Građanka Sjeverne Mitrovice kaže da je njena porodica, kao i većina, nastavila sa rudarenjem kriptovaluta, jer je elektrosnabdjevanje stabilno, a akcije zaplene od strane policije su "prestale".
Zato su mašine ponovo uključene, nakon prvobitnog iskjučenja.
Sjeverna Mitrovica je jedna od četiri opština sa srpskom većinom na sjeveru Kosova.
Ona navodi da se njena porodica bavi ovim poslom uprkos akcijama Policije Kosova koja oduzima opremu za proizvodnju kriptovaluta zbog energetske krize. Poznato je da uređaji koji proizvode kriptovalute troše puno struje, ali ova sagovornica RSE kaže da je u tom dijelu Kosova snabdjevanje električnom energijom stabilno.
Posljednja policijska akcija u okviru koje je oduzeta oprema za proizvodnju kriptovaluta je održana 1. februara i tom prilikom je u Lipljanu, na oko 17 kilometara od Prištine, zaplenjeno 127 grafičkih kartica.
"Jedini problem je što ne možemo da koristimo internet MTS doo, jer vjerovatno detektuje koliko je računara priključeno", kaže ona.
Dodaje da su neki ljudi, koji se bave proizvodnjom kriptovaluta, promjenili internet provajdere, ali nije željela da otkrije o kojim provajderima se tačno radi već je navela da osim kompanije MTS d.o.o ima i drugih koji pružaju iste usluge.
MTS d.o.o. je kompanija osnovana 2015. godine na osnovu Briselskog sporazuma Kosova i Srbije, a osnivač je sa udjelom od 100 odsto je Telekom Srbija.
Proizvodnja kriptovaluta na sjeveru Kosova je atraktivan biznis jer se u tom dijelu od rata na Kosovu 1999. godine ne plaćaju računi za utrošenu električnu energiju.
Institucije Kosova su proizvodnju kriptovaluta zabranile krajem decembra 2021. godine, nakon što su uvedene hitne mjere oko snabdjevanja električnom energijom zbog energetske krize.
Imajući u vidu da oprema za proizvodnju kriptovaluta troši puno struje, zabrana proizvodnje ovog digitalnog novca je uvedena kao mjera za smanjenje potrošnje električne energije. Zbog krize na svjetskom nivou, na Kosovu je bilo ugroženo redovno snabdevanje električnom enrgijom, zbog čega su na snagu stupile i nove, skuplje tarife.
Upravo zbog skuplje struje, u ovom trenutku proizvodnja kriptovaluta, osim u opštinama na sjeveru gdje se računi ne plaćaju, nije isplativa.
Takođe, odluka o zabrani proizvodnje kriptovaluta širom Kosova je i dalje na snazi.
Do sada je Policija Kosova zaplenila preko 600 uređaja za proizvodnju digitalnog novca i grafičkih kartica.
Zamjenik direktora Policije Kosova za region sjever Besim Hoti na pitanje da li je bilo nekih akcija policije vezano za zaplenu mašina za rudarenje, kaže da u posljednjem periodu nije i da su do sada bile dvije akcije.
Kakva bi to bila akcija ako je najavljujemo, odgovorio je Hoti na pitanje da li će biti sličnih akcija.
RSE se obratio i centralnoj direkciji Policije Kosova u Prištini sa pitanjem da li se preduzimaju radnje za identifikaciju i konfiskaciju opreme za proizvodnju kriptovaluta, međutim precizan odgovor nije stigao.
Ni Ministarstvo unutrašnjih poslova Kosova nije željelo da komentariše činjenicu da se na sjeveru Kosova i dalje proizvode kriptovalute.
Iz Carine Kosova za RSE navode da je u akcijama, u saradnji sa institucijama, zaplenjena oprema za koju vlasnici nisu imali dokaz da je ocarinjena.
Od početka godine je, prema podacima Carine, u Južnoj Mitrovici zaplenjena oprema za proizvodnju kriptovaluta sa 67 grafičkih kartica, a u Prištini sa 39 grafičkih kartica. U Leposaviću, opštini na sjeveru Kosova, zaplenjena su 272 Antminera [oprema za proizvodnju poznate kriptovalute Bitcoin].
