Određivanje odakle je potekla neka smrtonosna bolest izuzetno je važno za njezino pravilno razumijevanje i liječenje. Iako je porijeklo mnogih bolesti do danas ostalo diskutabilno, ove su dokazane.
10. AIDS - divlje šimpanze iz Kameruna
Historija AIDS je duga i poznati su brojni pokušaju kako bi se utvrdilo njeno porijeklo. No najvažnije je bilo praćenje 'nultog pacijenta' Gaetana Dugasa, iako se virus pojavio puno ranije. Istina je da početkom 20. stoljeća neki lovac u Kamerunu vjerojatno ubio šimpanzu koja je bila nosioc virusa. Lovac je raskomadao životinju i tokom tog čina se vjerojatno ili porezao ili je već imao otvorenu ranu kroz koju je 'pokupio' bolest.
9. Ebola - afrički voćni šišmiši
U početku je bilo nepoznato kako se dvogodišnji Emile Ouamouno prvi zarazio u najsvježijoj epidemiji ebole, no izgleda da je došao u kontakt sa zaraženim šišmišima dok se igrao na velikom, šupljem drvu u Meliandou selu. Drvo, koje je nekad izgorjelo, bilo je stanište hiljada šišmiša, a Ouamouno se zarazio vjerojatno ili u dodiru sa šišmišima ili njihovim izmetom u duplji drveta.
8. Afrička bolest spavanja - ce-ce muhe
Bilo je već više epidemija ove bolesti, a pogotovo se povećavao broj otkad je zabranjena upotreba DDT insekticida 1970.-ih godina. Ce-ce muha odgovorna je za širenje ove bolesti koja, između ostalog, uzrokuje osip, temperaturu, ekstremni umor i oticanje. Svjetska zdravstvena organizacija procjenjuje da se godišnje zarazi 30.000 ljudi, a navedeni simptomi s vremenom uzrokuju komu i smrt.
7. SARS - kineski šišmiši
Isprva se vjerovalo da respiratornu bolest SARS prenose azijske divlje civet mačke, no istraživanje iz 2013. godine dokazalo je da su pravi nosioci kineski šišmiši. Iako su prvobitno postojale teze da je potreban neki tranzitni pomagač (životinja) da bi se bolest proširila, dokazano je da ovi šišmiši mogu direktno prenijeti bolest ljudima.
6. Hendra - australijski šišmiši
Pandemija hendre pojavila se u Australiji 1994. godine i ako je bolest bila smrtonosna za ljude, još je veći uticaj imala na populaciju konja. Vic Rail, poznati australijski trener konja, obolio je zajedno s 14 svojih konja i svi su izgubili živote u roku nekoliko dana. Otada je zabilježeno samo još sedam slučajeva među ljudima, no vjeruje se da su za širenje krivi šišmiši poznatiji kao leteće lisice, a pretpostavlja se da se bolest širi s konja na ljude, a ne direktnim ljudskim kontaktom s najvećim šišmišem na svijetu, čiji raspon krila može biti i do 1,5 metra.
5. Mišja groznica - krpelji
Simptomi ove bolesti slični su eboli i marburgu, a smrtnost je do 40 posto. Prvi put se bolest pojavila 1944. godine, te je zahvatila vojnike i seljake na Krimu. Iako se infekcija može širiti nakon kontakta sa zaraženom stokom, ona se širi prvenstveno putem krpelja, te još ne postoji injekcija koja bi vas moglo zaštititi od nje. Posljednja epidemija je bila 2013. godine u Ugandi.
4. Bolivijska hemoragijska groznica (Machupo) - bolivijski poljski miševi
Ovaj se virus smatra sestrinskim onome ebole, s tim da je prvi slučaj zabilježen u Boliviji 1959. godine. Uslijedile su epidemije 1971. i 1994. godine, a smrtnost je u svim situacijama bila 30 posto. Pretpostavlja se da je indirektan uzročnik ovih bolesti bila široka upotreba DDT insekticida (kojim se sprječavala malarija), jer su zbog njega umirale mačke, pa su se razmnožili poljski miševi. Raširena je teza da se virus najbrže širi kad se osuši mišji urin, te se podigne u zrak (recimo tokom metenja), pa ga ljudi u blizini udahnu.
3. Marburg - afrički voćni šišmiši
Simptomi marburga slični su onima ebole, uključujući jaku i potencijalno smrtonosnu hemoragijsku groznicu. Iako neki smatraju da su prenosioci bolesti majmuni, vjeruje se da su prirodni domaćini bolesti isti šišmiši odgovorni i za širenje ebole. Ljudi se lako mogu zaraziti dok rukuju šišmišima tokom pripreme hrane, budući da se oni smatraju pravom delikatesom u području gdje se najčešće javlja marburg.
2. Lassa groznica - pacovi
Kao i većina drugih virusa s popisa, i lassa groznica se javlja u zapadnoj Africi, gdje je prvi put i otkrivena 1969. godine, nakon što su dvije misionarke - časne sestre, umrle nakon što su zaražene u Nigeriji. Pacovi šire bolest na istu način kao i poljski miševi Machupo. Lassa groznica se učestalo javlja, te godišnje tokom epidemije oboli oko pola miliona osoba, od čega ih 20.000 umre.
1. MERS - egipatski šišmiš
Riječ je o relativno novoj bolesti koja je lokalizirana najviše u području arapskog poluostrva. Iako se tek očekuje prava epidemija, postoje bojazni da bi se ova bolest mogla proširiti brzo i na sličan način kao SARS. Iako se još mora odrediti jesu li zaista šišmiši odgovorni za širenje zaraze, naučnici ne vjeruju da se virus širi direktnim kontaktom sa šišmišima, nego uz pomoć posrednika, koji bi, prema prvim saznanjima, mogli biti različite vrste životinja - od deva do ovaca i mačaka.
