U posljednjih petnaest godina 27 zemalja je donelo odluku o povlačenju priznanja nezavisnosti Kosova, tvrde srpske vlasti u Beogradu.
Povlačenje priznanja su "neregularni međunarodni akti", koji imaju višestruke posljedice po Kosovo - poručuje stručnjak za međunarodno pravo, Gzim (Gezim) Visoka.
Ministar spoljnih poslova Togoa Robert Disej (Dussey) je 16. januara najavio povlačenje priznanja Kosova, nakon sastanka sa ministrom spoljnih poslova Srbije, Ivicom Dačićem.
Prema tvrdnjama zvaničnog Beograda, Togo – država u zapadnoj Africi – nije jedina koja je donela ovakvu odluku.
Predsednik Srbije Aleksandar Vučić je početkom januara rekao da je još devet zemalja donelo odluku da isto postupe.
Radio Slobodna Evropa (RSE) se obratio Ministarstvu spoljnih poslova i dijaspore Kosova po ovom pitanju, ali do objavljivanja teksta odgovor nije stigao.
Gzim Visoka, profesor studija za mir i konflikt na Univerzitetu u Dablinu u Irskoj, povlačenje priznanja nezavisnosti opisuje kao "neuređene međunarodne akte", koji, kako kaže, nisu dobro regulisani u međunarodnom pravu, odnosno "ostavljaju prostor za nedoumice, nesporazume, ali i manipulacije".
Objašnjava da povlačenje priznanja nezavisnosti jedne zemlje ima smisla samo u slučajevima kada su se od priznavanja nezavisnosti promjenile okolnosti – na primjer, kada se jedna država spoji sa drugom ili izgubi teritoriju.
U tom kontekstu navodi da se deklaracija o nezavisnosti – za koju je Međunarodni sud pravde 2010. utvrdio da nije u suprotnosti sa međunarodnim pravom – nije promjenila.
Ocjenjuje da su zato povlačenja priznanja posljedica kampanje koju vodi Srbija.
"U suštini, povlačenje priznanja ne dolazi kao rezultat volje zemlje koja je povukla priznanje, već dolazi kao proizvod pritiska bivše matične ili bazne države, koja povlačenje priznanja koristi kao instrument da ucjenjuje, podriva i nanosi štetu novoj državi ili državi pred priznanjem", kaže Visoka za RSE.
Togo je priznao nezavisnost Kosova 2014. godine, u vrijeme kada je ministar spoljnih poslova Kosova bio Enver Hodžaj (Hoxhaj) iz redova Demokratske partije Kosova.
Aktuelni šef diplomatije Togoa Robert Disej je podržao Hoxhajevu kandidaturu na izborima za premijera Kosova 2021. godine.
Hodžaj kaže da nakon 2021. godine nije imao kontakt sa Dusijem, a za povlačenje priznanja krivi aktuelnu Vladu Kosova.
"Kosovo u posljednje dvije godine uopšte ne razvija diplomatsku komunikaciju, niti bilateralne posjete, u vrijeme kada Srbija vodi prljavu kampanju protiv Kosova. Dakle, dešava se i povlačenje priznanja", kaže Hoxhaj za RSE.
Ministarka spoljnih poslova i dijaspore Kosova Donika Grvala (Donika Gërvalla-Schwarz) izjavila je 16. januara da se povlačenje priznanja Kosova od Togoa "dogodilo 2019. godine", te da su kosovske diplomate intenzivirale sastanke sa svojim kolegama koji dolaze iz zemalja za koje Srbija tvrdi da su povukle priznanje Kosova.
Srbija godinama unazad vodi kampanju za povlačenje priznanja Kosova.
Jednogodišnji moratorijum iz Vašingtonskog sporazuma, kojim se Srbija obavezala da će prestati sa kampanjom, a Kosovo da neće tražiti prijem u međunarodne organizacije, istekao je septembra 2021.
Ministar spoljnih poslova Srbije Ivica Dačić je ranije rekao da je cilj Beograda da broj zemalja koje priznaju Kosovo padne ispod polovine članica Ujedinjenih nacija, odnosno ispod 193.
Na sajtu Ministarstva spoljnih poslova Kosova je spisak 117 zemalja za koje se tvrdi da priznaju nezavisnost Kosova. Među njima je i Togo.