Ta akcija u Leposaviću je bila jedna od većih jer je izvedena u takozvanoj „farmi“ za proizvodnju kriptovaluta.
Iz Carine Kosova kažu da je tokom 2021. godine u Prištini zaplenjeno 34 Riga uređaja za proizvodnju kriptovaluta sa grafičkim karticama, dok je u decembru u Gnjilanu zaplenjeno 33 Riga uređaja sa grafičkim karticama.
Prethodno je iz Carine Kosova za RSE rečeno da su tokom 2021. godine na Kosovo uvezeni Antminer uređaji za proizvodnju bitcoin kriptovaluta u vrijednosti oko 3.000 eura, dok su grafičke kartice uvezene u vrijednosti od 583.000.
Carina navodi da su građani Kosova u opremu za proizvodnju kriptovaluta najviše ulagali 2017/2018 godine.
Baš na ljeto 2018. godine, Kosovski operater elektroenergetskog sistema, prenosa i tržišta (KOSTT) je saopštio da je zabilježeno povećanje potrošnje električne energije u opštinama na sjeveru Kosova za preko 20 odsto.
Iako su iz kompanije MTS za RSE rekli kako ne mogu da potvrde ko tačno koristi internet za rudarenje kriptovaluta, neki drugi koji se bave sličnim poslovima tvrde suprotno.
S druge stane Petar Gvozdenović, vlasnik provajdera iz Sjeverne Mitrovice na pitanje da li može kao internet provajder da detektuje da li korisnik koristi internet za rudarenje kriptovaluta kaže da može, ali da bi to bilo izmedju ostalog kršenje prava korisnika.
"Odnosno, trebalo bi da kontrolišemo svaki uređaj postavljen kod korisnika, da izvršimo kontrolu, i mislim da to internet provajder ne bi trebalo da radi", navodi.
Između ostalog, kontrola kriptorudarenja može da se izvrši na mnogo drugih načina, u smislu zabrane portova, zabrane protokola ili zabrane pristupa sajtovima za kritpovalute, tj. serverima za rudarenje, kaže Gvozdenović.
Granit (Kadolli) Kadoli, koji se do skoro bavio proizvodnjom kriptovaluta, za RSE objašnjava koji su najjednostavniji načini da se identifikuju ljudi koji krše odluku Vlade o zabrani proizvodnje kriptovaluta.
Kako kaže, postoje dvije mogućnosti za tako nešto: putem uvida u količinu utrošene energije i putem internet provajdera.
„Automatski se to [proizvodnja kriptovaluta] zna po cijeni (računa) električne energije, jer su veliki, ali se može saznati i od internet provajdera koji obezbjeđuju internet na teritoriji gde Kosovo ima pristup. Koliko znam, na Kosovu postoje internet provajderi, ali postoje i oni iz Srbije. Oni [koji proizvode kriptovalute] mogu da koriste internet za linkove iz Srbije“, kaže Kadoli.
To, navodi on, otežava identifikaciju onih koji i dalje koriste opremu za proizvodnju.
Ipak, Kadoli napominje da ima saznanja da su ljudi širom Kosova prestali sa proizvodnjom kriptovaluta jer je, zbog skuplje struje, taj posao sada neisplativ.
Kriptovaluta je vrsta digitalnog novca, decentralizovana, zasnovana na “blockchain” tehnologiji. “Blockchain” je baza podataka koja sadrži informacije o digitalnim transakcijama.
U praksi, to je nešto poput kupoprodajne knjige, raspodjeljene širom svijeta putem računara.
Bitcoin se kopa pomoću kompjutera, tj. korištenjem procesorskog vremena i distribucije u bitcoin mreži, uz pomoć matematičke formule.
Za razliku od eura ili američkog dolara, ne postoji centralna vlast koja upravlja i čuva vrijednost kriptovalute.
Te obaveze su raspodjeljene između korisnika kriptovaluta, putem interneta.
Bitcoin je prva kriptovaluta koju je 2008. godine predstavio Satoshi Nakamoto u dokumentu „Bitcoin: elektronski keš sistem“.
