Kosovski Srbi imaju mogućnost korišćenja četiri vrste pasoša. To su: pasoš koju izdaju policijsku uprave u gradovima na Kosovu, pasoši izdati nakon 2009. godine od strane tzv. Koordinacionog centra Srbije na Kosovu, pasoše koji su dali policijske uprave građanima Srbije koji žive u centralnoj Srbiji i pasoši koji su izdati državljanima Kosova od strane MUP-a Kosova.
Registrovani su slučajevi kada kosovske vlasti neke od ovih pasoša građanima Srbije koji žive na Kosovu nisu prihvatili, smatrajući ih kao nevažeća dokumenta.
Ovi nalazi su proizašli sa konferencije u organizaciji NVO Aktiv na sjeveru Mitrovice, pod naslovom "Kosovo, zona posebnih pasoša", na kojoj se razgovaralo o problemima koje imaju imaoci srpskih pasoša izdatih od strane Koordinacionog centra Srbije na Kosovu. Učesnici na ovoj konferenciji su zahtijevali da imaoci srpskog pasoša Koordinacionog centra za Kosovo budu tretirani kao oni iz Srbije - da putuju bez viza.
Tekst saopštenja NVO Aktiv prenosimo u cjelosti
Sloboda kretanja državljana Srbije sa prebivalištem na Kosovu, imaoca pasoša izdatih od strane Republike Srbije, znatno je ugrožena uslijed ograničene ili nemoguće upotrebe pomenutih putnih isprava. Ovakva situacija uzrok je, u prvom redu, labavo određenog Briselskog sporazuma koji ostavlja previše prostora za različito tumačenje, implementiranje, a nadalje u praksi i javljanje birokratskih problema.
"Kosovo: zona posebnih pasoša” naziv je konferencije nastale kao potreba bavljenja ovim pitanjem, a održane u okviru zagovaračke platforme "Empirica" od strane NVO "Aktiv". Izvještaj, koji je ovom prilikom predstavljen, nadogradnja je pređašnjih aktivnosti platforme koje se tiču specifičnih problema, a koji pogađaju nevećinsku zajednicu sa stalnim prebivalištem na Kosovu.
Panelisti na ovog događaju bile su pravne savetnice Kancelarije ombudsmana Kosova, Miljana Šćekić i Merita Gara i ispred Beogradskog centra za bezbjednosnu politiku, istraživač Bojan Elek.
Direktor NVO "Aktiv" i moderator konferencije, Miodrag Milićević, predočio je prisutnima da su srpski državljani na Kosovu u mogućnosti da dobiju četiri vrste pasoša, od kojih svaki ima ograničenu upotrebnu vrijednost. To se, prije svega, odnosi na pasoše izdate od strane Republike Srbije, one od prije 2009. godine koje podležu viznoj liberalizaciji i nakon 2009. godine izdate od strane Koordinacionih uprava koje ne podležu bezviznom režimu.
Srž problematike, istakao je Milićević, leži u tome što kosovske institucije ne prizanju pasoše Koordinacione uprave, izdate od strane Republike Srbije za građane sa teritorije Kosova i smatraju ih nelegalnim, uprkos tome što kosovski Ustav u članu 3. Zakona o državljanstvu jasno kaže da neko ko je stanovnik Kosova i ima sva njihova dokumenta može imati i dokumenta neke druge države.
"To posmatramo kao formu diskriminacije i kršenja ljudskih prava, jer čak i diplomatska predstavništva u Prištini prihvataju ovakve putne isprave i ne tretiraju ih kao nelegalna", dodao je direktor NVO "Aktiv".
Miljana Šćekić iz Kancelarije Ombudsmana na Kosovu kazala je da su građani sa sjevera Kosova više diskrimisani u odnosu na ostale, jer diskriminacija dolazi od dveju strana - "Srbije, koja ograničava mogućnost promene prebivališta svojih građana sa teritorije Kosova u neke od gradova centralne Srbije radi dobijanja bezviznog srpskog pasoša i Kosova, ali i EU kao treće strane, jer su svi u regionu dobili viznu liberalizaciju sem Kosova". Ona je istakla i da mora postojati znatno intenzivnija saradnja između kosovske i srpske Kancelarije ombudsmana. Njena koleginica, Merita Gara, apelovala je na građane da je neophodno da se informišu i predstavila načine na koji mogu uputiti žalbe Kancelariji ombudsmana radi rješavanja problema sa putnim ispravama.
Da je "argument, koji je dala Evropska komisija u vezi nedopuštanjem vizne liberalizacije za srpske pasoše izdate od strane Koordinacione uprave, neprihvatljiv" rekao je Bojan Elek objašnjavajući da sve zemlje u svijetu daju svojim državljanima pasoše, iako su oni građani neke "treće zemlje".
Na konferenciji je iznet i podatak da, od ukupnog broja anketiranih ispitanika u januaru 2018, 22% građana Kosova posjeduje pasoš gradova centralne Srbije. To je zabrinjavajuće, s obzirom na to da sve više građana mijenja mjesto prebivališta zarad posjedovanja bezviznih pasoša, što za posljedicu povećava statistiku iseljavanja sa sjevera Kosova.
"To nadalje", ističe Elek "stvara ogroman prostor za korupciju, jer se za fiktivno prijavljivanje boravišta ponekada nadležni podmićuju".