Visoka navodi da zemlje sa razvijenom demokratijom i tradicijom u diplomatiji ne koriste praksu povlačenja priznanja, a kao primjer navodi pristup zapadnih zemalja u odnosu na Iran kojem, uprkos nesuglasicama, nisu povukle priznanje.
"U većini slučajeva došlo je do povlačenja priznanja od oko 15 do 20 zemalja koje su uglavnom postkolonijalne zemlje, koje nemaju dugu diplomatsku tradiciju i poznate su po promenljivoj spoljnoj politici, koju menjaju u zavisnosti od finansijske pomoći, ekonomske, čak i vojne, koju dobijaju od regionalnih ili međunarodnih sila", kaže Visoka.
Prema njegovim riječima, upravo to je razlog što Egipat "zamrznuo" odluku o priznavanju Kosova.
Međutim, Visoka ukazuje da i zamrzavanje odnosa može da donese posljedice.
"Zamrzavanje priznanja je kao čin koji šalje signale, onda se pogađate, jer se proces može preokrenuti", objašnjava Visoka i dodaje da se ta povlačenja priznavanja onda koriste za ucjenu kosovske strane, da pravi kompromise u dijalogu za normalizaciju odnosa sa Srbijom, uz posredovanje Evropske unije.
Stručnjak za međunarodno pravo Gzim Visoka navodi da je Srbija krenula u kampanju za povlačenje priznanja 2017. godine, kako bi izvršila pritisak na Kosovo jer je odbilo da primeni Sporazuma o formiranju Zajednice opština sa srpskom većinom.
Dogovor o Zajednici je postignut u okviru dijaloga Kosova i Srbije i kamen je spoticanja u nastavku procesa normalizacije odnosa. Dok Beograd insistira da se on realizuje Priština to odbija uz obrazloženje da nije u skladu sa Ustavom Kosova.
"To je na izvestan način bila diplomatska agresija i pritisak Srbije, koristi se kao diplomatsko oružje da pokaže Kosovu da ako ne napravi ustupke ili kompromise, može da se suoči sa povlačenjem priznanja, da izgubi međunarodna priznanja i prestane da postoji kao nezavisna država", kaže Visoka.
Poslanik u Skupštini Kosova iz redova Demokratske partije Kosova Enver Hoxhaj kaže da Kosovo rizikuje članstvo u međunarodnim organizacijama, jer su priznanja znače glasove za Kosovo.
"To je veliki udar na suverenitet Kosova, to je divlja kampanja Srbije, koja se dešava na različitim nivoima i posljednja je šansa da Vlada [premijera Albina] Kurtija sastavi akcioni plan, strategiju i da se ode gdje god Srbija tvrdi da može doći do novih povlačenja ili sprečiti ih", kaže Hoxhaj.
Visoka ocjenjuje da povlačenja priznanja mogu biti i masovnija.
"Što se više povlačenja priznanja bude dešavalo, biće ih više. To je loša stvar, oni imaju određeni efekat kao grudva snijega – kada taj proces krene, može da skrene u nepoželjnom pravcu", zaključuje Visoka.
Kosovo je nezavisnost proglasilo 17. februara 2008. godine, skoro deceniju nakon završetka rata i povlačenja srpskih snaga.
Međunarodni sud pravde je 2010. godine zaključio da nezavisnost Kosova "nije u suprotnosti sa međunarodnim pravom".
Više od 100 zemalja koje su priznale Kosovo, tu odluku su donele u godini proglašenja nezavisnosti, 2008.
Od zemalja na Zapadnom Balkanu, pored Srbije, Kosovo ne priznaje još Bosna i Hercegovina.
Od zemalja Evropske unije, Kosovo ne priznaju Grčka, Rumunija, Španija, Slovačka i Kipar.
[Video objavljen 16. februara 2018.]
Posljednje priznanje Kosovo je dobilo od Izraela, u februaru 2021. godine.
Međutim, to priznanje je bilo dio Vašingtonskog sporazuma između Kosova i Srbije o normalizaciji ekonomskih odnosa, koji je potpisan 4. septembra 2020. godine u prisustvu tadašnjeg američkog predsjednika Donalda Trumpa.
