Tri objekta u okviru „Kompleksa Stari Saraj – Prizren” više ne postoje, iako su bili trajno zaštićeni. Opština Prizren je izdala građevinsku dozvolu za ovu oblast. Iskorišćen je administrativni rok, pošto je Zavod za zaštitu spomenika Kosova odložio odgovor investitoru. Nije dao saglasnost za realizaciju projekta. Sa druge strane, Ministarstvo kulture je, barem javno, do sada ćutalo. Ovo je prvi slučaj da je trajno zaštićen spomenik države sravnjen sa zemljom, piše Koha Ditore.
Nekad uz dozvolu, a nekad uz prećutkivanje, država se predala inicijativi investitora da sruši monumentalni kompleks i na njegovom mjestu podigne višespratnicu.
Inicijativa iz 2019. koja je na mjestu nekadašnje fabrike Farmakos, u okviru trajno zaštićenog kompleksa kao kulturnog nasljeđa, počela je da se realizuje.
Buldožeri i druge teške mašine u utorak su srušile i posljednje dijelove kompleksa koji je zaštićen i na listi je kulturnog nasljeđa pod trajnom zaštitom pod nazivom kompleks „Stari Saraj – Prizren“.
Ovaj je status dobio u martu – nakon što je prethodno bio privremeno zaštićen nekoliko godina, a sada je kompleks spreman da se sravni.
Opština Prizren je izdala građevinsku dozvolu za ovu oblast.
Iskorišćen je administrativni rok, pošto je Zavod za zaštitu spomenika Kosova odložio odgovor investitoru. Nije dao saglasnost za realizaciju projekta.
Sa druge strane, Ministarstvo kulture je, bar javno, ćutalo na povredu kulturnog nasljeđa koje je zakonom zaštićeno, a rušenje je krivično djelo sankcionisano Krivičnim zakonikom.
Kolektivni objekat umjesto spomenika
U utorak su radovi nastavljeni punim kapacitetom. Buldožer je radio na ulazu u kompleks nekadašnje fabrike lijekova „Farmakos”, a drugi na gornjem dijelu, rušivši zidanu zgradu.
Srušene su tri zgrade: bivša fabrika lijekova, ono što je bilo poznato kao Stari zatvor i kuća iz kasnih 1920-ih.
To je, zajedno sa Konakom i Starom poštom koji se nalaze na drugoj strani, bilo formirano u monumentalni kompleks „Stari Saraj – Prizren“.
Tokom popodneva majstori su zamolili novinare Kohe da ne snimaju proces rušenja, prenosi ovaj medij.
Dvojica zaposlenih su to uradila uz obrazloženje da nije bilo razgovora sa vlasnicima. Ušli su u radionicu da pozovu investitore. Jedan od njih je izašao i okupio zaposlene.
„Idite dok kamera ne ode“, naredio im je, tvrdi Koha.
Kada su novinari Kohe otišli na drugu stranu, kažu, radnici su nastavili sa rušenjem.
Lokalno osoblje se pobrinulo da zatvori vrata bivše fabrike i malo izoluje prostor, tako da se ne može posmatrati sa ulice.
Za ovo rušenje investitor Avzilatif Xhemali, vlasnik pojedinačnog preduzeća pod trgovačkim nazivom „Rimed“, koristio je Rješenje za građevinsku dozvolu izdatu od strane Opštine Prizren 4. aprila 2024. godine.
Krajem prošle godine on je od Instituta za zaštitu spomenika Kosova zatražio saglasnost za uređenje parcela koje se nalaze u drugom zaštićenom području u okviru istorijskog centra Prizrena.
IZSK nije dao saglasnost, pa je on iskoristio administrativni rok od 15 dana jer je KZ odložio odgovor, i pomoću opštinske dozvole počeo da pomera svoj projekat na štetu spomenika.
Direktor za urbanizam i prostorno planiranje u opštini Prizren, Pranverim Berisha, potpisao je dozvolu koja daje pravo investitoru da gradi „Kolektivnu zgradu – sa više funkcija“.
Prema odluci koju posjeduje Koha, građevinskom dozvolom su dozvoljena dva podrumska sprata, prizemlje i još tri sprata.
Zabrana radova pala na gluve uši
Krajem prošle nedjelje Inspekcija za kulturnu baštinu donela je rešenje kojim je naložila obustavu radova za rušenje ovih objekata. Sve je palo na gluve uši. Njega nisu podržali ni policija ni tužilaštvo, samo na osnovu toga što investitor ima saglasnost opštine.
O ovom pitanju u utorak je ćutao i ministar kulture Hajrullah Çeku, koji je u martu ove godine potpisao odluku da „Kompleks Stari Saraj – Prizren“ uživa trajnu zaštitu, što je ujedno i najviši pravni status koji može imati spomenik na Kosovu.