Magazin.hr
Historija AIDS je duga i poznati su brojni pokušaju kako bi se utvrdilo njeno porijeklo. No najvažnije je bilo praćenje 'nultog pacijenta' Gaetana Dugasa, iako se virus pojavio puno ranije. Istina je da početkom 20. stoljeća neki lovac u Kamerunu vjerojatno ubio šimpanzu koja je bila nosioc virusa. Lovac je raskomadao životinju i tokom tog čina se vjerojatno ili porezao ili je već imao otvorenu ranu kroz koju je 'pokupio' bolest.
9. Ebola - afrički voćni šišmiši
U početku je bilo nepoznato kako se dvogodišnji Emile Ouamouno prvi zarazio u najsvježijoj epidemiji ebole, no izgleda da je došao u kontakt sa zaraženim šišmišima dok se igrao na velikom, šupljem drvu u Meliandou selu. Drvo, koje je nekad izgorjelo, bilo je stanište hiljada šišmiša, a Ouamouno se zarazio vjerojatno ili u dodiru sa šišmišima ili njihovim izmetom u duplji drveta.
8. Afrička bolest spavanja - ce-ce muhe
Bilo je već više epidemija ove bolesti, a pogotovo se povećavao broj otkad je zabranjena upotreba DDT insekticida 1970.-ih godina. Ce-ce muha odgovorna je za širenje ove bolesti koja, između ostalog, uzrokuje osip, temperaturu, ekstremni umor i oticanje. Svjetska zdravstvena organizacija procjenjuje da se godišnje zarazi 30.000 ljudi, a navedeni simptomi s vremenom uzrokuju komu i smrt.
7. SARS - kineski šišmiši
Isprva se vjerovalo da respiratornu bolest SARS prenose azijske divlje civet mačke, no istraživanje iz 2013. godine dokazalo je da su pravi nosioci kineski šišmiši. Iako su prvobitno postojale teze da je potreban neki tranzitni pomagač (životinja) da bi se bolest proširila, dokazano je da ovi šišmiši mogu direktno prenijeti bolest ljudima.
6. Hendra - australijski šišmiši
Pandemija hendre pojavila se u Australiji 1994. godine i ako je bolest bila smrtonosna za ljude, još je veći uticaj imala na populaciju konja. Vic Rail, poznati australijski trener konja, obolio je zajedno s 14 svojih konja i svi su izgubili živote u roku nekoliko dana. Otada je zabilježeno samo još sedam slučajeva među ljudima, no vjeruje se da su za širenje krivi šišmiši poznatiji kao leteće lisice, a pretpostavlja se da se bolest širi s konja na ljude, a ne direktnim ljudskim kontaktom s najvećim šišmišem na svijetu, čiji raspon krila može biti i do 1,5 metra.
5. Mišja groznica - krpelji
Simptomi ove bolesti slični su eboli i marburgu, a smrtnost je do 40 posto. Prvi put se bolest pojavila 1944. godine, te je zahvatila vojnike i seljake na Krimu. Iako se infekcija može širiti nakon kontakta sa zaraženom stokom, ona se širi prvenstveno putem krpelja, te još ne postoji injekcija koja bi vas moglo zaštititi od nje. Posljednja epidemija je bila 2013. godine u Ugandi.
4. Bolivijska hemoragijska groznica (Machupo) - bolivijski poljski miševi
Ovaj se virus smatra sestrinskim onome ebole, s tim da je prvi slučaj zabilježen u Boliviji 1959. godine. Uslijedile su epidemije 1971. i 1994. godine, a smrtnost je u svim situacijama bila 30 posto. Pretpostavlja se da je indirektan uzročnik ovih bolesti bila široka upotreba DDT insekticida (kojim se sprječavala malarija), jer su zbog njega umirale mačke, pa su se razmnožili poljski miševi. Raširena je teza da se virus najbrže širi kad se osuši mišji urin, te se podigne u zrak (recimo tokom metenja), pa ga ljudi u blizini udahnu.
3. Marburg - afrički voćni šišmiši
Simptomi marburga slični su onima ebole, uključujući jaku i potencijalno smrtonosnu hemoragijsku groznicu. Iako neki smatraju da su prenosioci bolesti majmuni, vjeruje se da su prirodni domaćini bolesti isti šišmiši odgovorni i za širenje ebole. Ljudi se lako mogu zaraziti dok rukuju šišmišima tokom pripreme hrane, budući da se oni smatraju pravom delikatesom u području gdje se najčešće javlja marburg.
2. Lassa groznica - pacovi
Kao i većina drugih virusa s popisa, i lassa groznica se javlja u zapadnoj Africi, gdje je prvi put i otkrivena 1969. godine, nakon što su dvije misionarke - časne sestre, umrle nakon što su zaražene u Nigeriji. Pacovi šire bolest na istu način kao i poljski miševi Machupo. Lassa groznica se učestalo javlja, te godišnje tokom epidemije oboli oko pola miliona osoba, od čega ih 20.000 umre.
1. MERS - egipatski šišmiš
Riječ je o relativno novoj bolesti koja je lokalizirana najviše u području arapskog poluostrva. Iako se tek očekuje prava epidemija, postoje bojazni da bi se ova bolest mogla proširiti brzo i na sličan način kao SARS. Iako se još mora odrediti jesu li zaista šišmiši odgovorni za širenje zaraze, naučnici ne vjeruju da se virus širi direktnim kontaktom sa šišmišima, nego uz pomoć posrednika, koji bi, prema prvim saznanjima, mogli biti različite vrste životinja - od deva do ovaca i mačaka.
Magazin.hr
