Neco, dođi malo, ne znam šta me pita – kaže Drilon (Maliqi) Maljići svom radniku Namanji Đorđeviću u fabrici Valimpex, koji mu pitanje novinara Radija Slobodna Evropa (RSE) prevodi na albanskom - "kakvi su radnici?".
Na to Drilon Maljići kroz osmjeh kaže: "Jako su dobri" i dodaje da nikada nije bilo problema.
Drilon je šef proizvodnje u fabrici Valimpex u Čaglavici, opština Gračanica sa većinskim srpskim stanovništvom nedaleko od Prištine.
Fabrika se, pored ostalog, bavi proizvodnjom kuhinjskih folija. Broji oko 30 radnika, ali su u proizvodnji zaposleni samo Srbi iz sela sa teritorije opštine Gračanica.
Ukupno ih je sedam, a Nemanja Đorđević (24) je jedan od njih. U Valimpexu je počeo da radi prije pet godina, gotovo odmah nakon završene srednje škole.
Zadovoljan je što ima posao i napominje da mu rad u proizvodnji nije težak jer imaju mašine kojima upravljaju.
"U kafićima da radim... ne vidim se u tome. Bolje je ovako. Jeste kod Albanaca, ali šta ima veze, svi smo ljudi. Bitno je da ima posla, da može da se radi, preživi", kaže Nemanja za RSE.
Nemanja je naučio i osnove albanskog jezika, pa bez problema može da komunicira sa svojim kolegama iz albanske zajednice.
"Malo po malo, naučio sam. Ne baš sve, ali da se sporazumijemo - znam", kaže ovaj Srbin iz Lapljeg Sela, opština Gračanica, sa kojim je ekipa Radio Slobodna Evropa razgovarala na Međunarodni dan tolerancije koji se obilježava svakog 16. novembra.
Riječ je o jednoj od deset opština sa većinskim srpskim stanovništvom na Kosovu, odnosno jednoj od šest opština geografski nepovezanih južno od rijeke Ibar. Četiri teritorijalno uvezane većinski srpske opštine su na sjeveru Kosova.
Pitanje položaja srpskih zajednica predmet je pregovora koje uz posredovanje Brisela, deset godina vode Vlade Kosova i Srbije. Jedno od pitanja koje blokira pregovarački proces jeste i neuspjeh formiranja Zajednice srpskih opština, na čemu insistira Beograd, a o čemu prethodne vlasti na Kosovu nisu postigle saglasnost, dok se akutelna Vlada premijera Aljbina (Albin) Kurtija tome protivi.
Daleko od kancelarija i konferencijskih sala na kojima se odvijaju pregovori, obilježeni sa više padova nego uspjeha, prolaze godine građanima obe nacionalnosti. Albanaca koji od 2008. godine žive u nezavisnoj državi koju je po podacima Kosova priznalo 117 država svijeta, te manjinskih Srba čijim predstavnicima je garantovano deset mjesta u Pralamentu, jedno u vladi, i koji upravalju u svih deset srpskih enklava.
Nemanjin šef je Albanac, Drilon Maljići, koji pomalo govori i razume srpski jezik, kaže da nemaju nikakvih problema u komunikaciji.
Na pitanje koji jezik koriste dok pričaju, Drilon kaže: "Gjysë, gjysë – malo tako, malo ovako", aludirajući na to da u komunikaciji koriste i srpski i albanski jezik.
Gjys je albanska riječ koja u prevodu na srpski znači - pola.
Zaposleni Srbi u proizvodnom procesu fabrike Valimpex (16. novembar 2021.)
Nemanja priča da se radnici fabrike Valimpex, Srbi i Albanci, druže i van posla.
"Ima kolega koji rade i u razvozu. Često odemo na kafu ili neko pivo i nikada nisam imao problema. Idemo sa njima i na proslavu Nove godine", riječi su Nemanje.
