Značajan datum za sve Albance Balkana Proslava povodom 135-o godišnjice Prizrenske lige

Nizom manifestacija, kulturnim svečanostima, Prizren je obilježio 135 godina od formiranja Lige, koja je prema mnogima, prekretnica u rješavanju albanskog pitanja. Grad je već nekoliko dana bio svečano okićen zastavama, organizirane su posebne turističke posjete iz država u regionu u povodu obilježavanja ovog  značajnog datuma za sve Albance na Balkanu.

Kada se govori o Prizrenskoj Ligi, potrebno je istaći je bio kongres koji je prevashodni zadatak imao da stane u odbranu albanskog pitanja. Liga, kao politička organizacija je osnovana 10. juna 1878. godine u Prizrenu, u tadašnjem Kosovskom vilajetu Osmanskog carstva. Cilj Lige je autonomiju i ujedinjenje svih Albanaca u jedan veliki, albanski vilajet. Među viđenijim vođama ovog pokreta je bio i Ali-paša Gusinjski, proslavljeni vojskovođa u bitkama u kojima je vodio svoj Plavo-Gusinjski narod protiv Crnogorske vojske, 1855, 1879 i 1890. godine.

O historijatu i odjecima Prizresnke Lige za naš portal govori Parim Kosova,  historičar i menadžer Kompleksa Prizrenske Lige, koji je imresioniran brojem posjetilaca iz svih krajeva, koji su željeli da prisustvuju ovoj svečanosti, delegacije intelektualaca, studenata, učenika mnogih srednjih i nižih škola iz Albanije, Makedonije, Crne Gore, Sandžaka...

"Ovaj dan je vrlo značajan za sve Albance, ma gdje se oni nalazili ovog trenutka, pošto je u vrijeme Istočne krize, kada je srpska vojska osvojila sjeverno - istočno Kosovo, počevši od gradova kao što su Niš, Leskovac, Kuršumlija, Prokuplje i preko 120 okolnih sela, kada je otjerala cjelokupno tadašnje albansko stanovništvo, a skoro 40.000 Albanaca masakrirala... Slično je to htjela da uradi i tadašnja crnogorska vojska, okupirajući Tivar, sadašnji Bar i djelove Ulcinja, jer su se u ono vrijeme formirali tzv Komiteti za narodnu odbranu i ljudi iz svih albanskih krajeva došli su pomoći svojoj braći. Međutim, ruska armija dospjela je do vrata Carigrada, tj  Istanbula i na San Stefanu, blizu Istanbula potpisan je mirovni ugovor između tadašnje Osmanlijske i Ruske Imperije. Prema tom sporazumu 50 posto albanskih teritorija trebalo je da pripadne Bugarskoj, Srbiji i Crnoj Gori. No, na našu sreću, Evropljanima u to vrijeme nije odgovarao sporazum kako ne bi jačao panslavizam na Balkanu. Tadašnja Evropa je, dakle, te odluke odbacila i podržala Berlinski Kongres 13. juna 1878. godine", ističe Kosova i dodaje da su prema odlukama tog Kongresa neki dijelovi tadašnjeg Kosovskog, pa i Skadarakog Vilajeta, trebali pripasti Crnoj Gori i to Rugova, Plav, Gusinje, Podgorica.

"Prizrenska Liga sa vojskom koja je tada osnovana na čuvenim bitkama na Nokšiću, Andrijevici, Velici i Pepićima kraj Plava, uništila je crnogorsku vojsku, koju su predvodili Marko i Todor Miljanov. Tadašnje velike sile uvidjevši snagu vojske Prizrenske Lige i slabosti crnogorske vojske, preinačili su odluku, kojom umjesto tih ponuđenih krajeva da se Crnoj Gori predaju mjesta Hoti, Grude i Keljmendi, naseljeni Albancima-hrišćanima. I ponovo se tada albanski narod pobunio te je tada ponovo potučena crnogorska vojska i to 22. aprila 1880. godine te su tadašnje velike sile po treći put morali održati sastanak i ponovo promjenili svoj stav te umjesto tih navedenih mjesta Crnoj Gori su tada predali gradove Bar i Ulcinj“, kaže Kosova, napominjući da su velike sile tada napravile morsku blokadu i naterale Osmansku Imperiju da i ona napravi slično i prema Albancima, pa je 26. novembra 1880 Ulcinj  bio okupiran i preuzet od strane crnogorske vojske. U tim svojim dijelovima, tj tadašnjim albanskim teritorijama, gradovima ili selima džamije su pretvorene u mehane, mnogi ljudi su bili masakrirani, zapaljena su čitava sela i naselja i još što-šta. Prema točki 35, 39 i 40 Berlinskog Kongresa svi Albanci ili Muslimani su se trebali vratiti na svoju zemlju i na svoja ognjišta. Ali i nakon čitavih 135 godina, svjedoci smo svi sada u današnje vrijeme, Crnogorska Vlada je to donekle dozvolila, dok Srbijanska Vlada nije dozvolila nijednom Albancu da se vrati na imanje ili zemlju koju je nekad imao.

