Evropska unija nije samo procedura, već je i ideja (građanska, politička, kulturna, civilizacijska, na kraju krajeva).
Ako me sjećanje ne vara, ovo je jedna od izjava Zorana Đinđića, pokojnog premijera prve demokratske Vlade Srbije, nakon promjena 5. oktobra (2000-te godine), koja je sada, vjerovatno, aktuelnija nego kada je izrečena, prije više od deset godina.
Đinđić je na ovaj način namjeravao da upozori tadašnji zvanični Brisel (koji je, usput rečeno, bio deset puta bolje organizovan nego sadašnji), da kasni sa integracijom država Balkana u EU, nakon završetka epohe ratova i tragedija na teritorijama bivše SFRJ.
Na kraju krajeva, francusko-njemačka ideja je izrodila prvo Evropsku ekonomsku zajednicu, (koja je evoluirala ranih devedesetih u EU), a tek nakon toga su nastale procedure, koje sa protokom vremena postaju sve zamršenije, sve komplikovanije, sve problematičnije.
Ideja je bila jasna: Nakon tragedije Evrope, u onom novom tridesetogodišnjem ratu (1914-1945), koja je gotovo uništila Stari kontinent, Evropa je trebalo da pronađe mir koji će trajati decenijama i stoljećima, bar što se tiče novih ratnih izazova koji bi nastali u samoj Evropi, od strane velikih evropskih država.
Sa druge strane, stvaranje NATO pakta (1949. godine), kojeg je zapravo incirala Velika Britanija, a prihvatila Amerika, trebalo je da sačuva mir u novonastalom međunarodnom redu/poretku, nakon početka „Hladnog Rata“ između SAD i Sovjetskog Saveza.
Zbog razno raznih razloga, koje je Dušan vrlo tačno opisao u svojoj prethodnoj kolumni, Evropska unija se u proteklih desetak godina, svela na proceduru, i negdje je, putem, izgubila onu svoju bazičnu ideju, zbog koje je stvorena, i zbog koje treba da postoji i nadalje.
Poznato je da u politici, u bilo kakvoj, sem onog Plana A, (najbolji mogući scenario), uvijek treba da postoji i ovaj rezervni Plan B. Ali Evropska unija nema Plan B, i ne može ga ni imati.
Ne može da postoji EU sa nekoliko brzina – njemački prijedlog koji je bio razmatran prije par godina, ili pak ne može biti „Rezervne EU“, sa evropskom političkom zajednicom i EU na drugoj strani, kako je predložio u maju mjesecu ove godine, Emanuel Makron (Emmanuel Macron), predsjednik Francuske.
Tu ne može biti „nešto između“, kako bi se na neki način, Evropa istvoremeno podjelila na Evropske države „prvog i drugog reda“ (jasno je gdje bi se tu našlo, na primjer, šest država Zapadnog Balkana). Svaka podjela Evrope je poziv na nove istorijske sukobe i podjele.
Na drugoj strani, Dušan je apsolutno u pravu kada ističe da i „dan danas, EU nema sopstvenu geopoltičku strategiju koju imaju SAD, Rusija i Kina“.
Svima je jasno (a šta će ova jasnoća doneti u bliskoj budućnosti, to je vjerovatno, kako se kaže, pitanje od milion dolara) da je međunarodni poredak u Evropi srušen kao kula od karata u ranim jutarnjim satima 24. februara ove godine, kada su Ruske vojne trupe započele invaziju u Ukrajini.
Kakve će sve posljedice biti na ukupan međunarodni poredak, to treba tek da se vidi, ali jasno je da je ionako slaba snaga Ujedinjenih Nacija da sačuva mir u Svijetu, dodatno oslabila.
Svaki rat donosi novo crtanje granica. Ne samo među državama, ili unutar bivših država (kao što je bio slučaj i u bivšoj SRFJ), nego i između velikih sila, odnosi među kojima su bili i ostaće glavni nosioci jednog poretka.
Rat u Ukrajini koji još traje, i koji će po svemu sudeći trajati još mjesecima, ako ne i godinama, realno, doneo je jasne i sagledive posljedice po Evropsku uniju, to jest vratio je EU u godine odmah nakon završetka Drugog svjetskog rata.
Kao prvo, EU, bilo kakva EU, ne može da opstane bez NATO „pokrivača“ i bez jakog partnerstva sa Amerikom. Francuski predsjednik Makron, koji je sa pravom prije par godina tražio vojnu ulogu za EU, tokom zahladnelih odnosa sa Amerikom Donalda Trampa (Donald Trump), sada je sigurno uvjeren da bez NATO pakta ne može biti jake i stabilne Evrope.