Kosovo od 2011. godine, pod pokroviteljstvom Evropske unije, vodi dijalog sa Srbijom o normalizaciji odnosa. Taj proces podržavaju i Sjedinjene Države.
Ministar spoljnih poslova Togoa Robert Disej (Dussey) je 16. januara najavio povlačenje priznanja Kosova, nakon sastanka sa ministrom spoljnih poslova Srbije, Ivicom Dačićem.
Prema tvrdnjama zvaničnog Beograda, Togo – država u zapadnoj Africi – nije jedina koja je donela ovakvu odluku.
Predsednik Srbije Aleksandar Vučić je početkom januara rekao da je još devet zemalja donelo odluku da isto postupe.
Radio Slobodna Evropa (RSE) se obratio Ministarstvu spoljnih poslova i dijaspore Kosova po ovom pitanju, ali do objavljivanja teksta odgovor nije stigao.
Kada je moguće povući priznanje?
Gzim Visoka, profesor studija za mir i konflikt na Univerzitetu u Dablinu u Irskoj, povlačenje priznanja nezavisnosti opisuje kao "neuređene međunarodne akte", koji, kako kaže, nisu dobro regulisani u međunarodnom pravu, odnosno "ostavljaju prostor za nedoumice, nesporazume, ali i manipulacije".
Objašnjava da povlačenje priznanja nezavisnosti jedne zemlje ima smisla samo u slučajevima kada su se od priznavanja nezavisnosti promjenile okolnosti – na primjer, kada se jedna država spoji sa drugom ili izgubi teritoriju.
U tom kontekstu navodi da se deklaracija o nezavisnosti – za koju je Međunarodni sud pravde 2010. utvrdio da nije u suprotnosti sa međunarodnim pravom – nije promjenila.
Ocjenjuje da su zato povlačenja priznanja posljedica kampanje koju vodi Srbija.
"U suštini, povlačenje priznanja ne dolazi kao rezultat volje zemlje koja je povukla priznanje, već dolazi kao proizvod pritiska bivše matične ili bazne države, koja povlačenje priznanja koristi kao instrument da ucjenjuje, podriva i nanosi štetu novoj državi ili državi pred priznanjem", kaže Visoka za RSE.
Togo je priznao nezavisnost Kosova 2014. godine, u vrijeme kada je ministar spoljnih poslova Kosova bio Enver Hodžaj (Hoxhaj) iz redova Demokratske partije Kosova.
Aktuelni šef diplomatije Togoa Robert Disej je podržao Hoxhajevu kandidaturu na izborima za premijera Kosova 2021. godine.
Hodžaj kaže da nakon 2021. godine nije imao kontakt sa Dusijem, a za povlačenje priznanja krivi aktuelnu Vladu Kosova.
"Kosovo u posljednje dvije godine uopšte ne razvija diplomatsku komunikaciju, niti bilateralne posjete, u vrijeme kada Srbija vodi prljavu kampanju protiv Kosova. Dakle, dešava se i povlačenje priznanja", kaže Hoxhaj za RSE.
Ministarka spoljnih poslova i dijaspore Kosova Donika Grvala (Donika Gërvalla-Schwarz) izjavila je 16. januara da se povlačenje priznanja Kosova od Togoa "dogodilo 2019. godine", te da su kosovske diplomate intenzivirale sastanke sa svojim kolegama koji dolaze iz zemalja za koje Srbija tvrdi da su povukle priznanje Kosova.
Srbija godinama unazad vodi kampanju za povlačenje priznanja Kosova.
Jednogodišnji moratorijum iz Vašingtonskog sporazuma, kojim se Srbija obavezala da će prestati sa kampanjom, a Kosovo da neće tražiti prijem u međunarodne organizacije, istekao je septembra 2021.
Ministar spoljnih poslova Srbije Ivica Dačić je ranije rekao da je cilj Beograda da broj zemalja koje priznaju Kosovo padne ispod polovine članica Ujedinjenih nacija, odnosno ispod 193.
Na sajtu Ministarstva spoljnih poslova Kosova je spisak 117 zemalja za koje se tvrdi da priznaju nezavisnost Kosova. Među njima je i Togo.
Visoka navodi da zemlje sa razvijenom demokratijom i tradicijom u diplomatiji ne koriste praksu povlačenja priznanja, a kao primjer navodi pristup zapadnih zemalja u odnosu na Iran kojem, uprkos nesuglasicama, nisu povukle priznanje.