Direktor fabrike Memlji Duši (desno) u razgovoru sa radnikom Nemanjom Đorđevićem (lijevo), 16. novembar 2021.
Za vlasnika fabrike Memljija Dušija (Memli Dushi) je važnije da se posao završi na vrijeme, a ne koje nacionalnosti mu je radnik.
Memli u izjavi za RSE objašnjava da je radnike tražio i putem oglasa na lokalnom radiju u Gračanici jer je hteo da zaposli lokalce.
Fabrika Valimpex je otvorena još 1994. godine kao porodični biznis u Prištini. Potom je 2015. godine izmještena u Čaglavicu, opštine Gračanica na oko sedam kilometara od Prištine. Zaposleni Srbi u ovoj fabrici uglavnom dolaze iz susjednog mesta, Lapljeg Sela.
"U interesu nam je da imamo lokalne radnike, prvo zbog prevoza. Da dovodimo radnike iz Prištine - to bi bio trošak za nas, a i momcima koji ovdje rade je dobro, blizu im je [posao]. Ljeti dolaze i biciklom na posao", kaže Memli.
Valimpex se bavi i proizvodnjom kuhinjskih folija (16. novembar 2021.)
Osim aluminijumske i samolepljive kuhinjske folije, u Valimpexu se proizvodi i papor za pečenje, kese za zamrzivač, kao i ambalaža ili pakovanja za hranu za jednokratnu upotrebu.
Na godišnjem nivou se proizvede više od jedne tone folije brenda "Sharm", a vlasnik fabrike navodi da nemaju problema o plasmanu na kosovsko tržište.
U planu im je razvijanje izvoza.
"Naš fokus je na izvozu. Za sada ne izvozimo puno, a cilj nam da se najprije probijemo na tržište u zemljama regiona. Imamo strategiju i za zemlje Evropske unije", kaže Duši.
Valimpex nije jedina multietnička fabrika na Kosovu. RSE je i ranije pisao o radu u multietničkom okruženju. Zaposleni iz redova srpske i albanske zajednice ističu da im je posao važniji od politike i nacionalnosti.
Drilon je šef proizvodnje u fabrici Valimpex u Čaglavici, opština Gračanica sa većinskim srpskim stanovništvom nedaleko od Prištine.
Fabrika se, pored ostalog, bavi proizvodnjom kuhinjskih folija. Broji oko 30 radnika, ali su u proizvodnji zaposleni samo Srbi iz sela sa teritorije opštine Gračanica.
Ukupno ih je sedam, a Nemanja Đorđević (24) je jedan od njih. U Valimpexu je počeo da radi prije pet godina, gotovo odmah nakon završene srednje škole.
Zadovoljan je što ima posao i napominje da mu rad u proizvodnji nije težak jer imaju mašine kojima upravljaju.
"U kafićima da radim... ne vidim se u tome. Bolje je ovako. Jeste kod Albanaca, ali šta ima veze, svi smo ljudi. Bitno je da ima posla, da može da se radi, preživi", kaže Nemanja za RSE.
Nemanja je naučio i osnove albanskog jezika, pa bez problema može da komunicira sa svojim kolegama iz albanske zajednice.
"Malo po malo, naučio sam. Ne baš sve, ali da se sporazumijemo - znam", kaže ovaj Srbin iz Lapljeg Sela, opština Gračanica, sa kojim je ekipa Radio Slobodna Evropa razgovarala na Međunarodni dan tolerancije koji se obilježava svakog 16. novembra.
Život u deceniji pregovora
Riječ je o jednoj od deset opština sa većinskim srpskim stanovništvom na Kosovu, odnosno jednoj od šest opština geografski nepovezanih južno od rijeke Ibar. Četiri teritorijalno uvezane većinski srpske opštine su na sjeveru Kosova.
Pitanje položaja srpskih zajednica predmet je pregovora koje uz posredovanje Brisela, deset godina vode Vlade Kosova i Srbije. Jedno od pitanja koje blokira pregovarački proces jeste i neuspjeh formiranja Zajednice srpskih opština, na čemu insistira Beograd, a o čemu prethodne vlasti na Kosovu nisu postigle saglasnost, dok se akutelna Vlada premijera Aljbina (Albin) Kurtija tome protivi.
Daleko od kancelarija i konferencijskih sala na kojima se odvijaju pregovori, obilježeni sa više padova nego uspjeha, prolaze godine građanima obe nacionalnosti. Albanaca koji od 2008. godine žive u nezavisnoj državi koju je po podacima Kosova priznalo 117 država svijeta, te manjinskih Srba čijim predstavnicima je garantovano deset mjesta u Pralamentu, jedno u vladi, i koji upravalju u svih deset srpskih enklava.
Učenje jezika kroz posao
Nemanjin šef je Albanac, Drilon Maljići, koji pomalo govori i razume srpski jezik, kaže da nemaju nikakvih problema u komunikaciji.
Na pitanje koji jezik koriste dok pričaju, Drilon kaže: "Gjysë, gjysë – malo tako, malo ovako", aludirajući na to da u komunikaciji koriste i srpski i albanski jezik.
Gjys je albanska riječ koja u prevodu na srpski znači - pola.
Zaposleni Srbi u proizvodnom procesu fabrike Valimpex (16. novembar 2021.)
Druženje i van posla
Nemanja priča da se radnici fabrike Valimpex, Srbi i Albanci, druže i van posla.
"Ima kolega koji rade i u razvozu. Često odemo na kafu ili neko pivo i nikada nisam imao problema. Idemo sa njima i na proslavu Nove godine", riječi su Nemanje.
Direktor fabrike Memlji Duši (desno) u razgovoru sa radnikom Nemanjom Đorđevićem (lijevo), 16. novembar 2021.
Za vlasnika fabrike Memljija Dušija (Memli Dushi) je važnije da se posao završi na vrijeme, a ne koje nacionalnosti mu je radnik.
Memli u izjavi za RSE objašnjava da je radnike tražio i putem oglasa na lokalnom radiju u Gračanici jer je hteo da zaposli lokalce.
Fabrika Valimpex je otvorena još 1994. godine kao porodični biznis u Prištini. Potom je 2015. godine izmještena u Čaglavicu, opštine Gračanica na oko sedam kilometara od Prištine. Zaposleni Srbi u ovoj fabrici uglavnom dolaze iz susjednog mesta, Lapljeg Sela.
"U interesu nam je da imamo lokalne radnike, prvo zbog prevoza. Da dovodimo radnike iz Prištine - to bi bio trošak za nas, a i momcima koji ovdje rade je dobro, blizu im je [posao]. Ljeti dolaze i biciklom na posao", kaže Memli.
Valimpex se bavi i proizvodnjom kuhinjskih folija (16. novembar 2021.)
Planovi za budućnost – izvoz van Kosova
Osim aluminijumske i samolepljive kuhinjske folije, u Valimpexu se proizvodi i papor za pečenje, kese za zamrzivač, kao i ambalaža ili pakovanja za hranu za jednokratnu upotrebu.
Na godišnjem nivou se proizvede više od jedne tone folije brenda "Sharm", a vlasnik fabrike navodi da nemaju problema o plasmanu na kosovsko tržište.
U planu im je razvijanje izvoza.
"Naš fokus je na izvozu. Za sada ne izvozimo puno, a cilj nam da se najprije probijemo na tržište u zemljama regiona. Imamo strategiju i za zemlje Evropske unije", kaže Duši.
Valimpex nije jedina multietnička fabrika na Kosovu. RSE je i ranije pisao o radu u multietničkom okruženju. Zaposleni iz redova srpske i albanske zajednice ističu da im je posao važniji od politike i nacionalnosti.