Takođe, ćutali su i zvaničnici tog ministarstva, ali i Zavoda za zaštitu spomenika Kosova, Regionalnog centra za kulturno nasljeđe u Prizrenu i opštine Prizren.
Ni Inspektorat za kulturnu baštinu ni Savjet za kulturnu baštinu Kosova nisu dali odgovor Kohi.
Inicijativa iz 2019. koja je na mjestu nekadašnje fabrike Farmakos, u okviru trajno zaštićenog kompleksa kao kulturnog nasljeđa, počela je da se realizuje.
Buldožeri i druge teške mašine u utorak su srušile i posljednje dijelove kompleksa koji je zaštićen i na listi je kulturnog nasljeđa pod trajnom zaštitom pod nazivom kompleks „Stari Saraj – Prizren“.
Ovaj je status dobio u martu – nakon što je prethodno bio privremeno zaštićen nekoliko godina, a sada je kompleks spreman da se sravni.
Opština Prizren je izdala građevinsku dozvolu za ovu oblast.
Iskorišćen je administrativni rok, pošto je Zavod za zaštitu spomenika Kosova odložio odgovor investitoru. Nije dao saglasnost za realizaciju projekta.
Sa druge strane, Ministarstvo kulture je, bar javno, ćutalo na povredu kulturnog nasljeđa koje je zakonom zaštićeno, a rušenje je krivično djelo sankcionisano Krivičnim zakonikom.
Kolektivni objekat umjesto spomenika
U utorak su radovi nastavljeni punim kapacitetom. Buldožer je radio na ulazu u kompleks nekadašnje fabrike lijekova „Farmakos”, a drugi na gornjem dijelu, rušivši zidanu zgradu.
Srušene su tri zgrade: bivša fabrika lijekova, ono što je bilo poznato kao Stari zatvor i kuća iz kasnih 1920-ih.
To je, zajedno sa Konakom i Starom poštom koji se nalaze na drugoj strani, bilo formirano u monumentalni kompleks „Stari Saraj – Prizren“.
Tokom popodneva majstori su zamolili novinare Kohe da ne snimaju proces rušenja, prenosi ovaj medij.
Dvojica zaposlenih su to uradila uz obrazloženje da nije bilo razgovora sa vlasnicima. Ušli su u radionicu da pozovu investitore. Jedan od njih je izašao i okupio zaposlene.
„Idite dok kamera ne ode“, naredio im je, tvrdi Koha.
Kada su novinari Kohe otišli na drugu stranu, kažu, radnici su nastavili sa rušenjem.
Lokalno osoblje se pobrinulo da zatvori vrata bivše fabrike i malo izoluje prostor, tako da se ne može posmatrati sa ulice.
Za ovo rušenje investitor Avzilatif Xhemali, vlasnik pojedinačnog preduzeća pod trgovačkim nazivom „Rimed“, koristio je Rješenje za građevinsku dozvolu izdatu od strane Opštine Prizren 4. aprila 2024. godine.
Krajem prošle godine on je od Instituta za zaštitu spomenika Kosova zatražio saglasnost za uređenje parcela koje se nalaze u drugom zaštićenom području u okviru istorijskog centra Prizrena.
IZSK nije dao saglasnost, pa je on iskoristio administrativni rok od 15 dana jer je KZ odložio odgovor, i pomoću opštinske dozvole počeo da pomera svoj projekat na štetu spomenika.
Direktor za urbanizam i prostorno planiranje u opštini Prizren, Pranverim Berisha, potpisao je dozvolu koja daje pravo investitoru da gradi „Kolektivnu zgradu – sa više funkcija“.
Prema odluci koju posjeduje Koha, građevinskom dozvolom su dozvoljena dva podrumska sprata, prizemlje i još tri sprata.
Zabrana radova pala na gluve uši
Krajem prošle nedjelje Inspekcija za kulturnu baštinu donela je rešenje kojim je naložila obustavu radova za rušenje ovih objekata. Sve je palo na gluve uši. Njega nisu podržali ni policija ni tužilaštvo, samo na osnovu toga što investitor ima saglasnost opštine.
O ovom pitanju u utorak je ćutao i ministar kulture Hajrullah Çeku, koji je u martu ove godine potpisao odluku da „Kompleks Stari Saraj – Prizren“ uživa trajnu zaštitu, što je ujedno i najviši pravni status koji može imati spomenik na Kosovu.
Takođe, ćutali su i zvaničnici tog ministarstva, ali i Zavoda za zaštitu spomenika Kosova, Regionalnog centra za kulturno nasljeđe u Prizrenu i opštine Prizren.
Ni Inspektorat za kulturnu baštinu ni Savjet za kulturnu baštinu Kosova nisu dali odgovor Kohi.
