada se u optužnici kaže da je budžet Kosova oštećen za oko 68 miliona eura.
Optužnicu bivšeg specijalnog tužioca na sudu sada predstavljaju još dva tužioca, Valdet Gashi i Enver Krasniqi, koji 11 optuženih terete za krivično djelo zloupotrebe službenog položaja.
Prema optužnici koju je pripremio bivši tužilac Elez Blakaj, osumnjičene osobe se terete da su od 2011. do 2017. godine, tada u svojstvu članova vladine Komisije za priznavanje i provjeru statusa mučenika naroda, invalida, veterana, članova i drugih osoba uključenih u rat Oslobodilačke vojske Kosova koristili službenu dužnost i ovlašćenja, namjerno prekoračivši svoja ovlašćenja i ne izvršavajući službenu dužnost, u cilju sticanja nezakonite koristi od drugih lica, na štetu budžeta Republike Kosovo.
U međuvremenu, prilikom unakrsnog ispitivanja svjedoka u slučaju veterana, sud je odlučio da zabrani medijima da objavljuju svoja svjedočenja, osim ukoliko njihova imena ne budu objavljena samo sa inicijalima.
Ovu odluku je opravdao činjenicom da nesaslušani svjedoci ne bi trebalo da budu obavješteni o dokazima koji su dati tokom saslušanja.
Očekuje se da će suđenje u ovom slučaju biti nastavljeno u drugoj polovini januara 2020. godine, gdje se očekuje da će odbrana optuženih predložiti dokaze i svjedoke u tom slučaju.
Još jedna javno poznata afera je „Pronto“.
(Slučaj) Stotine prisluškivanja mnogo zvaničnika PDK-a, za koje se čuje kako govore o imenovanjima u javne odbore i druge državne institucije, u završnoj je fazi.
Jedan od razloga za to što se ovaj proces privodi kraju je nastao nakon što je sud doneo odluku da se svi prisluškivani dokazi smatraju pričitanim, čime je javnost ostala uskraćena da ih čuje na sudu.
Ovaj proces se takođe nastavio bez ijednog svjedoka koje je predložilo Specijalno tužilaštvo i odbrana optuženih.
U slučaju optuženih za Pronto, tu je jedanaest visokih zvaničnika, bivši poslanik Adem Grabovci, funkcioner PDK Besim Bekaj, bivši poslanik Zenun Pajaziti, dva bivša generalna sekretara ministarstava, Ilhami Gashi i Xhavit Dakaj, bivši zamjenik ministra Fatmir Shurdhaj, politički sajvetnik MUP-a Sadat Gashi, bivši direktor Odbora Javnog preduzeća „Radonić-Dukađini“ u Đakovici, Ismet Neziraj, bivši direktor Odbora Javnog preduzeća „Hidro-Drini“ u Peći, Rexhë Abazi, bivši predsjednik skupštine opštine Prizren Nijazi Kryeziu i bivša šefica jedinice za snabdjevanje u Ministarstvu zdravlja Arbenita Pajaziti.
Izvor: Koha/KTV/ Kossev