Na konferenciji održanoj 8. februara u Mitrovici je doneta konstatacija da se ovakvim skupovima želi dopreti do donosioca odluka koji će uticati na rješavanje problema i očiglednog kršenja ljudskih prava građana. Na kraju događaja zaključeno je da će se nevladina organizacija "Aktiv" i u budućnosti baviti ovakvom i sličnom problematikom nevećinskih zajednica na Kosovu.
Ovi nalazi su proizašli sa konferencije u organizaciji NVO Aktiv na sjeveru Mitrovice, pod naslovom "Kosovo, zona posebnih pasoša", na kojoj se razgovaralo o problemima koje imaju imaoci srpskih pasoša izdatih od strane Koordinacionog centra Srbije na Kosovu. Učesnici na ovoj konferenciji su zahtijevali da imaoci srpskog pasoša Koordinacionog centra za Kosovo budu tretirani kao oni iz Srbije - da putuju bez viza.
Tekst saopštenja NVO Aktiv prenosimo u cjelosti
Sloboda kretanja državljana Srbije sa prebivalištem na Kosovu, imaoca pasoša izdatih od strane Republike Srbije, znatno je ugrožena uslijed ograničene ili nemoguće upotrebe pomenutih putnih isprava. Ovakva situacija uzrok je, u prvom redu, labavo određenog Briselskog sporazuma koji ostavlja previše prostora za različito tumačenje, implementiranje, a nadalje u praksi i javljanje birokratskih problema.
"Kosovo: zona posebnih pasoša” naziv je konferencije nastale kao potreba bavljenja ovim pitanjem, a održane u okviru zagovaračke platforme "Empirica" od strane NVO "Aktiv". Izvještaj, koji je ovom prilikom predstavljen, nadogradnja je pređašnjih aktivnosti platforme koje se tiču specifičnih problema, a koji pogađaju nevećinsku zajednicu sa stalnim prebivalištem na Kosovu.
Panelisti na ovog događaju bile su pravne savetnice Kancelarije ombudsmana Kosova, Miljana Šćekić i Merita Gara i ispred Beogradskog centra za bezbjednosnu politiku, istraživač Bojan Elek.
Direktor NVO "Aktiv" i moderator konferencije, Miodrag Milićević, predočio je prisutnima da su srpski državljani na Kosovu u mogućnosti da dobiju četiri vrste pasoša, od kojih svaki ima ograničenu upotrebnu vrijednost. To se, prije svega, odnosi na pasoše izdate od strane Republike Srbije, one od prije 2009. godine koje podležu viznoj liberalizaciji i nakon 2009. godine izdate od strane Koordinacionih uprava koje ne podležu bezviznom režimu.
Srž problematike, istakao je Milićević, leži u tome što kosovske institucije ne prizanju pasoše Koordinacione uprave, izdate od strane Republike Srbije za građane sa teritorije Kosova i smatraju ih nelegalnim, uprkos tome što kosovski Ustav u članu 3. Zakona o državljanstvu jasno kaže da neko ko je stanovnik Kosova i ima sva njihova dokumenta može imati i dokumenta neke druge države.
"To posmatramo kao formu diskriminacije i kršenja ljudskih prava, jer čak i diplomatska predstavništva u Prištini prihvataju ovakve putne isprave i ne tretiraju ih kao nelegalna", dodao je direktor NVO "Aktiv".
Miljana Šćekić iz Kancelarije Ombudsmana na Kosovu kazala je da su građani sa sjevera Kosova više diskrimisani u odnosu na ostale, jer diskriminacija dolazi od dveju strana - "Srbije, koja ograničava mogućnost promene prebivališta svojih građana sa teritorije Kosova u neke od gradova centralne Srbije radi dobijanja bezviznog srpskog pasoša i Kosova, ali i EU kao treće strane, jer su svi u regionu dobili viznu liberalizaciju sem Kosova". Ona je istakla i da mora postojati znatno intenzivnija saradnja između kosovske i srpske Kancelarije ombudsmana. Njena koleginica, Merita Gara, apelovala je na građane da je neophodno da se informišu i predstavila načine na koji mogu uputiti žalbe Kancelariji ombudsmana radi rješavanja problema sa putnim ispravama.
Da je "argument, koji je dala Evropska komisija u vezi nedopuštanjem vizne liberalizacije za srpske pasoše izdate od strane Koordinacione uprave, neprihvatljiv" rekao je Bojan Elek objašnjavajući da sve zemlje u svijetu daju svojim državljanima pasoše, iako su oni građani neke "treće zemlje".
Na konferenciji je iznet i podatak da, od ukupnog broja anketiranih ispitanika u januaru 2018, 22% građana Kosova posjeduje pasoš gradova centralne Srbije. To je zabrinjavajuće, s obzirom na to da sve više građana mijenja mjesto prebivališta zarad posjedovanja bezviznih pasoša, što za posljedicu povećava statistiku iseljavanja sa sjevera Kosova.
"To nadalje", ističe Elek "stvara ogroman prostor za korupciju, jer se za fiktivno prijavljivanje boravišta ponekada nadležni podmićuju".
Na konferenciji održanoj 8. februara u Mitrovici je doneta konstatacija da se ovakvim skupovima želi dopreti do donosioca odluka koji će uticati na rješavanje problema i očiglednog kršenja ljudskih prava građana. Na kraju događaja zaključeno je da će se nevladina organizacija "Aktiv" i u budućnosti baviti ovakvom i sličnom problematikom nevećinskih zajednica na Kosovu.