Što se tiče Prizrenske Lige pošto je to bila politička i vojna organizacija, u svom početku razvijanja 1881. godine formirao je prvu privremenu modernu Albansku Vladu a tadašnja Vlada je sjedište imala upravo ovdje, u Prizrenu koji je tad bio glavni grad čitave Albanije. Tek 1968. godine, ako se vratimo u bližu  historiju, kada se mijenjala historija tadašnje Jugoslavije i kada su Albanci dobili neka osnovna prava objekat Prizrenske Lige je pretvoren u muzej te je  povodom stogodišnjice Prizrenske Lige 1978. godine pored historijskog muzeja, otvorena je i galerija Umjetnosti te etnografski sektor. Međutim tokom rata na Kosovu, srpske formacije  su zapalile Muzej sa svim eksponatima gdje su onda, nakon rata, sakupljene značajne informacije o počiniocima tog vandalskog čina te je bila podignuta optužnica protiv jedanastero Srba koji su tada zapalili Muzej. Mi smo Muzej preuredili kao i ostale sektore u Kompleksu te se od oslobođenja Kosova pa do današnjih dana svake godine održavaju se Dani Prizrenske Lige sa mnogim kulturno-umjetnilčkim aktivnostima, ne samo u našem gradu, već i u mnogim mjestima i gradovima gdje god Albanci žive, pa i širom dijaspore. Tako smo i tokom današnjeg dana imali niz takvih aktivnosti.

Već od jutarnjih časova opština Prizren je u saradnji sa Institutom historije Kosova i uz našu pomoć, tj pomoć Insituta za očuvanje spomenika i muzeja organizirala mnogobrojne svečanosti gdje je jedan od predloga bio da danas u Kompleksu Prizrenske Lige, između mnogih zvaničnika, prisustvuju i gradonačelnici opština iz raznih krajeva i država gdje sada žive Albanci, tj iz Albanije, Kosova, Crne Gore, Makedonije i mnogi gosti iz dijaspore. Recimo da je bilo mnogih drugih kulturno-umjetničkih aktivnosti poput aktivnosti u Kompleksu 'Evropa' gdje su održani književni susreti književnih stvaraoca sa čitavog Balkana, a takođe je jedna od svečanosti održana jutros gdje je pred mogim zvanicama govorio prof. dr. Fasher Demaj koji je sada direktor Institututa Historije Kosova i mnoge druge zvanice te se nadamo da ćemo i naredne godine ugostiti sve one naše drage prijatelje sa balkanskih prostora gdje nameravamo, ako bogda, da otvorimo jednu veliku izložbu slika sa motivima dješavanja oko Prizrenske Lige te se nadam da ćemo naći i finansijska sredstva da podignemo spomenike tadašnjih Premije Vlade, Ministra Inostranih Poslova te Ministra Odbrane Prizrenske Lige. S obzirom da dolaze bolja vremena, naša država Kosovo ide u korak sa Evropom, tj sve je jača i jača a kada vam je država jaka budžet je sve veći i veći te smatram da se svake godine iz tog budžeta moraju izdvajati mnoga značajna i velika finansijska sredstva za čuveno mjesto gdje se pisala historija svih nas koji živimo ovdje i gdje bila prestonica prve Albanske Vlade", istakao je za naš portal Parim Kosova, menadžer Kompleksa Prizrenske Lige povodom 135 godina njenog osnivanja.

Inače gradonačelnik Prizrena, dr Ramadan Muja u svečanom govoru, pred brojnim zvanicama, danas u jutarnjim satima, između ostalog, istakao "da je Prizrenska Liga bio prvi oslobodilački pokret sa nacionalnim karakterom čiji je cilj bio ujedinjavanje Albanskog naroda radi onemogućavanja i parčanja albanskih teritorija“.

Kako smo već istakli, proslava povodom 135 godina postojanja Prizrenske Lige nastaviće se tokom čitavog dana a večeras će na "Šadrvanu" koncert održati i poznato profesionalno kulturno-umjetničko društvo "Shota" iz Prištine.

Vinetu Ganić