Na stranicama Wikileaksa ovih su dana, između ostalog, objavljeni i transkripti, depeše, Ambasade SAD-a u Prišini, u kojima njihovi zvaničnici pišu o učešću bošnjačkih, turskih i ostalih najviših političkih predstavnika na pregovorima u Beču, o pregovaraču Sadiku Idriziju, o stvaranju opština sa ne-srpskim življem, obrazovanju i nekim drugim aspektima identiteta Bošnjaka i Goranaca.
Radi velikog interesiranja čitalaca, ove depeše prenosimo integralno uz prijevod na bosanski...
(SBU) Lideri nesrpske manjine na Kosovu su zadovoljni uključivanjem u pregovore o statusu u Beču i uopšteno su zadovoljni radom Konsultativnog Savjeta Zajednica, ali su zabrinuti o tome šta oni vide kao napore Beograda da manipuliše pitanja ne srpskih manjina za sopstvenu prednost u pregovorima o statusu. Većina ne-srpskih manjinskih lidera su odlučno na nedavnim sastancima izrazili želju da odluku o stvaranju pretežno manjinskih opština donesu kroz razgovore sa kosovskim liderima u Prištini prije nego kroz pregovore sa Beogradom, ali su zabrinuti zbog uticaja promjene granica okruga na manjine koje su ostavljene u pretežno albanskim oblastima.
KRAJ REZIME.
Pripadnici manjina u Vladi oštro kritikuju "manipulacije" Beograda
2. (SBU) U susretima sa Poloff tokom 11-12 maja, predstavnici turske i bošnjačke "Šest plus" koalicije, koju čine Demokratska turska partija Kosova (KDTP) i bošnjačka koalicije Vakat, bili su zabrinuti zbog onoga što oni smatraju pokušajima Beograda da "manipuliše" pitanja nesrpske manjine. Zamjenik gradonačelnika Prizrena Ercan Spat (KDTP) i Ćemailj Kurtisi (Vakat), KDTP Predsjednik i Član predsjedništva Skupštine Kosova Mahir Yagcilar i Ministar zdravstva Sadik Idrizi - koji je takođe predstavljao nesrpske manjine na razgovorima o decentralizaciji u Beču - naglasio je da bavljenje pregovaračkog tima Beograda sa pitanjima ne-srpske manjine, a posebno uključivanje predstavnika Goranaca u svojoj delegaciji na posljednjem sastanku u Beču, stavlja manjine na Kosovu u nezgodan položaj implicirajući da nesrpske manjine gledaju prema Beogradu da ih zaštiti i da time uzurpira vlasti izabranih nesrpskih manjinskih predstavnika na Kosovu da zastupaju svoje glasače.
Lideri Šest plus su kazali Poloff-u da imaju svoje legitimne predstavnike, i mogu sebe najbolje predstavljati, bez manipulacije sa strane. Xhevdet Neziraj, član Skupštine Kosova i predsjednika Stranke etničkih Egipćana Kosova, Nove inicijative za demokratsko Kosovo (IRDK), koja je dio vladajuće koalicije na Kosovu po osnovu članstva u poslaničkoj grupi Alijanse za budućnost Kosova (ABK), izrazio je slične zabrinutosti na sastanku sa Poloff 17. maja.
3. (SBU) Idrizi je napomenuo da otvaranje pitanja ne-srpskih manjinskih opština od strane Beograda na pregovorima 4-5 maja, su njega stavili u nezgodan položaj, jer sporazum između nesrpske manjine na Kosovu da riješi pitanja decentralizacije u Prištini bez učešća Beograda ga je ostavilo bez mandata za pregovore o tom problemu sa Beogradom. On je takođe naglasio da je njegova stranka osvojila najveći broj glasova Goranaca / Bošnjaka u Dragašu, opština koja je centar goranske zajednice i teritorije predložene od Beograda kao opština Goranaca, i tako je tvrdio da je on legitimni predstavnik interesa Goranaca. Osuđujući ono što je okarakterisano kao pokušaj Beograda da uspostavi strukturu entiteta, Idrizi je ustvrdio da prijedlog Beograda da region u kome on živi, Gora, bude posebna opština, štetan po interese Goranaca, jer bi ponovno stvaranje opštine Gora - nastale u vrijeme Miloševića i ukinute 1999 – iritiralo etničke Albance. On je umjesto toga predložio stvaranje dvije opštinske pod-jedinice, jednu pretežno etničkih Albanaca i drugu pretežno Goranaca, koje bi obe imale grad Dragaš kao opštinski centar. Neziraj je slično primjetio da prijedlog Beograda za opštinu Roma u Mitrovici nikada nije bio podignut od strane predstavnika Roma u kosovskoj Skupštini, u kosovskim institucijama ili u radu Konsultativnog Savjeta zajednice, i kritikovao je potez Beograda, kao pokušaj da se "manipuliše" ugroženim zajednicama.