Kao drugo, način na koji je navrat nanos (kako se kaže), Ukrajina dobila status kandidata za učlanjenje u Evropsku uniju (a da realno ne kontroliše ni sopstvenu teritoriju, niti ima dobre odnose sa susjedima, sa Rusijom i Bjelorusijom, zbog poznatih razloga), je poništila onu EU mantru „prvo procedura, pa onda učlanjenje“.
Na kraju krajeva, sve ono što se događalo u Ukrajini, od onog zimskog demokratskog prevrata 2014. godine, se vezuje za evropsku ideju, a ne sa ulaskom Ukrajine u NATO pakt. Vladimir Putin, Predsjednik Ruske Federacije, je tada procjenio da EU može da bude, ili da je već geopolitički činilac, bar što se tiče odnosa između Zapada i Rusije.
Kao treće, Evropska unija je od februara ove godine naovamo naterana da stvori svoju sopstvenu geopolitičku strategiju, ako ne želi da NATO pakt bude jedina takva „strategija“ za nju.
Šta će se u ovom smislu uraditi u Briselu, ostaje da se vidi u bliskoj budućnosti, i to će, po svemu sudeći, najviše zavisiti od jačine kohezicijskih snaga unutar EU. Ove sagledive posljedice po Evropsku uniju, zbog rata u Ukrajini, trebalo bi da donesu novu politiku EU prema Zapadnom Balkanu, koji je „Zapadan“ (kako kaže Dušan), samo po imenu, bar za sada.
Kao prvo, ako ostane na snazi politika „Prvo procedura, pa onda sve ostalo“, što se tiče proširenja EU prema jugoistočnoj Evropi (kako je bio prije njemački naziv za ovu stranu Evrope), problemi unutar država Zapadnog Balkana, u odnosima između njih, i na kraju krajeva, u odnosima sa EU, će rasti svakim danom sve više. Zvanični Brisel bi već ove godine trebalo da usvoji jasnu i vremenski određenu Strategiju za proširenje država Zapadnog Balkana.
Kao drugo, ovo proširenje (ili pak Strategija za proširenje), sa jasnom politikom EU, bi zapravo mogla biti prva jasna naznaka da je EU spremna da postane geopolitički činilac u sopstvenom dvorištu.
Kao treće, Strategija proširenja bi jasno stavila do znanja svima gdje su zapravo granice EU, ko je sve dio EU, i šta to znači za međunarodni poredak.
Unutar tih granica bi sigurno trebalo da budu i Kosovo i Srbija.
Piše: Blerim Shala (Bljerim Šalja)
Izvor: Kossev
Đinđić je na ovaj način namjeravao da upozori tadašnji zvanični Brisel (koji je, usput rečeno, bio deset puta bolje organizovan nego sadašnji), da kasni sa integracijom država Balkana u EU, nakon završetka epohe ratova i tragedija na teritorijama bivše SFRJ.
Na kraju krajeva, francusko-njemačka ideja je izrodila prvo Evropsku ekonomsku zajednicu, (koja je evoluirala ranih devedesetih u EU), a tek nakon toga su nastale procedure, koje sa protokom vremena postaju sve zamršenije, sve komplikovanije, sve problematičnije.
Ideja je bila jasna: Nakon tragedije Evrope, u onom novom tridesetogodišnjem ratu (1914-1945), koja je gotovo uništila Stari kontinent, Evropa je trebalo da pronađe mir koji će trajati decenijama i stoljećima, bar što se tiče novih ratnih izazova koji bi nastali u samoj Evropi, od strane velikih evropskih država.
Sa druge strane, stvaranje NATO pakta (1949. godine), kojeg je zapravo incirala Velika Britanija, a prihvatila Amerika, trebalo je da sačuva mir u novonastalom međunarodnom redu/poretku, nakon početka „Hladnog Rata“ između SAD i Sovjetskog Saveza.
Zbog razno raznih razloga, koje je Dušan vrlo tačno opisao u svojoj prethodnoj kolumni, Evropska unija se u proteklih desetak godina, svela na proceduru, i negdje je, putem, izgubila onu svoju bazičnu ideju, zbog koje je stvorena, i zbog koje treba da postoji i nadalje.
Poznato je da u politici, u bilo kakvoj, sem onog Plana A, (najbolji mogući scenario), uvijek treba da postoji i ovaj rezervni Plan B. Ali Evropska unija nema Plan B, i ne može ga ni imati.
Ne može da postoji EU sa nekoliko brzina – njemački prijedlog koji je bio razmatran prije par godina, ili pak ne može biti „Rezervne EU“, sa evropskom političkom zajednicom i EU na drugoj strani, kako je predložio u maju mjesecu ove godine, Emanuel Makron (Emmanuel Macron), predsjednik Francuske.