"U većini slučajeva došlo je do povlačenja priznanja od oko 15 do 20 zemalja koje su uglavnom postkolonijalne zemlje, koje nemaju dugu diplomatsku tradiciju i poznate su po promenljivoj spoljnoj politici, koju menjaju u zavisnosti od finansijske pomoći, ekonomske, čak i vojne, koju dobijaju od regionalnih ili međunarodnih sila", kaže Visoka.
Prema njegovim riječima, upravo to je razlog što Egipat "zamrznuo" odluku o priznavanju Kosova.
Međutim, Visoka ukazuje da i zamrzavanje odnosa može da donese posljedice.
"Zamrzavanje priznanja je kao čin koji šalje signale, onda se pogađate, jer se proces može preokrenuti", objašnjava Visoka i dodaje da se ta povlačenja priznavanja onda koriste za ucjenu kosovske strane, da pravi kompromise u dijalogu za normalizaciju odnosa sa Srbijom, uz posredovanje Evropske unije.
Koje su posljedice povlačenja priznanja?
Stručnjak za međunarodno pravo Gzim Visoka navodi da je Srbija krenula u kampanju za povlačenje priznanja 2017. godine, kako bi izvršila pritisak na Kosovo jer je odbilo da primeni Sporazuma o formiranju Zajednice opština sa srpskom većinom.
Dogovor o Zajednici je postignut u okviru dijaloga Kosova i Srbije i kamen je spoticanja u nastavku procesa normalizacije odnosa. Dok Beograd insistira da se on realizuje Priština to odbija uz obrazloženje da nije u skladu sa Ustavom Kosova.
"To je na izvestan način bila diplomatska agresija i pritisak Srbije, koristi se kao diplomatsko oružje da pokaže Kosovu da ako ne napravi ustupke ili kompromise, može da se suoči sa povlačenjem priznanja, da izgubi međunarodna priznanja i prestane da postoji kao nezavisna država", kaže Visoka.
Poslanik u Skupštini Kosova iz redova Demokratske partije Kosova Enver Hoxhaj kaže da Kosovo rizikuje članstvo u međunarodnim organizacijama, jer su priznanja znače glasove za Kosovo.
"To je veliki udar na suverenitet Kosova, to je divlja kampanja Srbije, koja se dešava na različitim nivoima i posljednja je šansa da Vlada [premijera Albina] Kurtija sastavi akcioni plan, strategiju i da se ode gdje god Srbija tvrdi da može doći do novih povlačenja ili sprečiti ih", kaže Hoxhaj.
Visoka ocjenjuje da povlačenja priznanja mogu biti i masovnija.
"Što se više povlačenja priznanja bude dešavalo, biće ih više. To je loša stvar, oni imaju određeni efekat kao grudva snijega – kada taj proces krene, može da skrene u nepoželjnom pravcu", zaključuje Visoka.
Nezavisnost Kosova
Kosovo je nezavisnost proglasilo 17. februara 2008. godine, skoro deceniju nakon završetka rata i povlačenja srpskih snaga.
Međunarodni sud pravde je 2010. godine zaključio da nezavisnost Kosova "nije u suprotnosti sa međunarodnim pravom".
Više od 100 zemalja koje su priznale Kosovo, tu odluku su donele u godini proglašenja nezavisnosti, 2008.
Od zemalja na Zapadnom Balkanu, pored Srbije, Kosovo ne priznaje još Bosna i Hercegovina.
Od zemalja Evropske unije, Kosovo ne priznaju Grčka, Rumunija, Španija, Slovačka i Kipar.
[Video objavljen 16. februara 2018.]
Posljednje priznanje Kosovo je dobilo od Izraela, u februaru 2021. godine.
Međutim, to priznanje je bilo dio Vašingtonskog sporazuma između Kosova i Srbije o normalizaciji ekonomskih odnosa, koji je potpisan 4. septembra 2020. godine u prisustvu tadašnjeg američkog predsjednika Donalda Trumpa.
Kosovo od 2011. godine, pod pokroviteljstvom Evropske unije, vodi dijalog sa Srbijom o normalizaciji odnosa. Taj proces podržavaju i Sjedinjene Države.