Zajednica Goranaca je podjeljena, zabrinuta
PRIŠTINA 00000427 002,2 OD 003
4. (SBU) Zajednica Goranaca je podjeljena oko toga kako najbolje da predstavljaju svoje interese u pregovorima u Beču šire. Neki Goranci, kao što je Idrizi, smatraju Gorance kao pod-skupom (ili barem u vezi sa) širom bošnjačkom zajednicom, i vide interese zajednice kao najbliže u odnosu sa kosovskim Bošnjacima i Albancima. Građanska inicijativa Gora (GIG), koju predvodi Rustem Ibiši, teži da bude nešto bliže Beogradu, ali je interno podjeljena o pristupu pregovorima; Ibiši već dugo izražava zabrinutost da su Goranci ignorisani od strane Prištine i da se njihovi interesi slabo ispunjavaju od njenih institucija, ali isto tako je zabrinut da stranka ne treba da sarađuje previše blisko sa srpskim vlastima iz straha od daljeg erodiranja već narušenih odnosa Goranaca sa Albancima. Član izvršnog odbora GIG je rekao da Ibiši ne odobrava učešće u pregovorima. Jasim Isaki, predstavnika Goranaca u beogradskom timu (mada podržava opštinu Goranaca), ali da je izvršni odbor tako uradio kako bi se spriječilo imenovanje, više kontroverzne figure, poput Ibre Vaita, koji je živio u Beogradu od svojeg učešća u srpskoj delegaciji na pregovora u Rambujeu 1999. godine. Predsjednik Izvršnog odbora je rekao da je GIG držao Isakija na kratkom povodcu, zahtjevajući od njega da izvještava Izvršni odbor i ne potpisuje bilo kakav dokument bez njegove saglasnosti.
Manjine su ambivalentne o decentralizaciji
5. (SBU) Ne-srpske manjine na Kosovu izrazile su mješovite poglede na decentralizaciju. Sve su snažno u korist nekih sredstva za jačanje lokalne uloge u samoupravi i svoje uticaj zajednica preko lokalne probleme, ali su podjeljene i nesigurne o tome koji je najbolji način za to, zbog demografske brige i stranačke politike. Yagcilar, Idrizi i lideri KDTP i Vakat u Prizrenu su primjetili da pilot projekat pretežno turski opštine Mamuša je mješoviti blagoslov; stanovnici Mamuše se raduju njihovoj povećanoj samoupravi, ali Turci u Prizrenu su sada izolovani kao manja manjina u pretežno albanskoj opštini. Duga istorija Turaka u Prizrenu i dobri odnosi sa susjedima su ih izolovali od bilo kojih naročito negativnih posljedica ove izolacije, ali njihovi lideri strahuju da smanjen procenat Turaka može ugroziti njihovo pravo da koriste turski jezik za zvanične interakcije i njihovu sposobnost da postignu kritičnu masu u svrhe kao što je obrazovanje na turskom jeziku. Lideri Vakat izrazili su slične zabrinutosti, ističući da su su bošnjački lideri predložili stvaranje opštine u Prizrenu, u dolini Župe, centrirane u opštini Rečane, koja bi obuhvatila 13-15.000 ljudi sa etničkim sastavom od 80 odsto Bošnjaka, 15 odsto Albanaca, četiri odsto Srba i jedan odsto Turaka. Oni su zabrinuti, međutim, da uključivanje 70 odsto Bošnjaka iz Prizrena u toj opštini bi preostalih 30 odsto ostavilo u izolovanom položaju koji bi bili podložni emigraciji ili asimilaciji sa Albancima.
6. (SBU) Idrizi i Neziraj su takođe istakli da demografija, naročito široka ali plitka distribucija nekih manjinskih zajednica, čini stvaranje pretežno manjinskih opština veoma teškim.