Za proizvodnju kriptovaluta troši se velika količina električne energije jer se koriste računari koji vrše proračune za verifikaciju transakcija.
Sjeverna Mitrovica je jedna od četiri opština sa srpskom većinom na sjeveru Kosova.
Ona navodi da se njena porodica bavi ovim poslom uprkos akcijama Policije Kosova koja oduzima opremu za proizvodnju kriptovaluta zbog energetske krize. Poznato je da uređaji koji proizvode kriptovalute troše puno struje, ali ova sagovornica RSE kaže da je u tom dijelu Kosova snabdjevanje električnom energijom stabilno.
Posljednja policijska akcija u okviru koje je oduzeta oprema za proizvodnju kriptovaluta je održana 1. februara i tom prilikom je u Lipljanu, na oko 17 kilometara od Prištine, zaplenjeno 127 grafičkih kartica.
"Jedini problem je što ne možemo da koristimo internet MTS doo, jer vjerovatno detektuje koliko je računara priključeno", kaže ona.
Dodaje da su neki ljudi, koji se bave proizvodnjom kriptovaluta, promjenili internet provajdere, ali nije željela da otkrije o kojim provajderima se tačno radi već je navela da osim kompanije MTS d.o.o ima i drugih koji pružaju iste usluge.
MTS d.o.o. je kompanija osnovana 2015. godine na osnovu Briselskog sporazuma Kosova i Srbije, a osnivač je sa udjelom od 100 odsto je Telekom Srbija.
Proizvodnja kriptovaluta na sjeveru Kosova je atraktivan biznis jer se u tom dijelu od rata na Kosovu 1999. godine ne plaćaju računi za utrošenu električnu energiju.
Institucije bez komentara
Institucije Kosova su proizvodnju kriptovaluta zabranile krajem decembra 2021. godine, nakon što su uvedene hitne mjere oko snabdjevanja električnom energijom zbog energetske krize.
Imajući u vidu da oprema za proizvodnju kriptovaluta troši puno struje, zabrana proizvodnje ovog digitalnog novca je uvedena kao mjera za smanjenje potrošnje električne energije. Zbog krize na svjetskom nivou, na Kosovu je bilo ugroženo redovno snabdevanje električnom enrgijom, zbog čega su na snagu stupile i nove, skuplje tarife.
Upravo zbog skuplje struje, u ovom trenutku proizvodnja kriptovaluta, osim u opštinama na sjeveru gdje se računi ne plaćaju, nije isplativa.
Takođe, odluka o zabrani proizvodnje kriptovaluta širom Kosova je i dalje na snazi.
Do sada je Policija Kosova zaplenila preko 600 uređaja za proizvodnju digitalnog novca i grafičkih kartica.
Zamjenik direktora Policije Kosova za region sjever Besim Hoti na pitanje da li je bilo nekih akcija policije vezano za zaplenu mašina za rudarenje, kaže da u posljednjem periodu nije i da su do sada bile dvije akcije.
Kakva bi to bila akcija ako je najavljujemo, odgovorio je Hoti na pitanje da li će biti sličnih akcija.
RSE se obratio i centralnoj direkciji Policije Kosova u Prištini sa pitanjem da li se preduzimaju radnje za identifikaciju i konfiskaciju opreme za proizvodnju kriptovaluta, međutim precizan odgovor nije stigao.
Ni Ministarstvo unutrašnjih poslova Kosova nije željelo da komentariše činjenicu da se na sjeveru Kosova i dalje proizvode kriptovalute.
Šta kažu u Carini Kosova?
Iz Carine Kosova za RSE navode da je u akcijama, u saradnji sa institucijama, zaplenjena oprema za koju vlasnici nisu imali dokaz da je ocarinjena.
Od početka godine je, prema podacima Carine, u Južnoj Mitrovici zaplenjena oprema za proizvodnju kriptovaluta sa 67 grafičkih kartica, a u Prištini sa 39 grafičkih kartica. U Leposaviću, opštini na sjeveru Kosova, zaplenjena su 272 Antminera [oprema za proizvodnju poznate kriptovalute Bitcoin].
Ta akcija u Leposaviću je bila jedna od većih jer je izvedena u takozvanoj „farmi“ za proizvodnju kriptovaluta.
Iz Carine Kosova kažu da je tokom 2021. godine u Prištini zaplenjeno 34 Riga uređaja za proizvodnju kriptovaluta sa grafičkim karticama, dok je u decembru u Gnjilanu zaplenjeno 33 Riga uređaja sa grafičkim karticama.
Prethodno je iz Carine Kosova za RSE rečeno da su tokom 2021. godine na Kosovo uvezeni Antminer uređaji za proizvodnju bitcoin kriptovaluta u vrijednosti oko 3.000 eura, dok su grafičke kartice uvezene u vrijednosti od 583.000.
Carina navodi da su građani Kosova u opremu za proizvodnju kriptovaluta najviše ulagali 2017/2018 godine.
Baš na ljeto 2018. godine, Kosovski operater elektroenergetskog sistema, prenosa i tržišta (KOSTT) je saopštio da je zabilježeno povećanje potrošnje električne energije u opštinama na sjeveru Kosova za preko 20 odsto.
Internet provajderi 'znaju' ko proizvodi kriptovalute
Iako su iz kompanije MTS za RSE rekli kako ne mogu da potvrde ko tačno koristi internet za rudarenje kriptovaluta, neki drugi koji se bave sličnim poslovima tvrde suprotno.
S druge stane Petar Gvozdenović, vlasnik provajdera iz Sjeverne Mitrovice na pitanje da li može kao internet provajder da detektuje da li korisnik koristi internet za rudarenje kriptovaluta kaže da može, ali da bi to bilo izmedju ostalog kršenje prava korisnika.
"Odnosno, trebalo bi da kontrolišemo svaki uređaj postavljen kod korisnika, da izvršimo kontrolu, i mislim da to internet provajder ne bi trebalo da radi", navodi.
Između ostalog, kontrola kriptorudarenja može da se izvrši na mnogo drugih načina, u smislu zabrane portova, zabrane protokola ili zabrane pristupa sajtovima za kritpovalute, tj. serverima za rudarenje, kaže Gvozdenović.
Granit (Kadolli) Kadoli, koji se do skoro bavio proizvodnjom kriptovaluta, za RSE objašnjava koji su najjednostavniji načini da se identifikuju ljudi koji krše odluku Vlade o zabrani proizvodnje kriptovaluta.
Kako kaže, postoje dvije mogućnosti za tako nešto: putem uvida u količinu utrošene energije i putem internet provajdera.
„Automatski se to [proizvodnja kriptovaluta] zna po cijeni (računa) električne energije, jer su veliki, ali se može saznati i od internet provajdera koji obezbjeđuju internet na teritoriji gde Kosovo ima pristup. Koliko znam, na Kosovu postoje internet provajderi, ali postoje i oni iz Srbije. Oni [koji proizvode kriptovalute] mogu da koriste internet za linkove iz Srbije“, kaže Kadoli.
To, navodi on, otežava identifikaciju onih koji i dalje koriste opremu za proizvodnju.
Ipak, Kadoli napominje da ima saznanja da su ljudi širom Kosova prestali sa proizvodnjom kriptovaluta jer je, zbog skuplje struje, taj posao sada neisplativ.
Šta su kriptovalute?
Kriptovaluta je vrsta digitalnog novca, decentralizovana, zasnovana na “blockchain” tehnologiji. “Blockchain” je baza podataka koja sadrži informacije o digitalnim transakcijama.
U praksi, to je nešto poput kupoprodajne knjige, raspodjeljene širom svijeta putem računara.
Bitcoin se kopa pomoću kompjutera, tj. korištenjem procesorskog vremena i distribucije u bitcoin mreži, uz pomoć matematičke formule.
Za razliku od eura ili američkog dolara, ne postoji centralna vlast koja upravlja i čuva vrijednost kriptovalute.
Te obaveze su raspodjeljene između korisnika kriptovaluta, putem interneta.
Bitcoin je prva kriptovaluta koju je 2008. godine predstavio Satoshi Nakamoto u dokumentu „Bitcoin: elektronski keš sistem“.
Za proizvodnju kriptovaluta troši se velika količina električne energije jer se koriste računari koji vrše proračune za verifikaciju transakcija.