Tu ne može biti „nešto između“, kako bi se na neki način, Evropa istvoremeno podjelila na Evropske države „prvog i drugog reda“ (jasno je gdje bi se tu našlo, na primjer, šest država Zapadnog Balkana). Svaka podjela Evrope je poziv na nove istorijske sukobe i podjele.
Na drugoj strani, Dušan je apsolutno u pravu kada ističe da i „dan danas, EU nema sopstvenu geopoltičku strategiju koju imaju SAD, Rusija i Kina“.
Svima je jasno (a šta će ova jasnoća doneti u bliskoj budućnosti, to je vjerovatno, kako se kaže, pitanje od milion dolara) da je međunarodni poredak u Evropi srušen kao kula od karata u ranim jutarnjim satima 24. februara ove godine, kada su Ruske vojne trupe započele invaziju u Ukrajini.
Kakve će sve posljedice biti na ukupan međunarodni poredak, to treba tek da se vidi, ali jasno je da je ionako slaba snaga Ujedinjenih Nacija da sačuva mir u Svijetu, dodatno oslabila.
Svaki rat donosi novo crtanje granica. Ne samo među državama, ili unutar bivših država (kao što je bio slučaj i u bivšoj SRFJ), nego i između velikih sila, odnosi među kojima su bili i ostaće glavni nosioci jednog poretka.
Rat u Ukrajini koji još traje, i koji će po svemu sudeći trajati još mjesecima, ako ne i godinama, realno, doneo je jasne i sagledive posljedice po Evropsku uniju, to jest vratio je EU u godine odmah nakon završetka Drugog svjetskog rata.
Kao prvo, EU, bilo kakva EU, ne može da opstane bez NATO „pokrivača“ i bez jakog partnerstva sa Amerikom. Francuski predsjednik Makron, koji je sa pravom prije par godina tražio vojnu ulogu za EU, tokom zahladnelih odnosa sa Amerikom Donalda Trampa (Donald Trump), sada je sigurno uvjeren da bez NATO pakta ne može biti jake i stabilne Evrope.
Kao drugo, način na koji je navrat nanos (kako se kaže), Ukrajina dobila status kandidata za učlanjenje u Evropsku uniju (a da realno ne kontroliše ni sopstvenu teritoriju, niti ima dobre odnose sa susjedima, sa Rusijom i Bjelorusijom, zbog poznatih razloga), je poništila onu EU mantru „prvo procedura, pa onda učlanjenje“.
Na kraju krajeva, sve ono što se događalo u Ukrajini, od onog zimskog demokratskog prevrata 2014. godine, se vezuje za evropsku ideju, a ne sa ulaskom Ukrajine u NATO pakt. Vladimir Putin, Predsjednik Ruske Federacije, je tada procjenio da EU može da bude, ili da je već geopolitički činilac, bar što se tiče odnosa između Zapada i Rusije.
Kao treće, Evropska unija je od februara ove godine naovamo naterana da stvori svoju sopstvenu geopolitičku strategiju, ako ne želi da NATO pakt bude jedina takva „strategija“ za nju.
Šta će se u ovom smislu uraditi u Briselu, ostaje da se vidi u bliskoj budućnosti, i to će, po svemu sudeći, najviše zavisiti od jačine kohezicijskih snaga unutar EU. Ove sagledive posljedice po Evropsku uniju, zbog rata u Ukrajini, trebalo bi da donesu novu politiku EU prema Zapadnom Balkanu, koji je „Zapadan“ (kako kaže Dušan), samo po imenu, bar za sada.
Kao prvo, ako ostane na snazi politika „Prvo procedura, pa onda sve ostalo“, što se tiče proširenja EU prema jugoistočnoj Evropi (kako je bio prije njemački naziv za ovu stranu Evrope), problemi unutar država Zapadnog Balkana, u odnosima između njih, i na kraju krajeva, u odnosima sa EU, će rasti svakim danom sve više. Zvanični Brisel bi već ove godine trebalo da usvoji jasnu i vremenski određenu Strategiju za proširenje država Zapadnog Balkana.
Kao drugo, ovo proširenje (ili pak Strategija za proširenje), sa jasnom politikom EU, bi zapravo mogla biti prva jasna naznaka da je EU spremna da postane geopolitički činilac u sopstvenom dvorištu.
Kao treće, Strategija proširenja bi jasno stavila do znanja svima gdje su zapravo granice EU, ko je sve dio EU, i šta to znači za međunarodni poredak.
Unutar tih granica bi sigurno trebalo da budu i Kosovo i Srbija.
Piše: Blerim Shala (Bljerim Šalja)
Izvor: Kossev