Idrizi je istakao da Vitomirica – rodno mjesto rivalskog bošnjakog političara Numana Balića, koji želi da Vitomirica postane opština – ima samo 46 odsto Bošnjaka, prema UNHCR-u. Većinsko - manjinska opština može biti oformljena uključujući i okolna srpska sela Siga i Brestovik, ali dugoročno ne-albanska većina u opštini bi i dalje bila u nedoumici. Neziraj je primjetio da isti obrazac važi i za Egipćane, koji su geografski rasuti i ne bi bili sigurni da mogu formirati većine, čak u predloženoj "egipćanskoj " opštini Rugove e Hasit u opštini Đakovica. Neziraj, ekonomista, dalje ističe sumju da su većinska –egipćanska opština u interesu Egipćana (ili i u interesu drugih zajednica sa sličnim ekonomskim teškoćama i geografskoj raštrkanosti, kao što su Romi i Aškalije), jer zajednice imaju tendenciju da žive u siromašnim područjima pretežno albanskih gradova i da će se suočiti sa izazovima ekonomske održivosti opština.
7. (SBU) Iz ovih razloga, lideri Šest Plus i IRDK jednoglasno favorizuju stvaranje sistema decentralizacije koji će stvoriti više pod-opštinskih jedinica u postojećim opštinama da donesu neke vladajuće funkcije bliže građanima, a izbjegavajući pri tome cijepanje manjina iz postojećih opština. "Ono što nam je potrebno je puna integracija, a ne razdvajanje", istakao je Neziraj. Lideri Šest Plus istakli su da bi takav sistem omogućio razmjenu nekih funkcija - na primjer, srednje škole - među manjinskim
članova u različitim pod-opštinskim jedinicama, istovremeno omogućavajući veće upravljanje na lokalnom nivou.
Sljedeći koraci u Pregovorima u Beču: Zastupanje na osnovu stručnosti
8. (SBU) Lideri zajednice su rekli da je mandat Idrizija u Bečkom timu specifičan za pitanje decentralizacije i da su namjeravali da izaberu različite predstavnike da ih zastupaju o različitim pitanjima. Oni su napomenuli da su neki predstavnici manjina, kao što su Demokratska partija
Aškalija Kosova (PDAK) lider Sabit Rahmani i Stranka demokratske akcije (SDA) i njen lider Numan Balić, tvrdili da nesrpske manjinske partije u vladi i opoziciji treba da se smjenjuju u slanju predstavnika, ali većina lidera ne-srpske manjine bi radije izabrala predstavnike za svako pitanje na osnovu njihove stručnosti. Oni su istakli da bi Yagcilar mogao biti predstavnik na predstojećim diskusijama manjinskih zaštita i ustavnih pitanja, i Neziraj, ekonomista, bi ih predstavljao u bilo kojoj budućoj ekonomskoj diskusiji.
Uglavnom su zadovoljni Konsultativnim Savjetom Zajednica Iako neke kritike ostaju
9. (SBU) Lideri manjinskih zajednica su jednoglasno karakterisali Konsultativni Savjet Zajednica kojim je predsjedavao Veton Surroi i aprilski sastanak u Draču, Albanija, kao pozitivan korak, mada su neki kritikovali nedostatak veće povratne informacije Savjetu od strane Grupe Jedinstva. Lideri iz svake od zajednica su takođe primjetili da Balić djeluje kao struja podjele u Savjetu i da ima tendenciju otimanja diskusije o važnim pitanjima u pokušaju da dobije poene protiv rivala na podjeljenoj političkoj sceni kosovskih Bošnjaka. Time rečeno, svi namjeravaju da nastave da učestvuje i poštuju spremnost Surroija da se bavi tim pitanjem, iako su se nadali da Savjet može lakše funkcionisati u budućnosti.
10. (SBU) KOMENTAR. Kosovski lideri manjina su zadovoljni uključivanjem u procesu pregovora, naročito da imaju predstavnika u bečkim pregovorima, i željni su da osiguraju da se jedinstveni interesi njihovih zajednica ne izgube u ovoj zbrci, ili, još gore, budu eksploatisani za političke potrebe drugih, dok kosovska i srpska delegacija predoče svoje suprotstavljene pozicije. Oni snažno podržavaju decentralizaciju, ali bi radije imali sistem opštinskih pod-jedinica koji ne bi odvojio male populacije od svojih zajednica od većih centara zajednice stanovništva. Većina bi željela da odlučuje o pitanjima decentralizacije unutar Kosova i da se izbjegava bavljenje posebnim interesima svojih zajednica u razgovorima sa Beogradom, iako se neke ugrožene zajednice – posebno Goranci - osećaju marginalizovano i podjeljeni su oko toga koju strategiju da usvoje da unaprijede svoje situaciju.
KRAJ KOMENTARA.
11. (U) Pozicija odobrava da se ovaj kabl u cjelosti dostavi Specijalnom predstavniku UN-a Ahtisariju.
Original tekst na engleskom jeziku možete pogledati na adresi:
